Ο Εβραϊκός πολιτισμός αποτελεί έναν από τους αρχαιότερους πολιτισμούς της ανθρωπότητας με αξιόλογα πολιτισμικά και θρησκευτικά χαρακτηριστικά και ενδιαφέρουσα ιστορική πορεία. Μετά την κατάκτηση του Ισραήλ από τους Ασσύριους , τους Πέρσες και τους Έλληνες με τη Μακεδονική αυτοκρατορία, το 70 μ.Χ. η πόλη της Ιερουσαλήμ έπεσε στα χέρια των Ρωμαίων και καταστράφηκε ολοσχερώς από τον Τίτο ο οποίος ήταν υπεύθυνος για τη Ρωμαϊκή εκστρατεία στο Ισραήλ (Μ. Μαστράπα, 2021) . Έπειτα, οι Εβραίοι διασκορπίστηκαν στην περιοχή της Μεσογείου και, κυρίως, στην Ιβηρική Χερσόνησο. Από την Ισπανία εκδιώχτηκαν κατόπιν εντολής της βασίλισσας Ισαβέλλας και του βασιλιά Φερδινάνδου με το διάταγμα της Αλάμπρα (1492) με το οποίο είτε θα εκχριστιανιζόντουσαν είτε θα εγκατέλειπαν, οριστικά, τη χώρα. Εγκαταστάθηκαν σε διάφορα σημεία της Ευρώπης, μεταξύ των οποίων και στη Θεσσαλονίκη που τότε ήταν υπό Οθωμανική κατοχή.
Η εβραϊκή κοινότητα της Θεσσαλονίκης αποτελούσε πάντα ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού της πόλης καθώς και ένας από τους παράγοντες ανάπτυξής της. Αυτό συνέβη λόγω της μεγάλης εμπορικής δραστηριότητας και της οικονομικής οξυδέρκειας του Εβραϊκού πληθυσμού. Αποτύπωμα αυτής της ανάπτυξης αποτελούν και τα κτήρια τα οποία στέγαζαν τις διάφορες δραστηριότητες σε θρησκευτικό και κοινωνικό επίπεδο. Δύο από αυτά επισκέφτηκε η Β τάξη του σχολείου μας με συνοδούς τον θεολόγο κ. Νίκο Τσιρέβελο, την φιλόλογο κα Βασιλική Γκράτζιου και τον καθηγητή αγγλικής γλώσσας κ. Γιάννη Μωυσίδη.
Η επίσκεψη ξεκίνησε από την Εβραϊκή Συναγωγή Μοναστηριωτών η οποία ιδρύθηκε με δωρεά της Ίντας Αροέστη. Κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής χρησιμοποιήθηκε από τον Ερυθρό Σταυρό ως αποθήκη και γι” αυτό τον λόγο σώζεται έως σήμερα. Μετά την απελευθέρωση και την επιστροφή των διασωθέντων, από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, Εβραίων έγινε η κύρια Συναγωγή της Θεσσαλονίκης. Τον Ιούνιο του 1978, η Συναγωγή, αν και υπέστη σημαντικές ζημιές από το σεισμό που έπληξε την πόλη, αναστηλώθηκε και συνέχισε να λειτουργεί κανονικά.
Το δεύτερο πολύ σημαντικό κτήριο για τον Εβραϊκό πληθυσμό της Θεσσαλονίκης είναι το Εβραϊκό Μουσείο καθώς μέσα σε αυτό διαφυλάσσεται όλη η ιστορία των Εβραίων από τους αρχαίους χρόνους μέχρι και τη σημερινή εποχή. Ιδρύθηκε το 2001, στην παλαιά εμπορική στοά που ανήκει στην Ισραηλιτική Κοινότητα, μάλιστα, είναι ένα από τα λίγα κτήρια στο κέντρο που επιβίωσαν από τη μεγάλη πυρκαγιά του 1917. Μέσα στο μουσείο υπάρχουν εκθέματα για τους Εβραίους στους αρχαίους χρόνους όπως η Τορά , αρχαίες επιγραφές και άλλα ιερά κείμενα. Από την περίοδο της Τουρκοκρατίας , μέσω χαρτών και εικόνων, μας δίνονται πληροφορίες για τους ντονμέδες, τους εξισλαμισθέντες Εβραίους. Εντυπωσιακός είναι ο χώρος ο οποίος είναι αφιερωμένος στα θύματα του Ολοκαυτώματος, όπου στους τοίχους αναγράφονται όλα τα ονόματα των Εβραίων της Θεσσαλονίκης που υπέστησαν τις συνέπειες του ναζισμού.
Όσον αφορά στις εντυπώσεις των μαθητών από αυτήν την επίσκεψη, μπορούμε να τις χαρακτηρίσουμε ως εποικοδομητικές. Πέρα από το γεγονός ότι γνωρίσαμε ένα σημαντικό κομμάτι της ιστορίας των Εβραίων, κατανοήσαμε καλύτερα την ιστορία τους, αλλά και του τόπου μας. Φιλοξενηθήκαμε στον ιερό χώρο των Εβραίων , την Συναγωγή , και θαυμάσαμε την διαφορετική αρχιτεκτονική της. Μέσω του διάλογου που είχαμε με την ξεναγό μας ήρθαμε σε επαφή με τα δόγματα και τις θέσεις της Εβραϊκής θρησκείας , γνωρίζοντας έτσι λίγο καλύτερα τη φιλοσοφία και την κοσμοθέαση τους.
Βιβλιογραφία
museumfinder . (χ.χ.). Museum Finder . Ανάκτηση από museumfinder.gr: https://museumfinder.gr/item/evraiko-moyseio-thessalonikis/
Μ.Μαστράπα, Α. (2021). ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ. Αθήνα, Ν.Αττικής, Ελλάδα. Ανάκτηση 12 09, 2022
Μπενμαγιόρ, Ι. (χ.χ.). Εβραικό Μουσείο Θεσσαλονίκης. Ανάκτηση 12 27, 2022, από jmth.gr: http://www.jmth.gr/article-20032014-oi-evraioi-tis-thessalonikis
Τσιρέβελος, Ν. (2021, 04 10). Ιστολόγιο Νίκος Τσιρέβελος. Ανάκτηση 12 28, 2022, από http://ntsireve.blogspot.com/: http://ntsireve.blogspot.com/2021/04/blog-post_57.html
