του Στράτου Γιαμαλή
Όταν κάποιος αναφέρει τη λέξη «εξάρτηση», το μυαλό του συνομιλητή απευθείας γεμίζει με εικόνες οι οποίες είναι στενά συνδεδεμένες με την κατάχρηση ουσιών, το τσιγάρο και το αλκοόλ. Υπάρχουν όμως μόνο αυτές οι εξαρτήσεις; Η αλήθεια είναι πως στη καθημερινότητά μας συναντάμε πάρα πολλές τέτοιες περιπτώσεις, απλώς αν κοιτάξουμε γύρω μας. Παρόλ’ αυτά, είμαστε συνηθισμένοι να τις παρατηρούμε χωρίς όμως να τις κωδικοποιούμε ως εξαρτήσεις. Επίσης, αν όντως υπάρχουν πάρα πολλές, τότε δημιουργείται και μία λογική απορία. Μπορούν να διακριθούν οι εξαρτήσεις σε καλές και κακές;
Ο όρος «εξάρτηση» χρησιμοποιείται για την περιγραφή μίας συνήθειας η οποία ξεφεύγει από τον έλεγχο του ατόμου και θεωρείται αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς του, τέτοιο ώστε να είναι πολύ δύσκολο για το άτομο να απέχει από αυτό. Τέτοιες συνήθειες μπορεί να είναι: η καθημερινή κατανάλωση καφέ, η εξάρτηση από τα βιβλία, τους άλλους και την αποδοχή μας από αυτούς, ακόμη και από το φαγητό. Συνεπώς, όταν κάποιος ασχολείται υπερβολικά με το οτιδήποτε, μπορούμε να τον χαρακτηρίσουμε εξαρτημένο; Οι περισσότεροι άνθρωποί θα συμφωνούσαν ότι ένας τέτοιος χαρακτηρισμός είναι αρνητικός, ακριβώς επειδή πιστεύουν ότι καμία εξάρτηση δεν είναι θετική. Έτσι, η αρχική απορία αναδιατυπωμένη θα ήταν η εξής: Όλες οι εξαρτήσεις είναι κακές;
Η εξάρτηση προσδίδει μια υπερβολική διάσταση σε κάθε συνήθεια. Συμφωνώντας με τον λόγο του Χίλωνα «μηδέν άγαν» που υποδηλώνει την αρχή της μετριοπάθειας σε όλα, ακόμη και σε κάτι φαινομενικά θετικό όπως η εξάρτηση από την αγάπη, θεωρείται αρνητική όταν υπερβαίνει τα όρια. Όταν μια συνήθεια ξεφεύγει από τον έλεγχο, ανεξαρτήτως φύσης της, δεν μπορεί να θεωρηθεί καλή. Στο παράδειγμα της αγάπης, η εξάρτηση από αυτή δεν είναι επωφελής όταν χρησιμοποιείται για να καλύψουμε τα εσωτερικά κενά. Για να αγαπήσουμε πραγματικά, πρέπει να νιώθουμε ολοκληρωμένοι εντός μας, έτσι ώστε να μπορούμε να εκφράζουμε αγάπη χωρίς εξάρτηση και να νοιαζόμαστε για τους άλλους από μια βάση εσωτερικής ευημερίας.
Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι κάθε άνθρωπος μπορεί να παρουσιάζει μια διαφορετική εξάρτηση, αλλά όλες μπορούν να αντιμετωπιστούν αν υπάρχει ισχυρή θέληση, κατανόηση των μειονεκτημάτων και εξωτερική βοήθεια από συγγενείς, φίλους, ίσως και ειδικούς. Αν έστω και ένας από τους τρεις αυτούς πυλώνες δεν υπάρχει, τότε η κυριαρχία της εξάρτησης είναι σχεδόν αναπόφευκτη.
Πηγές:
Πνευματικός, Ν. (2021). Τέσσερις καθημερινές εξαρτήσεις που έχουμε όλοι και πώς να τις αντιμετωπίσουμε. Όμορφη ζωή. Διαθέσιμο στο https://www.omorfizoi.gr/tesseris-kathhmerines-eksarthseis-poy-exoyme-oloi-kai-pws-na-tis-antimetwpisoyme (προσπέλαση 15/1/2024)
Πρατικάκη, Β. (2022). Εθίσου στη… ζωή!. Ψυχογιός. Διαθέσιμο στο https://www.psichogios.gr/el/blog/ethisou-sti-zwi/ (προσπέλαση 15/1/2024).
