του Αναστάση Σωτηράκογλου
Ο εκφοβισμός στο σχολικό περιβάλλον είναι δυστυχώς ένα φαινόμενο που γνωρίζουμε πολύ καλά. Σύμφωνα με έρευνα του ΕΚΠΑ, το 50-60% των εφήβων έχει δεχτεί bullying από τους συμμαθητές του, σε διάφορες μορφές, όπως η λεκτική και η σωματική βία. Ωστόσο, τις τελευταίες δεκαετίες έχει παρατηρηθεί μία νέα διάσταση στο όλο θέμα: πλέον και οι καθηγητές βρίσκονται στο στόχαστρο των «νταήδων» και δέχονται τα πυρά τους.
Ο όρος εκφοβισμός προς τους καθηγητές δεν αναφέρεται σε απλά πειράγματα, ανυπακοή και μορφές κοροϊδίας. Τα παραπάνω αποτελούσαν μέρος της σχολικής ζωής για εκατοντάδες χρόνια και οι καθηγητές κατάφερναν, ενίοτε, να τα ελαχιστοποιήσουν και, πολλές φορές, να τα εξαλείψουν. Πλέον, όμως, σε αυτά έχουν αρχίσει και προστίθενται οι απειλές, η εξύβριση, οι επιθέσεις με αντικείμενα και οι προσβολές. Συχνό φαινόμενο είναι επίσης η κλοπή προσωπικών τους αντικειμένων, καθώς και η φθορά της περιουσίας τους, όπως για παράδειγμα των αυτοκινήτων τους. Φυσικά, δεν λείπουν και οι μορφές έμμεσου εκφοβισμού, όπως η άρνηση συνεργασίας, η αγνόηση και τα επαναλαμβανόμενα ψέματα. Οι καθηγητές αδυνατούν να περιορίσουν αυτές τις συμπεριφορές και, καθημερινά, βιώνουν καταπιεστικές καταστάσεις.
Επιπλέον, λόγω της ευρείας χρήσης των κοινωνικών δικτύων, έχουν παρατηρηθεί περιστατικά όπου οι μαθητές κοινοποιούν φωτογραφίες ή βίντεο των καθηγητών τους χωρίς την άδειά τους, συχνά με τραγελαφικό περιεχόμενο, αλλά και η διάδοση αβάσιμων φημών εις βάρος τους, όπως δυσφήμιση των ικανοτήτων τους και κατηγορίες που αφορούν την προσωπική τους ζωή. Ακόμα, οι μαθητές πολλές φορές παρενοχλούν τους καθηγητές τους μέσω e-mail, μηνυμάτων και τηλεφωνικών κλήσεων, με σκοπό να τους εκβιάσουν για έναν καλύτερο βαθμό ή για προνομιακή μεταχείριση.
Η ιδιαίτερη αυτή μορφή εκφοβισμού έχει αρκετές αρνητικές συνέπειες στους καθηγητές, ιδιαίτερα στον ψυχικό τους κόσμο. Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιήθηκε από εκπαιδευτικά ιδρύματα στο Ηνωμένο Βασίλειο, το 52% των καθηγητών που έχουν δεχθεί bullying από τους μαθητές τους αναφέρει ότι βιώνει, καθημερινά, αυξημένα επίπεδα άγχους, ενώ το 29% έχει διαμορφώσει αρνητική γνώμη για το επάγγελμα του εκπαιδευτικού. Πολλοί καθηγητές έχουν αναγκαστεί να αλλάξουν τον τρόπο διδασκαλίας τους και να τον διαμορφώσουν σύμφωνα με τις απαιτήσεις των μαθητών τους, ενώ σε ακραίες καταστάσεις, ορισμένοι καθηγητές οδηγήθηκαν όχι μόνο σε παραίτηση, αλλά και σε αλλαγή επαγγελματικού κλάδου. Μάλιστα, όλοι πιστεύουν πως αυτή η επιθετική διάθεση των μαθητών οφείλεται τόσο στο οικογενειακό τους περιβάλλον, όσο και στο ότι ο καθηγητής πρεσβεύει την εξουσία και τη δύναμη και άρα, εκφοβίζοντάς τους οι μαθητές κάνουν τη δική τους επανάσταση. Επίσης, καταγγέλλουν πως δεν υπάρχει στήριξη από τους συναδέλφους τους και την πολιτεία και πως φοβούνται να παραδεχτούν πως δέχονται bullying, καθώς φοβούνται ότι θα γίνουν θέμα συζήτησης και χλευασμού.
Ο εκφοβισμός, λοιπόν, προς τους καθηγητές δεν είναι σπάνιο φαινόμενο και έχει λάβει ακραίες διαστάσεις τα τελευταία χρόνια και ιδίως μετά την πανδημία του κορονοϊού. Προκειμένου να καταπολεμηθεί, τόσο η πολιτεία όσο και ο γονείς των μαθητών θα πρέπει να λάβουν τα μέτρα τους και να συμβάλλουν στην εξάλειψή του. Οι καθηγητές αξίζουν ένα υγιές εργασιακό περιβάλλον. Εξάλλου, έχουν αναλάβει ένα πολύ σημαντικό ρόλο, αφού καλούνται να συμβάλλουν στην εκπαίδευση της νέας γενιάς, η οποία αποτελεί το μέλλον του κόσμου.
Πηγές:
Garrett, L. (2014). The Student Bullying of Teachers: An Exploration of the Nature of the Phenomenon and the Ways in which it is Experienced by Teachers, Aigne, University College Cork. Διαθέσιμο εδώ (προσπέλαση 15/4/2025).
Kauppi, T. & Pörhölä. M. (2012). School teachers bullied by their students: Teachers” attributions and how they share their experiences. Teaching and Teacher Education. 28(7), pp. 1059-1068.
LifoNewsroom (2013). ΕΚΠΑ: Το 50-60% των εφήβων έχει δεχθεί bullying- Αύξηση των περιστατικών μετά την πανδημία. Lifo. Διαθέσιμο εδώ (προσπέλαση 15/4/2025).
Ozkilic, R. & Kartal, H. (2012). Teachers Bullied by Their Students: How Their Classes Influenced After Being Bullied? Procedia – Social and Behavioral Sciences, 46, pp. 3435-3439
