1968: 50 χρόνια από το Μάη του ΄68

Η ευφορία της εξέγερσης

Ολα είχαν ξεκινήσει έναν χρόνο νωρίτερα, τον Μάρτιο του 1967, ταν ομάδα φοιτητών είχε καταλάβει το κτίριο της φοιτητικής εστίας των κοριτσιών στην πανεπιστημιούπολη της Να ντερ απαιτώντας να επιτρέπονται οι νυχτερινές επισκέψεις αγοριών στα δωμάτια των κοριτσιών: οι babyboomers, τα παιδιά που γεννήθηκαν τα πρώτα χρόνια μετά τη λήξη του Β” Παγκοσμίου Πολέμου, είχαν ήδη κηρύξει τη σεξουαλική επανάσταση, αλλά οι εκπαιδευτικοί θεσμοί αντιστέκονταν περισσότερο από τις οικογένειες, το πανεπιστήμιο ήταν πιο συντηρητικό και αυταρχικό από την περιρρέουσα κοινωνία.  Οι θεωρίες του Βίλχελμ Ράιχ και του Χέρμπερτ Μαρκούζε για την πολιτική σημασία της σεξουαλικής καταστολής έκαναν θραύση μεταξύ των πλέον ανήσυχων από τους φοιτητές - ενώ στα μυαλά τους κροτούσαν και οι θεωρίες των Μάο Τσε Τουνγκ, Τσε Γκεβάρα, Χο Τσι Μινχ και γενικώς των επαναστατικών κινημάτων του Τρίτου Κόσμου ή οι ελευθεριακές αναζητήσεις της «Καταστασιακής Διεθνούς» και των αναρχικών ομάδων.

Αλλά τον Μάρτιο του 1968, η ίδια ομάδα όπου τον τόνο έδινε ο πληθωρικός Ντανιέλ Κον Μπεντίτ, κατέλαβε το κτίριο διοίκησης του πανεπιστημίου διαμαρτυρόμενη για τη σύλληψη μελών της που είχαν συλληφθεί επειδή «κατέβασαν» τις βιτρίνες αμερικανικής τράπεζας στο Παρίσι για να συμπαρασταθούν στους Βιετκόνγκ. Η διεκδίκηση της ελευθερίας στο σεξ (και της ισότητας ανδρών – γυναικών, αφού τα  αγόρια είχαν δικαίωμα να δέχονται στα δωμάτιά τους κορίτσια τις νυχτερινές ώρες) συνέπλεε με τα πολιτικά οράματα της Αριστεράς, κυρίως τον αντιιμπεριαλισμό και τον αντιαποικιακό αγώνα: ο αγώνας των Βιετκόνγκ εναντίον των Αμερικανών δεν ήταν παρά συνέχεια του αγώνα των Βιετμίνχ, των πολεμιστών που το 1954 είχαν διώξει τους Γάλλους από το Βιετνάμ, όπως κατάφεραν και οι Αλγερινοί λίγα χρόνια αργότερα. Για τους επαναστάτες φοιτητές δεν ήταν νοητό να υπάρχει ελευθερία στη χώρα τους όσο η Γαλλία είχε υπόδουλους λαούς, επομένως ο αγώνας των Βιετκόνγκ ενάντια στους Αμερικανούς ήταν τόσο δίκαιος όσο και των Βιετμίνχ 15 χρόνια νωρίτερα που πολεμούσαν τους Γάλλους.

Προφανώς, μεταξύ των φοιτητών κυριαρχούσαν ιδεαλισμός, νεανικός ενθουσιασμός, αποκοτιά, άγνοια κινδύνου, επιθυμία για ηρωικούς πρωταγωνιστικούς ρόλους, ανατρεπτική διάθεση - ψυχικές καταστάσεις που μεταδίδονται και σε όσους καταφθάνουν να συμπαρασταθούν. Κάπως όπως τις ημέρες του Πολυτεχνείου το 1973 σε εμάς. Αλλά χωρίς τη βαρβαρότητα της αιματηρής καταστολής, γιατί στο Παρίσι δεν υπήρχε στην πραγματικότητα εξουσιαστικό διακύβευμα όπως στην Αθήνα· ένας μόνο νεαρός που, καταδιωκόμενος από την αστυνομία, έπεσε στον Σηκουάνα και πνίγηκε, ήταν το άτυχο θύμα ενός μηνός διαδηλώσεων, συγκρούσεων, απεργιών, οδοφραγμάτων.

 

Οι πρωταγωνιστές, ο Κον Μπεντίτ, ο Σοβαζό, ο Ζισμάρ, νόμιζαν ότι κάνουν πολιτική, ο καθένας από τη δική του έπαλξη: αναρχικός ο πρώτος, ριζοσπάστης σοσιαλιστής ο δεύτερος, μαοϊκός ο τρίτος.

οι πολιτικές εξελίξεις στη Γαλλία (αλλά και στην Ιταλία όπου είχαμε αντίστοιχα φαινόμενα) δεν καθορίστηκαν μακροπρόθεσμα από τον «Μάη» - όμως, 50 χρόνια μετά για τον «Μάη» συζητάμε και για τον Κον-Μπεντίτ. Ποιος θυμάται τον Ζορζ Πομπιντού, πρωθυπουργό τότε της Γαλλίας και πρόεδρο μετά τον Ντε Γκωλ; Ποιος νοιάζεται αν πήραν ή όχι αυξήσεις οι εργάτες το 1968; Αυτό που έχει μείνει είναι πως ο Μάης ήταν μεγαλειωδών διαστάσεων γιορτή, αντιαυταρχικό, αντιεξουσιαστικό πανηγύρι. Βίαιο αλλά όχι αιματηρό.

Η ευφορία της (απολιτικής) εξέγερσης είναι ίδια με την ευφορία των φιλάθλων όταν κερδίζει η ομάδα τους. Γίνεται μέλος θριαμβεύουσας συλλογικότητας κάθε φίλαθλος. Οι νίκες και οι ήττες στις μεγάλες πολιτικές συγκρούσεις αφήνουν στρατιές πτωμάτων, πάθη και μίση που κρατούν γενιές. Ο Μάης δεν άφησε τέτοια πάθη γιατί κινήθηκε πέρα από την πολιτική της εξουσίας, στο επίπεδο των δικαιωμάτων και των ελευθεριών που απαιτούσαν φοιτητές και φοιτήτριες, καλλιτέχνες, συγγραφείς, φεμινίστριες, ομοφυλόφιλοι, μειονότητες. Οι πολιτικές ομάδες που πρωτοστάτησαν (μαοϊκές, ελευθεριακές ή τροτσκιστικές) έμειναν πάντα στο περιθώριο, διαλύθηκαν οι περισσότερες. Γιατί ήσαν κομπανίες που έπαιζαν μουσική στο πανηγύρι και δεν είχαν λόγο ύπαρξης όταν τέλειωσε.

Το χρονικό: Από τις καταλήψεις στις συγκρούσεις στους δρόμους

22 Μαρτίου
Μια ομάδα αναρχικών τάσεων, γύρω από τον Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ, δημιουργείται στο Πανεπιστήμιο της Ναντέρ. Πρόκειται για το «Κίνημα της 22ας του Μάρτη». Οι φοιτητές που το αποτελούν αντιδρούν στις συλλήψεις συντρόφων τους στη διάρκεια διαδήλωσης κατά του πολέμου στο Βιετνάμ. Καταλαμβάνουν την αίθουσα του συμβουλίου της Φιλοσοφικής Σχολής (Faculté des lettres). Η κατάληψη μετατρέπεται σε διαρκείας, τα επεισόδια πολλαπλασιάζονται και στις 2 Μαΐου ο κοσμήτορας αποφασίζει να κλείσει τη σχολή.

27 Απριλίου
Συλλαμβάνεται ο Κον-Μπεντίτ, ηγετική μορφή της φοιτητικής διαμαρτυρίας στο Πανεπιστήμιο της Ναντέρ.

2 Μαΐου
Ολη την ημέρα της 2ας Μαΐου στη Ναντέρ κυκλοφορούν φήμες ότι επίκειται επέμβαση της οργάνωσης της Ακρας Δεξιάς Occident (Δύση) εναντίον των αριστεριστών του «Κινήματος της 22ας του Μάρτη». Κυριαρχεί απόλυτη σύγχυση. Το απόγευμα ο κοσμήτορας αποφασίζει να κλείσει τη σχολή. Ακολουθούν επεισόδια που αποτελούν την αφετηρία των γεγονότων του Μάη του ’68.

3 Μαΐου
Επειτα από αίτημα του πρύτανη Ζαν Ρος η αστυνομία εκκενώνει τη Σορβόννη, όπου γίνεται μια μεγάλη συγκέντρωση διαμαρτυρίας. Στη λεωφόρο Σεν Μισέλ, όπου βρίσκεται το ιστορικό πανεπιστήμιο, στήνονται τα πρώτα οδοφράγματα. Οι δρόμοι του Καρτιέ Λατέν είναι το θέατρο της κρίσης του Μάη του ’68.

6 Μαΐου
Τριάντα χιλιάδες φοιτητές διαδηλώνουν ως την πλατεία Ετουάλ και τραγουδούν τη «Διεθνή», δίπλα στον Τάφο του Αγνωστου Στρατιώτη. Το βράδυ συγκρούσεις στο Καρτιέ Λατέν. Συλλαμβάνονται 422 φοιτητές. Ο υπουργός Παιδείας Αλέν Περφίτ απαγορεύει στον πρύτανη της Σορβόννης να ανοίξει το πανεπιστήμιο.

10 Μαΐου
Τη νύχτα της 10ης προς την 11η Μαΐου η εξέγερση των φοιτητών κορυφώνεται. Οι συγκρούσεις φοιτητών και ανδρών των CRS παίρνουν διαστάσεις κανονικών οδομαχιών. Η φοιτητική αναταραχή, ως τότε απομονωμένη, αρχίζει να γίνεται συμπαθής σε ένα μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης.

11 Μαΐου
Στο τέλος της βίαιης νύχτας της 10ης προς την 11η Μαΐου, οι τραυματίες φτάνουν τους 1.000. Κινητοποιούνται και οι εργάτες. Το εργατικό κίνημα συμπαρατάσσεται με τους φοιτητές και τα συνδικάτα απευθύνουν πρόσκληση για συμμετοχή σε γενική απεργία στις 13 Μαΐου.

13 Μαΐου
Τα εργατικά συνδικάτα (η CGT του Κομμουνιστικού Κόμματος και η CFDT του Σοσιαλιστικού Κόμματος) κηρύσσουν γενική απεργία και καλούν τους εργάτες να βρεθούν στο πλευρό των φοιτητών, που διαδηλώνουν ήδη από τις αρχές του μήνα. Ενα πλήθος 800.000 διαδηλωτών (170.000 σύμφωνα με αστυνομικές πηγές) καταλαμβάνει τους δρόμους της γαλλικής πρωτεύουσας, με το σύνθημα «Δέκα χρόνια, αρκεί!», άμεση αναφορά στη δέκατη επέτειο από την επιστροφή του στρατηγού Ντε Γκωλ στην εξουσία. Κατάληψη της Σορβόννης.

14 Μαΐου
Καταλαμβάνεται το εργοστάσιο της Sud-Aviation στη Νάντη. Την επόμενη ημέρα καταλαμβάνεται το εργοστάσιο της αυτοκινητοβιομηχανίας Ρενό, στα περίχωρα του Παρισιού. Την ίδια ημέρα καταλαμβάνεται το θέατρο Οντεόν από 2.500 φοιτητές. Στις 16 Μαΐου οι απεργίες εξαπλώνονται στις αερομεταφορές και στους σιδηροδρόμους.

19 Μαΐου
Ο στρατηγός Ντε Γκωλ δηλώνει: «Μεταρρυθμίσεις, ναι. Χάος, όχι».

20 Μαΐου
Ολη η χώρα έχει παραλύσει. Υπολογίζεται ότι 10 εκατομμύρια εργάτες και εργαζόμενοι παίρνουν μέρος στις απεργίες.

22 Μαΐου
Αποτυχία επιβολής λογοκρισίας στην αριστερή αντιπολίτευση. Οι εργατικές συνομοσπονδίες είναι έτοιμες να καθίσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με την κυβέρνηση και τους εργοδότες. Το κοινοβούλιο ψηφίζει νόμο με τον οποίο αμνηστεύονται όλες οι εγκληματικές πράξεις που διαπράχθηκαν στη διάρκεια των φοιτητικών διαδηλώσεων.

24 Μαΐου
Στη Λυών σκοτώνεται ένας αστυνομικός διευθυντής, από φορτηγό που στέλνουν καταπάνω του φοιτητές. Δημιουργούνται Επιτροπές Υπεράσπισης της Δημοκρατίας (CDR), φιλοντεγκωλικές, κατά του «χάους». Την επόμενη ημέρα η κρατική ραδιοτηλεόραση (ORTF) κατεβαίνει στην απεργία.

27 Μαΐου
Στις 25 Μαΐου αρχίζουν συνομιλίες μεταξύ της κυβέρνησης, των συνδικάτων και των οργανώσεων των εργοδοτών. Στις 27 Μαΐου οι τρεις πλευρές καταλήγουν σε συμφωνίες, που υπογράφονται στο υπουργείο Κοινωνικών Υποθέσεων. Το υπουργείο βρίσκεται στην οδό Γκρενέλ και οι συμφωνίες ονομάζονται «της Γκρενέλ». Οι συμφωνίες προβλέπουν αύξηση του κατώτατου μισθού (του SMIG) κατά 25%, αύξηση των ημερομισθίων κατά 10% και μείωση του ωραρίου εργασίας. Ο στρατηγός Ντε Γκωλ ανακοινώνει τη διάλυση της Βουλής και παίρνει τα πράγματα στα χέρια του.

29 Μαΐου
Στις 11.30 το πρωί ο στρατηγός Ντε Γκωλ εγκαταλείπει το Μέγαρο των Ηλυσίων Πεδίων, χωρίς να ενημερώσει τον πρωθυπουργό. Εμφανίζεται πάλι στις 6 το απόγευμα, οπότε γίνεται γνωστό ότι είχε ταξιδέψει στη Γερμανία. Στο Παρίσι γίνεται μεγάλη συγκέντρωση της CGT, ενώ ο Πιερ Μαντές-Φρανς δηλώνει έτοιμος να σχηματίσει προσωρινή μεταβατική κυβέρνηση εφόσον έχει τη σύμφωνη γνώμη της «ενωμένης Αριστεράς».

30 Μαΐου
Σκληρός λόγος του Ντε Γκωλ εναντίον των διαδηλωτών που τους καταγγέλλει ως «αληταρία» (chienlit). Καλεί ταυτόχρονα σε αντιδιαδηλώσεις για την υποστήριξη της «νόμιμης εξουσίας». Αποφασίζει τη διάλυση της Βουλής και οι αντιδιαδηλώσεις γνωρίζουν επιτυχία.

30 Ιουνίου
Μετά τη διάλυση της Βουλής, στις 30 Μαΐου, ο στρατηγός Ντε Γκωλ δημιουργεί ένα νέο κόμμα, την Ενωση για την Υπεράσπιση της Δημοκρατίας (Union pour la défense de la Republique, UDR). Επωφελούμενο της πολιτικής κρίσης και της μεγάλης κόπωσης των Γάλλων, το καινούργιο κόμμα αναδεικνύεται ο μεγάλος νικητής των εκλογών, κερδίζοντας 293 στις 487 έδρες του κοινοβουλίου.

 

1968: 50 χρόνια από την άνοιξη της Πράγας

Ο βραχύβιος «σοσιαλισμός με ανθρώπινο πρόσωπο»

24 Αυγούστου 1968: Ενας αξιωματικός του Κόκκινου Στρατού συνδιαλέγεται πάνω από το άρμα μάχης με τους τσέχους διαδηλωτές που εναντιώνονται στην εισβολή των Σοβιετικών στην Πράγα

Η Ανοιξη της Πράγας είναι ένα σύνολο γεγονότων και φαινομένων τα οποία αφορούν ένα ευρύ πρόγραμμα «φιλελευθεροποίησης» που εγκαινίασε το κομμουνιστικό κόμμα της Τσεχοσλοβακίας υπό την ηγεσία του Αλεξάντερ Ντούμπτσεκ το 1968 αλλά και την ανάδυση ενός κριτικού λόγου γύρω από την έννοια της ελευθερίας σε κύκλους της διανόησης και της νεολαίας στην ίδια χώρα.

Η Ανοιξη της Πράγας στέκεται στο ιστορικό σταυροδρόμι δύο σημαντικών φαινομένων της ψυχροπολεμικής περιόδου. Από τη μία πλευρά, ο θάνατος του Στάλιν το 1953 και η περίοδος της αποσταλινοποίησης προκάλεσαν μείζονες αναταράξεις στην Ανατολική Ευρώπη με την κινητοποίηση δυνάμεων που επεδίωκαν τη φιλελευθεροποίηση, τη χαλάρωση του σοβιετικού ελέγχου, τον πολυκεντρισμό και την αναζήτηση «εθνικών δρόμων προς τον σοσιαλισμό». Χώρες όπως η Πολωνία, η Ουγγαρία, η Ρουμανία αναζήτησαν τρόπους αποτίναξης του σοβιετικού εναγκαλισμού και αποτέλεσαν σημαντικά όσο και αντιφατικά παραδείγματα «των μεταμορφώσεων της αποσταλινοποίησης». Από την άλλη πλευρά, τα «μακρά σίξτις» («the long sixties») σημαδεύθηκαν από ένα έντονο ρεύμα αμφισβήτησης των κυρίαρχων εξουσιαστικών δομών και αναζήτησης μορφών και πρακτικών ελευθερίας κυρίως από τη νεολαία και τη διανόηση διαφορετικών χωρών.

Το κομμουνιστικό κόμμα της Τσεχοσλοβακίας υπό την ηγεσία του Αντονίν Νόβοτνι (Antonín Novotný) αδυνατούσε να ελέγξει το διογκούμενο ρεύμα της κριτικής και της διαμαρτυρίας που δεν περιορίστηκε μόνο σε κύκλους διανοουμένων, καλλιτεχνών ή της φοιτητικής νεολαίας αλλά κινητοποίησε ευρύτερες δυνάμεις στη χώρα. Στις 5 Ιανουαρίου 1968 ο σλοβακικής καταγωγής Αλεξάντερ Ντούμπτσεκ (Alexander Dubček) (1921-1992) αντικατέστησε τον Νόβοτνι στη θέση του γραμματέα του Κόμματος.

Ο Ντούμπτσεκ υιοθέτησε μια πολιτική ήπιων μεταρρυθμίσεων και αλλαγών που έγιναν γνωστές ως «σοσιαλισμός με ανθρώπινο πρόσωπο», με στόχο να αποφύγει εσωτερικές αλλά και εξωτερικές αντιδράσεις. Τα γεγονότα άλλωστε της Ουγγαρίας το 1956 όπου οι απόπειρες «φιλελευθεροποίησης» και απόσεισης του σοβιετικού ελέγχου είχαν οδηγήσει στην επέμβαση των Σοβιετικών και σε λουτρό αίματος αποτελούσαν ένα προηγούμενο που δεν μπορούσε να αγνοηθεί. Το πρόγραμμα των αλλαγών στην Τσεχοσλοβακία προέβλεπε ισχυρότερο ρόλο της Εθνοσυνέλευσης, αναδιάρθρωση της οικονομίας, κατοχύρωση της ελευθερίας της γνώμης και του λόγου.

Η επέμβαση των Σοβιετικών

Τα ξημερώματα της 21ης Αυγούστου 1968 οι Σοβιετικοί και οι σύμμαχοί τους εισέβαλαν στη χώρα υιοθετώντας τη ρητορική της «αντεπανάστασης» που απειλούσε τον σοσιαλισμό. Ο Ντούμπτσεκ συνελήφθη και αργότερα αντικαταστάθηκε στην ηγεσία του κόμματος από τον Γκουστάβ Χούζακ (Gustav Husák), ενώ οι αλλαγές που προώθησε ματαιώθηκαν. Ακολούθησε πρόγραμμα εκκαθαρίσεων, διώξεων και ενίσχυσης του κομματικού ελέγχου στη δημόσια ζωή. Η διαδικασία της «ομαλοποίησης» της Τσεχοσλοβακίας ολοκληρώθηκε ενώ το δόγμα της «περιορισμένης κυριαρχίας» εδραιώθηκε.

Από την «άνοιξη» στον χειμώνα

Η επέμβαση στην Τσεχοσλοβακία δεν είχε την αιματηρή κατάληξη της επέμβασης στην Ουγγαρία. Η άνοιξη της Πράγας όμως μαράθηκε νωρίς μέσα σε ένα κλίμα σταδιακής αποδιάρθρωσης όλων των αλλαγών και μεταρρυθμίσεων, υπό το άγρυπνο βλέμμα των Σοβιετικών που παρέμειναν στη χώρα. Η αυτοπυρπόληση του νεαρού φοιτητή Γιαν Πάλαχ (Jan Palach) τον Γενάρη του 1969 αποτύπωσε τη θλίψη μιας χώρας που πέρασε από την «άνοιξη» στον παγερό χειμώνα. Σε αντίθεση όμως με την Ουγγαρία, τα γεγονότα της Τσεχοσλοβακίας εκτυλίχθηκαν μπροστά στους τηλεοπτικούς δέκτες εκατομμυρίων ανθρώπων και η επίδρασή τους στην παγκόσμια κοινή γνώμη ήταν πολύ μεγάλη. Η συνοχή του κομμουνιστικού στρατοπέδου με την πρωτοκαθεδρία της Σοβιετικής Ενωσης παρουσίασε επικίνδυνες ρωγμές. Η ωμή σοβιετική επέμβαση προκάλεσε επίσης έντονους κλυδωνισμούς και ιδεολογικο-πολιτικές αντιπαραθέσεις στην Αριστερά της Δύσης, κομμουνιστική και μη.

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ

5 .1. 1968 
Ο Αλεξάντερ Ντούμπτσεκ αναλαμβάνει γραμματέας του Τσεχοσλοβακικού Κομμουνιστικού Κόμματος.

9 .4. 1968 
Ανακοινώνεται το νέο «Πρόγραμμα Δράσης» του ΚΚ Τσεχοσλοβακίας.

27 .6. 1968 
«Μανιφέστο των 2.000 λέξεων» από διανοούμενους και καλλιτέχνες που τάσσονται υπέρ ευρύτερων μεταρρυθμίσεων.

12.8.1968 

Επέμβαση Σοβιετικών και δυνάμεων του Συμφώνου της Βαρσοβίας στην Τσεχοσλοβακία.

16 .1. 1969

Αυτοπυρπόληση του φοιτητή Γιαν Πάλαχ στην πλατεία Βέντσεσλας της Πράγας, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τη σοβιετική επέμβαση.

 

1998: 20 χρόνια από τη δημιουργία της μεγαλύτερης μηχανής αναζήτησης

Γκουγκλάροντας την Google

Ο λογότυπος της Google στα γραφεία της στην Καλιφόρνια

Πολλές μεγάλες τεχνολογικές καινοτομίες στις δεκαετίες του 1960, του 1970 και του 1980 γεννήθηκαν μέσα σε γκαράζ τα οποία μετέτρεπαν σε εργαστήρια ανήσυχα μυαλά εκείνων των εποχών. Παγκόσμιοι κολοσσοί όπως η Hewlett Packard και η Apple ουσιαστικά ιδρύθηκαν μέσα σε γκαράζ, τα οποία μάλιστα έχουν μετατραπεί πλέον σε… αξιοθέατα.

Οι καινοτομίες τα επόμενα χρόνια άρχισαν να ξεπετάγονται μέσα από τα δωμάτια των φοιτητικών εστιών. Στα μέσα της δεκαετίας του 1990, όταν το Internet είχε αρχίσει να αναπτύσσεται με ταχύ ρυθμό, ο Λάρι Πέιτζ και ο Σεργκέι Μπριν, οι οποίοι έκαναν το διδακτορικό τους στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ στις ΗΠΑ, διαπίστωσαν ότι οι μηχανές αναζήτησης που είχαν αναπτυχθεί εκείνη την εποχή για να διευκολύνουν τους χρήστες του Internet ήταν σχεδιασμένες με λανθασμένο τρόπο, γι” αυτό και δεν παρουσίαζαν, συνήθως, αυτό ακριβώς που έψαχναν οι χρήστες.

Σαρωτική μηχανή

Ενώ οι συμβατικές μηχανές αναζήτησης κατέτασσαν τα αποτελέσματά τους μετρώντας πόσες φορές οι όροι αναζήτησης εμφανίζονταν στη σελίδα, οι δύο τους δημιούργησαν ένα καλύτερο σύστημα που ανέλυε τις σχέσεις μεταξύ των ιστοσελίδων. Ονόμασαν τη νέα τεχνολογία η οποία καθόριζε τη συνάφεια μιας ιστοσελίδας από τον αριθμό και τη σημαντικότητα των σελίδων που οδηγούν πίσω σε αυτήν PageRank και τη μηχανή αναζήτησής τους Google. Η λέξη «Google» αποτελεί παράφραση της λέξης «Googol», του μαθηματικού όρου για τον αριθμό 10100, που γράφεται: «1 ακολουθούμενο από 100 μηδενικά». Με τον όρο αυτόν οι δύο ερευνητές ήθελαν να υποδηλώσουν την αποστολή της νέας μηχανής να οργανώσει το τεράστιο πλήθος πληροφοριών του Internet.

Στην αρχή το Google έτρεχε στην ιστοσελίδα του Πανεπιστημίου Στάνφορντ, με τα domain google.stanford.edu και z.stanford.edu. Το όνομα domain για την Google κατοχυρώθηκε στις 15 Σεπτεμβρίου 1997 και η εταιρεία δημιουργήθηκε στις 4 Σεπτεμβρίου 1998. Μπορεί η μηχανή αναζήτησης να δημιουργήθηκε στα δωμάτια των δύο οραματιστών του κυβερνοχώρου, αλλά κρατώντας την παράδοση όταν δημιούργησαν την εταιρεία αυτή είχε ως βάση το γκαράζ μιας φίλης τους στο Μένλο Παρκ της Καλιφόρνιας.

Η επιτυχία της μηχανής αναζήτησης ήταν σαρωτική. Πολύ γρήγορα η μηχανή της Google έγινε για το Internet ό,τι τα Windows για τους προσωπικούς υπολογιστές. Ετσι όπως η Microsoft άρχισε να ξεπερνά τα στενά όρια του λογισμικού και να κυριαρχεί σε κάθε τομέα των υπολογιστών και της σύγχρονης τεχνολογίας, το ίδιο συνέβη με την Google στο Internet. Αρχισε να δημιουργεί νέες διαδικτυακές υπηρεσίες που είχαν τεράστια απήχηση (π.χ. υπηρεσία ηλεκτρονικής αλληλογραφίας, φωτογραφίες, χάρτες κ.ά.). Μεγάλο βάρος ρίχνει η Google και στην ανάπτυξη επαναστατικών τεχνολογιών σε διαφόρους τομείς, όπως σε αυτόν της τεχνητής νοημοσύνης. Δεν είναι τυχαίο ότι η πρόσφατη ανακάλυψη του πλανητικού συστήματος που έχει ίδια χαρακτηριστικά με το ηλιακό μας σύστημα έγινε με τη βοήθεια ενός λογισμικού τεχνητής νοημοσύνης που αναπτύχθηκε από το τμήμα Google Brain της Google.

Τεχνολογική ομπρέλα

Καθώς η Google μετατρεπόταν σε έναν γιγάντιο οργανισμό τα στελέχη της αποφάσισαν να δημιουργήσουν μια μητρική εταιρεία, την Alphabet, κάτω από την ομπρέλα της οποίας μπήκε όχι μόνο η Google αλλά όλες οι εταιρείες και γενικότερα οι δραστηριότητες του ομίλου. Ας ρίξουμε μια ματιά σε κάποιες από τις πιο ενδιαφέρουσες δραστηριότητες στις οποίες δραστηριοποιείται πλέον η Google.

Gadgets

Η Google έχει τα τελευταία χρόνια εισχωρήσει στον χώρο των καθημερινής χρήσης ηλεκτρονικών συσκευών και πριν από λίγες εβδομάδες παρουσίασε μια γκάμα νέων προϊόντων, ανάμεσα στα οποία κινητά τηλέφωνα, κάμερες, ταμπλέτες, κράνη εικονικής πραγματικότητας, συστήματα ελέγχου διαφόρων λειτουργιών στο σπίτι (φώτα, θερμοστάτες κ.ά.).

«Εξυπνα» ρούχα

Παρουσιάστηκε πρόσφατα το πρώτο τζιν σακάκι της Levi’s που επικοινωνεί με το smartphone στο τσεπάκι του για να επιτρέψει στον άνθρωπο που το φοράει να ακούσει μουσική, να ενημερωθεί για τις κλήσεις του ή να λάβει οδηγίες από τους χάρτες. Το Levi’s Commuter Trucker Jacket είναι το πρώτο αποτέλεσμα της συνεργασίας της Levi’s με την Google, και συγκεκριμένα του Project Jacquard για την ενσωμάτωση αισθητήρων και τεχνολογίας δικτύωσης στα ρούχα. To «έξυπνο» σακάκι της Levi’s θα πωλείται αντί 350 δολαρίων. Επιτρέπει στον άνθρωπο που το φοράει να ελέγξει με ένα άγγιγμα ή ένα απαλό χτύπημα στο αριστερό του μανίκι το smartphone του.

«Εξυπνες» πόλεις

Η Alphabet οραματίζεται τη δημιουργία «έξυπνων» πόλεων και το πρώτο σχετικό project είναι αυτό που η εταιρεία ανέλαβε να πραγματοποιήσει στο Τορόντο αφού συμφώνησε με την κυβέρνηση του Καναδά και τις τοπικές αρχές την ανάπλαση ολόκληρης της περιοχής μπροστά και γύρω από το λιμάνι. Σε ολόκληρη την περιοχή που θα  αναπλαστεί θα τοποθετηθούν χιλιάδες αισθητήρες κάθε είδους, καθώς και κάμερες, ώστε να συλλέγονται όλα τα απαραίτητα δεδομένα για το τι συμβαίνει εκεί από την κίνηση στους δρόμους, την κίνηση στα καταστήματα, την ποιότητα ζωής των κατοίκων, περιβαλλοντικές μετρήσεις κ.ά.

Κβαντικός υπολογιστής

Αθόρυβα και με την αρμόζουσα μυστικοπάθεια η Google εργάζεται πυρετωδώς για να δημιουργήσει τον πρώτο μεγάλο κβαντικό υπολογιστή και έτσι να ορίσει εκείνη τους κανόνες του παιχνιδιού στο αναδυόμενο πεδίο, που θα φέρει τα πάνω κάτω στο πεδίο της πληροφορικής και γενικότερα της τεχνολογίας.

Αυτόνομα αυτοκίνητα

Η Google παρουσίασε το «πρώτο λειτουργικό πρωτότυπο» ενός αυτόνομου οχήματος. Το αυτοκίνητο χρησιμοποιεί 64 λέιζερ που σαρώνουν τον δρόμο σε γωνία 360 μοιρών, κάμερα και δέκτη GPS.

Ιατρική

Η Verily Life Sciences, εταιρεία που ανήκει στον μητρικό όμιλο Alphabet της, αναζητεί 10.000 εθελοντές για τετραετή μελέτη που θα εξετάσει το κατά πόσον οι μετρήσεις ζωτικών σημείων από «έξυπνα» ρολόγια και άλλες φορετές συσκευές μπορούν να αξιοποιηθούν για διαγνώσεις. Η Verily συνεργάζεται επίσης με την ελβετική Novartis στην ανάπτυξη ενός «έξυπνου» φακού επαφής για διαβητικούς που μετρά τα επίπεδα σακχάρου στα δάκρυα. Παράλληλα η Verily συνεργάζεται με τον βρετανικό φαρμακευτικό γίγαντα GSK (GlaxoSmithKline) για την ανάπτυξη μικρών εμφυτεύσιμων συσκευών που παρεμβαίνουν στα ηλεκτρικά σήματα των νεύρων. Στόχος η διόρθωση των μη φυσιολογικών ηλεκτρικών σημάτων που συνοδεύουν πολλές ασθένειες. Οι συσκευές αυτές, ελπίζει η εταιρεία, θα μπορούν να αντιμετωπίσουν χρόνια νοσήματα όπως ο διαβήτης, η αρθρίτιδα και το άσθμα. Αλλος τομέας στον οποίο δραστηριοποιείται η Verily είναι η καταπολέμηση του ελέγχου του πληθυσμού των κουνουπιών και των ασθενειών που αυτά μεταφέρουν.

Η βασίλισσα του Ιnternet
Ο όρος «γκουγκλάρω» μπήκε το 2006 στο περίφημο Λεξικό της Οξφόρδης και πλέον βρίσκεται στα περισσότερα λεξικά σε όλον τον κόσμο.

Η Google από το 2005 και μετά εξαγοράζει κατά μέσο όρο μία εταιρεία τεχνολογίας τον μήνα, καθώς και δημοφιλείς ιντερνετικές εφαρμογές και πλατφόρμες, όπως π.χ. το YouTube.

Το 1999 οι ιδρυτές της Google πρότειναν στην εταιρεία παροχής ιντερνετικών υπηρεσιών Excite να εξαγοράσει την Google με αντίτιμο 1 εκατ. δολάρια, αλλά η Excite απέρριψε την πρόταση. Λίγους μήνες μετά η Google έγινε η υπ’ αριθμόν 1 μηχανή αναζήτησης στο Internet και σήμερα η χρηματιστηριακή της αξία ξεπερνά τα 500 δισ. δολάρια.

Η Google σκοπεύει να έχει καταφέρει ως το 2020 να σκανάρει και να έχει σε ψηφιακή «κόπια» όλα τα βιβλία που κυκλοφορούν στον κόσμο, ο αριθμός των οποίων υπολογίζεται σε περίπου 130 εκατομμύρια.

Τα κέρδη της Google σε ποσοστό 99% προέρχονται από διαφημίσεις και υπολογίζεται ότι ανέρχονται αυτή τη στιγμή σε περίπου 90 δισ. δολάρια.

H μηχανή της Google δέχεται κάθε λεπτό περίπου 2 εκατομμύρια αιτήματα αναζήτησης.

Τον Αύγουστο του 2013 η Google τέθηκε εκτός λειτουργίας για 5 λεπτά και στο διάστημα αυτό η παγκόσμια κίνηση στο Internet μειώθηκε σε ποσοστό 40%.

1948: 70 χρόνια από την υπογραφή του σχεδίου Μάρσαλ

Η επιχείρηση αναστήλωσης της ερειπωμένης Ευρώπης

 

 

5 Ιουνίου 1947: Ο Τζορτζ Μάρσαλ εισέρχεται στην αίθουσα του Χάρβαρντ, όπου εκφώνησε την ιστορική ομιλία του

Το ένα από τα δύο μισά του ίδιου καρπού. Με αυτόν τον τρόπο είχε περιγράψει ο Χάρι Τρούμαν το Σχέδιο Μάρσαλ, το τεράστιο πρόγραμμα οικονομικής βοήθειας με το οποίο οι Ηνωμένες Πολιτείες συνέβαλαν αποφασιστικά στην ανοικοδόμηση της Δυτικής Ευρώπης μετά τον Β” Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο αμερικανός πρόεδρος γνώριζε πολύ καλά τι έλεγε. Αλλωστε, προτού ο υπουργός Εξωτερικών και πρώην στρατηγός Τζορτζ Μάρσαλ εκφωνήσει την ιστορική ομιλία του στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, στις 5 Ιουνίου 1947, με την οποία εξηγούσε την ιδέα της Ουάσιγκτον, ο ίδιος ο αμερικανός πρόεδρος είχε, στις 12 Μαρτίου 1947 (καταμεσής του ελληνικού εμφυλίου πολέμου), ενώπιον του Κογκρέσου, εξαγγείλει το περίφημο Δόγμα Τρούμαν.

 

Με αυτό, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεσμεύονταν ότι θα παρείχαν γενναία οικονομική υποστήριξη στα κράτη που θα το επιθυμούσαν και θα αντιστέκονταν σε προσπάθειες καθυπόταξης από οπλισμένες μειοψηφίες ή από εξωτερικές πιέσεις. Η στρατηγική της ανάσχεσης (containment) της Σοβιετικής Ενωσης, που αρχικώς εμπνεύστηκε ο Τζορτζ Κέναν, ένας αμερικανός διπλωμάτης τρομερού βεληνεκούς, θα έπαιρνε σταδιακά σάρκα και οστά.

Ο πρόδρομος του ΟΟΣΑ

Για την Ελλάδα, μια χώρα που τότε σπαρασσόταν από έναν αβυσσαλέο εμφύλιο πόλεμο, το Δόγμα Τρούμαν και το Σχέδιο Μάρσαλ υπήρξαν αποφασιστικής σημασίας για τη μετέπειτα ιστορική της πορεία. Η χώρα έβγαινε από τον Β” Παγκόσμιο Πόλεμο κατεστραμμένη και διχασμένη, με ένα πολιτικό σύστημα διεφθαρμένο και ανίκανο να διαχειριστεί τα μείζονα ζητήματα που θα καθόριζαν την επιβίωσή του. Παράλληλα, η αδυναμία της Βρετανίας να συνεχίζει να υποστηρίζει την Ελλάδα (η αμερικανική πρεσβεία στο Λονδίνο ενημέρωσε σχετικά το Στέιτ Ντιπάρτμεντ για την πρόθεση της Βρετανίας τον Φεβρουάριο του 1947, σχεδόν έναν μήνα πριν από την εξαγγελία του Δόγματος Τρούμαν), λόγω της δικής της οικτρής οικονομικής δυσπραγίας, υποχρέωσε τις Ηνωμένες Πολιτείες να αναλάβουν αυτόν τον ρόλο. Τότε, ως γνωστόν, κρίθηκε αν η θέση της χώρας μας θα είναι στο δυτικό ή στο ανατολικό στρατόπεδο. Η Ουάσιγκτον, όπως και το Λονδίνο δεν ήταν διατεθειμένες, σκεπτόμενες με όρους γεωστρατηγικούς, να αφήσουν την Ελλάδα στα χέρια της Σοβιετικής Ενωσης που επεδίωκε σφόδρα τρόπους εξόδου στη Μεσόγειο - κάτι που αν συνέβαινε θα έπληττε εν τη γενέσει της τη στρατηγική της ανάσχεσης.

Η Ελλάδα μετρά τις πληγές της

Η Ελλάδα είχε πληγεί βαριά από τον πόλεμο και η συμμετοχή της στο Σχέδιο Μάρσαλ υπήρξε καίρια ώστε να σταθεί ξανά στα πόδια της. Τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος δεν αφήνουν περιθώρια αμφισβήτησης: η αξία των υλικών ζημιών ανερχόταν σε περίπου 3,8 δισεκατομμύρια δολάρια, ενώ το συνολικό ύψος των υλικών ζημιών, των εξόδων κατοχής και των κυβερνητικών δαπανών κατά τη διάρκεια του Β” Παγκοσμίου Πολέμου και της γερμανικής κατοχής έφτανε στο ασύλληπτο ποσό των 8,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Με δεδομένο δε το μικρό μέγεθος της χώρας, ο «φόρος» που είχε καταβάλει η χώρα στον πόλεμο υπήρξε τεράστιος και ίσως έτσι να εξηγείται ότι η Ελλάδα υπήρξε μία από τις πλέον ωφελημένες οικονομικά χώρες που συμμετείχαν στο Σχέδιο Μάρσαλ.

Τα χρήματα που έλαβε η χώρα μας από τις Ηνωμένες Πολιτείες είχαν ως πυρήνα τις επιχορηγήσεις του Σχεδίου Μάρσαλ, αλλά δεν ήταν τα μόνα. Η αμερικανική βοήθεια είχε αρχικώς έλθει μέσω της UNRRA (1944 – 1947) και ανήλθε σε περίπου 470 εκατομμύρια δολάρια. Η Ελλάδα ήταν μέσα στις πρώτες πέντε χώρες με βάση τα κονδύλια που έλαβαν. Με την εξαγγελία του Δόγματος Τρούμαν, η χώρα μας έλαβε βοήθεια 119 εκατομμυρίων δολαρίων.

Ακολούθως, την τετραετία 1948 – 1952 που ήταν η κύρια περίοδος που εκτυλίχθηκε το Σχέδιο Μάρσαλ, η χώρα μας έλαβε 1,2 δισεκατομμύρια δολάρια, κυρίως με τη μορφή επιχορηγήσεων. Ωστόσο, και κατά τη δεκαετία που ακολούθησε (1952 – 1962), η Ελλάδα έλαβε περίπου άλλα 600 εκατομμύρια δολάρια. Αυτό σημαίνει ότι από τον Οκτώβριο του 1944 ως και τον Ιούνιο του 1962 η αμερικανική βοήθεια στην Ελλάδα ανήλθε σε περίπου 2,3 δισεκατομμύρια δολάρια!

Την τετραετία 1948-1952, η οποία ήταν η κύρια περίοδος που εκτυλίχθηκε το Σχέδιο Μάρσαλ, η χώρα μας έλαβε 1,2 δισεκατομμύρια δολάρια, κυρίως με τη μορφή επιχορηγήσεων.

1928: 90 χρόνια από την αυτοκτονία του Καρυωτάκη

Καλοκαίρι του 1927 στη Συκιά. Ο Καρυωτάκης με την αδελφή του, τον ανιψιό του και μία φίλη τους

«Δεν υπάρχει παρά ένα μονάχα φιλοσοφικό πρόβλημα πραγματικά σοβαρό: το πρόβλημα της αυτοκτονίας. Τη στιγμή που αποφασίζεις πως η ζωή αξίζει ή δεν αξίζει να τη ζήσεις, απαντάς στο βασικό πρόβλημα της φιλοσοφίας». Αυτά έγραφε ο Αλμπέρ Καμί το 1942 στον Μύθο τουΣισύφου.

Στις 7 Ιουλίου θα συμπληρωθούν 90 χρόνια από τη μέρα που ο ποιητής Κ.Γ. Καρυωτάκης έδινε στην Πρέβεζα τη δική του απάντηση. Γύρω στις 2 μ.μ. βγήκε από το σπίτι του, πήγε στο καφενείο «Ουράνιος κήπος» και παρήγγειλε μια βυσσινάδα. Εκεί έγραψε ένα σημείωμα και το έβαλε στην τσέπη του. Στις 4.30 μ.μ. περίπου έφυγε από το καφενείο, περπάτησε γύρω στα 400 μέτρα, ξάπλωσε κάτω από έναν ευκάλυπτο και με ένα πιστόλι τύπου Pieper Bayard 9 χλστ. αυτοπυροβολήθηκε στην καρδιά. Ηταν μόνο 32 ετών.

Οταν ένας ποιητής αυτής της αξίας αυτοκτονεί, είναι επόμενο να έχουμε διάφορες ερμηνείες για τους λόγους για τους οποίους πήρε τη μοιραία απόφαση. Γιατί αυτοκτόνησε ο Καρυωτάκης; Επειδή έπασχε από σύφιλη; Επειδή λόγω της συνδικαλιστικής του δράσης τον «δίωκαν» οι προϊστάμενοί του στη δημόσια υπηρεσία, όπου εργαζόταν ως ανώτερος υπάλληλος, στήνοντας σκευωρίες (κατ” άλλους ήταν μαστροπός και κατ” άλλους ναρκομανής); Το σημείωμα που άφησε ο ποιητής, όπου «εξηγεί» τους λόγους της αυτοκτονίας του, δεν είναι ξεκάθαρο. Και οι έρευνες των φιλολόγων παραμένουν ακόμα και σήμερα στο πεδίο των υποθέσεων. Γι” αυτό και ύστερα από τόσα χρόνια εκείνο που έχει πλέον σημασία είναι πρωτίστως το τι λέει στο σημείωμά του και όχι τόσο το τι υπονοεί ή σε ποιους απευθύνεται: «Είχα τον ίλιγγο του κινδύνου. Και τον κίνδυνο που ήρθε τον δέχομαι με πρόθυμη καρδιά. Πληρώνω για όσους, καθώς εγώ, δεν έβλεπαν κανένα ιδανικό στη ζωή τους, έμειναν πάντα έρμαια των δισταγμών τους, κ” εθεώρησαν την ύπαρξή τους παιχνίδι χωρίς ουσία. Τους βλέπω να έρχωνται ολοένα περσότεροι, μαζί με τους αιώνες. Σ” αυτούς απευθύνομαι».

Βεβαίως και έχει σημασία το ότι όταν πρωτοδημοσιεύθηκε το σημείωμα είχαν αφαιρεθεί κάποιες «επίμαχες» φράσεις προκειμένου να «προστατευθεί» η συντηρητική οικογένεια του ποιητή. Το ότι αποκαλύφθηκε στην πλήρη μορφή του οφείλεται στις επίπονες προσπάθειες του Γ. Π. Σαββίδη, στον οποίο χρωστούμε και την άψογη φιλολογικά έκδοση των Απάντωντου Καρυωτάκη - αλλά και πολλές διαφωτιστικές μελέτες που άνοιξαν τον δρόμο στους κατοπινούς μελετητές.

Νεωτερικότητα και «σήμα της αυτοκτονίας»

Τώρα όμως που έχουν περάσει 90 χρόνια από τότε που αυτοκτόνησε ο ποιητής, σημασία έχει το έργο και κυρίως η τεράστια συμβολή του σ” εκείνο που λέμε νεωτερικότητα (modernite), η οποία διαπιστώνεται από τη βαθιά συγγένειά του με τον ποιητή που την εισήγαγε τον 19ο αιώνα στην παγκόσμια λογοτεχνία: τον Μποντλέρ. Αν μάλιστα διαβάσει κανείς συγκριτικά την ποίηση του Καρυωτάκη και του Μποντλέρ ανατρέχοντας παράλληλα στο βιβλίο ΣαρλΜποντλέρ. Ενας λυρικός στην ακμή του καπιταλισμού του Βάλτερ Μπένγιαμιν, ενός άλλου αυτοκτόνου, θα βρει παρατηρήσεις που θα τον καταπλήξουν. Κυρίως το πόσα από αυτά που αποδίδει ο Μπένγιαμιν στον Μποντλέρ θα μπορούσαν να αποδοθούν και στον Καρυωτάκη, ο οποίος, όπως και ο Μπένγιαμιν, είχε σκεφθεί το ενδεχόμενο της αυτοκτονίας αρκετά πριν αφαιρέσει τη ζωή του. «Η νεωτερικότητα», λέει ο Μπένγιαμιν, «είναι αναγκασμένη να φέρει το σήμα της αυτοκτονίας, η οποία σφραγίζει μια ηρωική θέληση ανυποχώρητη απέναντι στο αντίπαλο φρόνημα».

Ενας μεταγενέστερος ποιητής, που δεν έχει καμιά σχέση μαζί του, ο Τίτος Πατρίκιος, σε κείμενό του με τίτλο Κώστας Καρυωτάκης στον τόμο Σάτιρα και πολιτική στη νεώτερη Ελλάδα από τον Σολωμό ως τον Σεφέρη, τον οποίο εξέδωσε το 1979 η Εταιρεία Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας της Σχολής Μωραΐτη, λέει ανάμεσα στα άλλα: «Η αυτοκτονία του Καρυωτάκη δεν είναι ένα τυχαίο εξωτερικό προς την ποίησή του γεγονός. Οσο μπορεί να απορρέει από αισθήσεις θανάτου που ενυπάρχουν μέσα του άλλο τόσο σχετίζεται με τον τρόπο που εντάχθηκε στην κοινωνία και συγκρούστηκε μαζί της… Κι ακόμη, ότι η αυτοκτονία του ίσως, σ” ένα βαθμό, να συνδέεται με δεσμεύσεις που ανέλαβε μέσω της ίδιας της ποίησής του».

ΟΙ ΣΤΑΘΜΟΙ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΤΟΥ

1896 Ο Κ.Γ. Καρυωτάκης γεννιέται στην Τρίπολη. Δευτερότοκο παιδί του νομομηχανικού Γεωργίου Καρυωτάκη και της Αικατερίνης Σκάγιαννη.

1912 Γράφει τα πρώτα του ποιήματα και συνεργάζεται με τα λαϊκά περιοδικά Ελλάς, Παρνασσός κ.ά.

1917 Πτυχιούχος Νομικής.

1919 Εκδίδει την πρώτη του ποιητική συλλογή «Ο Πόνος του Ανθρώπου και των Πραμάτων».

1921 Εκδίδει τη δεύτερη ποιητική συλλογή του «Νηπενθή».

1922 Στρατεύεται, αλλά αργότερα απαλλάσσεται, για λόγους υγείας, από τις στρατιωτικές υποχρεώσεις.
Τον ερωτεύεται η Μαρία Πολυδούρη και του προτείνει να παντρευτούν, μολονότι ο ίδιος πάσχει από σύφιλη.

1923 Διορίζεται υπάλληλος στο υπουργείο Υγιεινής.

1924 Ταξιδεύει στη Γερμανία και στην Ιταλία.

1926 Ταξιδεύει στη Ρουμανία. Τοποθετείται στο Τμήμα Αγαθοεργών Ιδρυμάτων.

1927 Εκδίδει την τρίτη και σημαντικότερη ποιητική του συλλογή «Ελεγεία και Σάτιρες».

1928 Μετέχει ενεργά στην Οικονομική Επιτροπή της Συνομοσπονδίας Δημοσίων Υπαλλήλων. Μετατίθεται στη Νομαρχία Πρεβέζης. Στις 21 Ιουλίου, αφού την προηγούμενη μέρα προσπάθησε να πνιγεί στη θάλασσα, αυτοκτονεί με πιστόλι.

1996:Οδυσσέας Ελύτης , 22 χρόνια από το θάνατό του

«Και θα λάβουνε τα όνειρα εκδίκηση…»

 «…και θα σπείρουνε γενεές στους αιώνες των αιώνων!»

Ο Οδυσσέας Ελύτης υπήρξε ένας από τους σπουδαιότερους ποιητές μας, που τιμήθηκε με βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1979. Αποτέλεσε ένα από τα επίλεκτα μέλη της λεγόμενης «γενιάς του τριάντα» στον χώρο της καλλιτεχνικής δημιουργίας.

Ο Οδυσσέας Αλεπουδέλης, όπως ήταν το πραγματικό του όνομα γεννήθηκε στις 2 Νοεμβρίου 1911 στο Ηράκλειο της Κρήτης. Ήταν ο μικρότερος από τα έξι παιδιά του Λέσβιου επιχειρηματία Παναγιώτη Αλεπουδέλη και της συμπατριώτισσάς του Μαρίας Βρανά. Ο πατέρας του εγκαταστάθηκε το 1895 στο Ηράκλειο, όπου ίδρυσε εργοστάσιο σαπωνοποιίας και πυρηνελουργίας, και δύο χρόνια αργότερα παντρεύτηκε τη μητέρα του.

Με την έκρηξη του Α” Παγκοσμίου Πολέμου το 1914, ο Παναγιώτης Αλεπουδέλης μεταφέρει την επιχειρηματική του δραστηριότητα στην Αθήνα και εγκαθίσταται με την οικογένειά του στην οδό Σόλωνος 98α. Σε ηλικία έξι ετών ο Οδυσσέας εγγράφεται στο ιδιωτικό Λύκειο Μακρή, που βρισκόταν τότε στην οδό Ιπποκράτους. Το 1918 πεθαίνει η μεγαλύτερη αδελφή του Μυρσίνη, σε μόλις ηλικία 20 ετών. Το 1923, ένα έτος μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, η οικογένεια Αλεπουδέλη ταξιδεύει στο εξωτερικό (Ιταλία, Ελβετία, Γερμανία, Γιουγκοσλαβία). Το 1924 θα γνωρίσει στη Λωζάνη τον Ελευθέριο Βενιζέλο, που αποτελούσε το πολιτικό ίνδαλμα της οικογένειάς του.

Το φθινόπωρο του 1924 μετεγγράφεται στο Γ” Γυμνάσιο Αρρένων Αθηνών και τον επόμενο χρόνο χάνει τον πατέρα του. Σ’ αυτή την περίοδο των μαθητικών του χρόνων εκδηλώνονται τα πρώτα πνευματικά του ενδιαφέροντα. Συνεργάζεται με το περιοδικό Διάπλασις των Παίδων, διαβάζει ελληνική και γαλλική λογοτεχνία και το 1927 έρχεται σε επαφή με την ποίηση του Καβάφη
Το 1929 αποτελεί καθοριστικό έτος για την ποιητική του διαδρομή. Ανακαλύπτει τον σουρεαλισμό και διαβάζει Λόρκα και Ελιάρ. Γράφει τα πρώτα του ποιήματα και τα στέλνει με ψευδώνυμο σε περιοδικά. Το 1930 εγγράφεται στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και η οικογένειά του μετακομίζει στην οδό Μοσχονησίων 146 (Πλατεία Αμερικής)

Το 1935 θα γνωρίσει τον ποιητή και ψυχαναλυτή Ανδρέα Εμπειρίκο, που θα επηρεάσει καθοριστικά την ποίησή του, όπως και τη λαϊκή ζωγραφική του Θεόφιλου, η οποία θα ασκήσει σημαντική επίδραση στον εικονιστικό προσανατολισμό της ποίησής του.

Με την έκρηξη του ελληνοϊταλικού πολέμου (28 Οκτωβρίου 1940) επιστρατεύεται ως ανθυπολοχαγός και ο παγωμένος χειμώνας του ’40, τον βρίσκει στην πρώτη γραμμή του πυρός.

Το 1943 κυκλοφορεί τη δεύτερη ποιητική του συλλογή Ήλιος ο Πρώτος μαζί με τις παραλλαγές πάνω σε μιαν αχτίδα, μια αλληγορική αντίσταση μέσα στην Κατοχή, καμουφλαρισμένη σε μια υπερρεαλιστική φόρμα, όπως η Αμοργός του Γκάτσου και ο Μπολιβάρ του Εγγονόπουλου, που κυκλοφορούν την ίδια χρονιά.
Το 1948 φεύγει από την Ελλάδα, που δοκιμάζεται από τον Εμφύλιο Πόλεμο, για την Ελβετία και από εκεί στο Παρίσι, όπου εγκαθίσταται. Εκεί γνωρίζεται με την πρωτοπορία της γαλλικής διανόησης (Μπρετόν, Ελιάρ, Τζαρά, Καμί) και έρχεται σε επαφή με εικαστικούς καλλιτέχνες, όπως οι Πικάσο, Ματίς, Σαγκάλ και Τζιακομέτι. Το 1950 επισκέπτεται την Ισπανία και στο τέλος του ίδιου χρόνου εγκαθίσταται στο Λονδίνο, όπου συνεργάζεται με το BBC.

Το 1952 επιστρέφει στην Ελλάδα και τον επόμενο χρόνο επανακάμπτει στο ΕΙΡ ως διευθυντής προγράμματος, θέση που θα κρατήσει για ένα μονάχα χρόνο. Το 1959 κυκλοφορεί το Άξιον Εστί, μια κορυφαία στιγμή της ελληνικής λογοτεχνίας.

Το 1979 έρχεται η μεγάλη στιγμή για τον ποιητή. Στις 18 Οκτωβρίου η Σουηδική Ακαδημία ανακοινώνει ότι θα του απονεμηθεί το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας
Ο Ελύτης παρέστη στην καθιερωμένη τελετή απονομής στις 10 Δεκεμβρίου 1979 στη Στοκχόλμη, παραλαμβάνοντας το βραβείο από τον βασιλιά της Σουηδίας Κάρολο Γουσταύο και γνωρίζοντας παγκόσμια δημοσιότητα.
O Ελύτης παρέστη στην καθιερωμένη τελετή απονομής στις 10 Δεκεμβρίου 1979 στη Στοκχόλμη, παραλαμβάνοντας το βραβείο από τον βασιλιά της Σουηδίας Κάρολο Γουσταύο και γνωρίζοντας παγκόσμια δημοσιότητα.
Τα επόμενα χρόνια θα είναι αρκούντως δημιουργικά για τον Ελύτη, με σημαντικές εκδόσεις έργων του στην ποίηση, το δοκίμιο και τη μετάφραση. Οι διακρίσεις και οι τιμές για το έργο του, εντός και εκτός της Ελλάδας, θα συνεχιστούν και θα ενταθούν. Ο Οδυσσέας Αλεπουδέλης θα φύγει από τη ζωή στις 18 Μαρτίου 1996, σε ηλικία 85 ετών.

Ο Οδυσσέας Ελύτης αποτέλεσε έναν από τους τελευταίους εκπροσώπους της λογοτεχνικής γενιάς του τριάντα, ένα από τα χαρακτηριστικά της οποίας υπήρξε το ιδεολογικό δίλημμα ανάμεσα στην ελληνική παράδοση και τον ευρωπαϊκό μοντερνισμό. Ο ίδιος ο Ελύτης χαρακτήριζε τη δική του θέση στη γενιά αυτή ως παράξενη, σημειώνοντας χαρακτηριστικά: «από το ένα μέρος ήμουνα ο στερνός μιας γενιάς, που έσκυβε στις πηγές μιας ελληνικότητας, κι απ” την άλλη ήμουν ο πρώτος μιας άλλης που δέχονταν τις επαναστατικές θεωρίες ενός μοντέρνου κινήματος

https://www.youtube.com/watch?v=wPOI-zFEtKU  (Ακούστε το « Άξιον εστί»)

 

1978: 40 χρόνια από τη γέννηση του πρώτου παιδιού με εξωσωματική

Ηθικά διλήμματα από μια ιατρική επανάσταση

 

Εδώ και σαράντα χρόνια η εξωσωματική γονιμοποίηση χαρίζει την ευτυχία σε εκατομμύρια γυναίκες και ζευγάρια σε όλον τον κόσμο

Η εξωσωματική γονιμοποίηση, σαράντα χρόνια μετά την πρώτη επιτυχή γέννηση της Λουίζ Μπράουν στη Βρετανία, έδωσε την ευτυχία σε πολλές γυναίκες και ζευγάρια να αποκτήσουν παιδί. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις ΗΠΑ το 8,55% των γυναικών έχει πρόβλημα τεκνοποίησης. Εν τούτοις, πολλά είναι τα ζευγάρια που προσπαθούν πρώτα να αποκτήσουν παιδί μέσω της εξωσωματικής, πριν προχωρήσουν στη λύση της υιοθεσίας. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει δυνατή συναισθηματική ανάγκη να γίνουν βιολογικοί γονείς.

Η πρόοδος όμως στο συγκεκριμένο επιστημονικό πεδίο συνοδεύτηκε και από μια σειρά ηθικών προβληματισμών που δεν έχουν απαντηθεί. Θα προσπαθήσουμε να επισημάνουμε μερικά και όχι να τα αναλύσουμε, διότι αυτό θα προϋπέθετε συγγραφή βιβλίου.

Σχέσεις στο… μικροσκόπιο

Ετσι στο… μικροσκόπιο του επιστημονικού τομέα και της ηθικής μπαίνουν ζητήματα ιδιαίτερα σύνθετα, όπως είναι η σχέση και τα όρια ανάμεσα στον ιατρό και τη στειρότητα. Η σχέση του επιστήμονα με το ζευγάρι, αλλά και με το έμβρυο με τυχόν προβλήματα υγείας. Η σχέση γονέα και νεογνού. Οι πολύδυμες κυήσεις (όταν δηλαδή συνυπάρχουν δύο ή περισσότερα έμβρυα στην ενδομήτρια κοιλότητα και συνιστά κύηση υψηλού κινδύνου). Η πιθανότητα μεταφοράς σοβαρών ασθενειών στο έμβρυο.

Τα ηθικά ερωτήματα και διλήμματα, όμως, δεν σταματούν εδώ: «Πότε θεωρείται το έμβρυο «προσωπικότητα»;» και «Πότε πρέπει να εφαρμόζεται η επιλογή φύλου;» είναι μερικά κρίσιμα ζητήματα, ενώ παράλληλα εξελίσσεται και η συζήτηση για τους δότες σπέρματος αλλά και για τα έμβρυα τριών γονέων.

Μερικά από τα ηθικά ερωτήματα που ανακύπτουν προσπαθεί να τα απαντήσει η εκάστοτε Ανεξάρτητη Αρχή. Αν θα μπορούσαμε να κωδικοποιήσουμε ορισμένα επιστημονικά, νομικά και ηθικά διλήμματα και αρχές, αυτά θα ήταν:

l Οποιαδήποτε απόφαση για εξωσωματική πρέπει να λαμβάνεται ελευθέρα και να μην προκαλεί βλάβη σωματική ή ψυχική σε άλλους.

Πολλές φορές, κατά τις πολύδυμες κυήσεις, ακολουθείται η μέθοδος της επιλεκτικής εμβρυϊκής μείωσης, κατά την οποία ένα ή περισσότερα από τα έμβρυα απομακρύνονται. Εάν το έμβρυο αντιμετωπίζεται ως «προσωπικότητα», τότε η καταστροφή του είναι αντιδεοντολογική. Στην περίπτωση, όμως, που αντιμετωπίζεται ως πρωτόπλασμα, τότε η καταστροφή ή η ψύξη του είναι αποδεκτή.

Αντίστοιχα ζητήματα, άλλωστε, εγείρει και η προεμφυτευτική διάγνωση με την οποία επιλέγονται τα «υγιή» έμβρυα για εμφύτευση.

Δεν είναι, ωστόσο, εύκολο να βάλει κανείς διαχωριστικές γραμμές. Η θεωρία ότι το DNA του προ-εμβρύου ταυτοποιεί την ανθρώπινη υπόστασή του δίνει τη λαβή ότι η ζωή αρχίζει από τη σύλληψη. Σαν αποτέλεσμα αυτής της θεωρίας, το έμβρυο έχει δικαιώματα.

Υπάρχει όμως και η αντίθετη άποψη, που υποστηρίζει ότι το έμβρυο δεν δύναται να απολαμβάνει τα δικαιώματα που έχουν οι ανθρώπινες υπάρξεις.

Ο Αριστοτέλης, για παράδειγμα, πίστευε ότι η προσωπικότητα αρχίζει για τα αγόρια 40 μέρες μετά τη σύλληψη και για τα κορίτσια έπειτα από 80 μέρες.

Ο Thomas Shannon, που έχει εντρυφήσει σε θέματα βιοηθικής, καταλήγει ότι ο άνθρωπος ως άτομο και ως προσωπικότητα έρχεται εβδομάδες μετά τη γονιμοποίηση.

Το ζήτημα της «επιλογής

Σε αρκετές περιπτώσεις, η επιτυχία της εξωσωματικής εξαρτάται από το πόσα έμβρυα μεταφέρονται στη μήτρα. Η μέθοδος αυτή, ωστόσο, μπορεί να παρακαλέσει σοβαρά προβλήματα υγείας στη μητέρα (σωματικά και ψυχολογικά), ενώ δύναται να βλάψει και τα νεογνά.

Λαμβάνοντας υπ” όψιν τα παραπάνω, η Ανεξάρτητη Αρχή απαγορεύει τη μεταφορά άνω των δύο εμβρύων. Εξίσου σημαντικό είναι να σέβεται η ιατρική κοινότητα το δικαίωμα των υπογόνιμων ζευγαριών στην ενημέρωση. Να πληροφορούνται, δηλαδή, λεπτομερώς  αναφορικά με τις διαφορετικές μέθοδους εξωσωματικής, αλλά και τους πιθανούς κινδύνους για ενδεχόμενα προβλήματα υγείας τόσο στο νεογνό όσο και στη μητέρα.

Ηθικά διλήμματα έχει δημιουργήσει και η νέα μέθοδος των τριών γονέων, με τη σχετική συζήτηση να βρίσκεται υπό εξέλιξη, δεδομένου ότι η μέθοδος βρίσκεται σε πειραματικό στάδιο.

Εν τούτοις, το μεγαλύτερο ηθικό πρόβλημα έγκειται στη σχέση ειλικρινείας, σεβασμού και εμπιστοσύνης του ιατρού και της γυναίκας. Η σωστή πληροφόρηση είναι το ζητούμενο. Είναι απαραίτητη η εξωσωματική; Υπάρχουν άλλοι μέθοδοι που μπορούν να οδηγήσουν σε εγκυμοσύνη; Η Ανεξάρτητη Αρχή εξετάζει και παρακολουθεί στενά το θέμα, προασπίζοντας έτσι τα δικαιώματα των ζευγαριών που αντιμετωπίζουν προβλήματα τεκνοποίησης.

Σε ό,τι αφορά την επιλογή φύλου, η ελληνική νομοθεσία έχει δώσει την τελική απάντηση, καθώς επιτρέπει τη μέθοδο αυτή μόνο σε περιπτώσεις κληρονομούμενων νοσημάτων.

Επιπλέον, οι δότες ωαρίων ή σπέρματος πρέπει να έχουν τη συναίσθηση ότι επιτελούν ένα έργο και ότι δεν πρέπει να μεταφέρουν εν γνώσει τους νοσήματα τα οποία θα βλάψουν το έμβρυο – νεογνό.

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, και παρά τα ηθικά προβλήματα, η εξωσωματική έφερε μια επανάσταση στην ιατρική.

25.7.1978 

• Στο νοσοκομείο Ολνταμ της Βρετανίας έρχεται στον κόσμο, με εξωσωματική γονιμοποίηση, ένα υγιέστατο κοριτσάκι, η Λουίζ Μπράουν.
• Γονείς της η Λέσλι και ο Τζον Μπράουν, ένα νεαρό ζευγάρι από το Μπρίστολ που για εννιά χρόνια προσπαθούσε ανεπιτυχώς να κάνει παιδί.
• Η γονιμοποίηση έγινε στο εργαστήριο από τον καθηγητή Ρόμπερτ Εντουαρντς, ο οποίος τιμήθηκε με βραβείο Νομπέλ το 2010.
• Από το 1978 μέχρι το 2017 έχουν γεννηθεί περισσότερα από 6 εκατομμύρια παιδιά με εξωσωματική γονιμοποίηση.
• Στην Ελλάδα, το πρώτο παιδί με τη μέθοδο της τεχνητής γονιμοποίησης γεννήθηκε στις 20 Ιανουαρίου του 1982, με καισαρική τομή. Η Χριστίνα ήταν το 13ο «παιδί του σωλήνα» παγκοσμίως.