ΟΗΕ: Τουλάχιστον 45.000 τα θύματα διεθνώς το 2022
Κάθε μέρα, σε όλο τον κόσμο, δολοφονούνται 137 γυναίκες, κατά μέσο όρο, από (πρώην ή νυν) συζύγους ή συντρόφους ή από κάποιο μέλος της οικογένειας τους.
Από τις 87.000 δολοφονίες γυναικών παγκοσμίως, το 58% διαπράχθηκε από (πρώην ή νυν) συζύγους ή συντρόφους ή μέλη της οικογένειας τους.
Η έμφυλη βία παρότι καθημερινό φαινόμενο παραμένει αόρατο, καθώς το ποσοστό καταγγελιών, παγκοσμίως, είναι μικρό.
«Μου είχε βάλει και κοριούς στο σπίτι. Με απείλησε τότε. Μου είπε μην τυχόν και προσπαθήσεις να απευθυνθείς σε οποιουσδήποτε φορείς και πας στην αστυνομία και κάνεις καμία καταγγελία, γιατί θα το βρω και έχω τρόπο να σε θάψω και να μην σε βρει κανένας. Θα σε θάψω σε ένα προστατευμένο μέρος που ζουν λύκοι, να μη σε βρει κανείς».
Σύνταξη: Νάγια Ασημακοπούλου- Ειρήνη Λαγογιάννη (Β1), Έφη Τσαμπάζη (Β2)
Σκίτσο : Μυρτώ Ζαμπαύτη (Α1)
Ο όρος γυναικοκτονία (femicide) έρχεται από παλιά, όταν το 1976 τον κατέγραψε η κοινωνιολόγος Νταϊάνα Ράσελ (Diana E. H. Russel), ορίζοντας έτσι το εγκληματολογικό και ανθρωπολογικό αυτό φαινόμενο.
«Η γυναικοκτονία συνιστά διακριτό αδίκημα που παλιότερα και επί πολλά χρόνια συγκαλύπτονταν πίσω από τα εγκλήματα «τιμής», και στην πρόσφατη ιστορία πίσω από τον όρο «εγκλήματα πάθους».
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας «γυναικοκτονία είναι η ανθρωποκτονία από πρόθεση γυναικών επειδή είναι γυναίκες. Η γυναικοκτονία συνήθως διαπράττεται από άντρες, αλλά κάποιες φορές συνεργούν και γυναίκες, συνήθως μέλη της ίδιας οικογένειας.
Στις περισσότερες περιπτώσεις γυναικοκτονία διαπράττει σύντροφος ή πρώην σύντροφος που συνήθως είχε και μακρόχρονη κακοποιητική συμπεριφορά, απειλούσε, κακοποιούσε ή/και εκφόβιζε τη γυναίκα, η οποία πολύ συχνά βρίσκεται σε θέση φυσικής ή/και οικονομικής αδυναμίας σε σχέση με αυτόν».
Οι δολοφονίες γυναικών στη χώρα μας και ανά τον κόσμο, συνιστούν ακραία μορφή έμφυλης και σεξιστικής βίας, μιας και διαπράττονται με κίνητρο την άσκηση κοινωνικού ελέγχου στα σώματα, αλλά και τις επιλογές των γυναικών.
Επιλογές που επειδή δεν γίνονται αρεστές τιμωρούνται ακόμα και με την απώλεια της ίδιας της ζωής των γυναικών!
Στην ουσία οι γυναικοκτονίες είναι εγκλήματα που στηρίζονται στις βαθιά εμπεδωμένες κοινωνικές αντιλήψεις και έμφυλα στερεότυπα, σύμφωνα με τα οποία οι γυναίκες είναι κατώτερες, υποτελείς στην ανδρική εξουσία, και δυνητικά μπορούν να «τιμωρηθούν», «ελεγχθούν» και «σωφρονιστούν» μέσω της έμφυλης βίας.
Παγκοσμίως, οι πέντε χώρες με τα μεγαλύτερα καταγεγραμμένα ποσοστά γυναικοκτονιών σήμερα είναι η Αργεντινή, το Ελ Σαλβαδόρ, η Ινδία, η Ονδούρα και το Μεξικό, ενώ υψηλά ποσοστά καταγράφονται και στη Γουατεμάλα, την Κολομβία, τη Βραζιλία, τη Ρωσία και τη Νότια Αφρική.
Επιπλέον, βάση των στοιχείων του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων, EIGE:
- Στην Βρετανία, κάθε τρεις μέρες δολοφονείται μία γυναίκα
- Στη Σουηδία, κάθε δέκα μέρες κακοποιείται μέχρι θανάτου από το σύζυγο ή σύντροφό της
- Στην Ισπανία, μία γυναίκα δολοφονείται κάθε τέσσερεις μέρες, περίπου 100 τον χρόνο
- Στην Γαλλία, μία γυναίκα δολοφονείται κάθε πέντε μέρες εξαιτίας κακοποίησης στο σπίτι
- Από αυτές το 1/3 μαχαιρώνεται, το 1/3 φονεύεται με πυροβόλο όπλο, το 20% στραγγαλίζεται και το 10% ξυλοκοπείται μέχρι θανάτου
Στα παραπάνω συμπεράσματα κατατείνουν και τα ελληνικά δεδομένα, παρότι στη χώρα μας δεν υπάρχει επίσημη καταγραφή που να συμπεριλαμβάνει τη διάσταση του φύλου. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛ.ΑΣ., τα έτη 2013-2018 δολοφονήθηκαν στη χώρα μας 69 γυναίκες με αιτία την ενδο-οικογενειακή βία, δηλαδή ποσοστό 30,4-50% ετησίως του συνόλου των γυναικών θυμάτων ανθρωποκτονιών. Πρέπει δε να επισημάνουμε ότι το ποσοστό αυτό είναι στην πραγματικότητα αρκετά μεγαλύτερο, καθώς μέχρι τον Ν. 4531/2018 με τον οποίο κυρώθηκε η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, στην έννοια της οικογένειας δεν συμπεριλαμβάνονταν οι νυν ή τέως μόνιμοι σύντροφοι, ούτε τα μέρη συμφώνου συμβίωσης.
Οι δολοφονίες γυναικών και κοριτσιών εξαιτίας του φύλου τους δηλώνουν την έμφυλη διάσταση αυτών των ανθρωποκτονιών καθώς αφορούν περιπτώσεις όπως:
- τη δολοφονία γυναίκας ως αποτέλεσμα άσκησης βίας από ερωτικό σύντροφο
- τον βασανισμό και τη δολοφονία γυναίκας ως αποτέλεσμα μισογυνισμού.
- τη δολοφονία γυναικών και κοριτσιών ως «εγκλήματα για λόγους τιμής».
- τη στοχευμένη δολοφονία γυναικών και κοριτσιών στο πλαίσιο ένοπλων συγκρούσεων.
- τη δολοφονία γυναικών λόγω προίκα.
- τη δολοφονία γυναικών και κοριτσιών εξ” αιτίας του σεξουαλικού προσανατολισμού τους και της ταυτότητας φύλου.
- τη δολοφονία αυτόχθονων γυναικών και κοριτσιών εξαιτίας του φύλου τους.
- βρεφοκτονία και εμβρυοκτονία βασισμένη στην επιλογή φύλου.
- περιπτώσεις γυναικοκτονίας οι οποίες συνδέονται με τον ακρωτηριασμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων.
- κατηγορίες μαγείας.
- περιπτώσεις γυναικοκτονίας οι οποίες συνδέονται με συμμορίες, το οργανωμένο έγκλημα, εμπόρους ναρκωτικών και την εμπορία γυναικών και κοριτσιών.
Η ενδοοικογενειακή βία εξακολουθεί να αντιμετωπίζεται ως ιδιωτική “οικογενειακή” υπόθεση σε ορισμένα μέρη του κόσμου. Η αστυνομία και οι εισαγγελείς συχνά δεν παίρνουν στα σοβαρά τις υποθέσεις και η ενοχοποίηση των θυμάτων είναι ευρέως διαδεδομένη. Αυτό αποτρέπει τις γυναίκες και τα κορίτσια από το να προβαίνουν σε καταγγελίες. Οι παραβάτες μένουν ατιμώρητοι και αυτό καλλιεργεί μια κουλτούρα ατιμωρησίας που διαιωνίζει τις κακοποιήσεις.
Παράλληλα για την Ελλάδα εκκρεμούν ουσιαστικές αλλαγές στο Οικογενειακό Δίκαιο, όπως πχ αυτή του άρθρου 1532 ΑΚ σύμφωνα με το οποίο απαιτείται αμετάκλητη καταδικαστική απόφαση για την αναγνώριση της κακής άσκησης της γονικής μέριμνας – γεγονός που οδηγεί σε μεγάλες καθυστερήσεις- και βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με το διεθνές δίκαιο και θέτει σε μεγαλύτερο κίνδυνο τη ζωή χιλιάδων γυναικών και παιδιών θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας.
Η βία δεν αντιμετωπίζεται με ανοχή. Συχνά οι γυναίκες θεωρούν ότι είναι άξιες για τις κακοποιητικές συμπεριφορές καθώς έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση. Σίγουρα απαιτείται η ευαισθητοποίηση της κοινωνίας, καθώς η ενδοοικογενειακή βία αποτελεί θέμα ταμπού και θεωρείται ακόμη οικογενειακή υπόθεση.
Από την άλλη πλευρά, η καλλιέργεια συμπεριφορών ισότητας και αποδοχής μεταξύ των δύο φύλων τόσο στο σχολείο, όσο και στην οικογένεια θα βοηθήσουν στην άμβυνση των φυλετικών στερεοτύπων και των ακραίων συμπεριφορών.
Το μάθημα της σεξουαλικής αγωγής, αλλά και η ενίσχυση φορέων πρωτογενούς πρόληψης (πχ συμβουλευτικοί σταθμοί, ύπαρξη οικογενειακών ψυχολόγων,κοινωνικών λειτουργών).
Τέλος, η κρατική παρέμβαση με μέτρα καταπολέμησης της φτώχειας και της ανεργίας θεωρούνται απαραίτητα για την εξάλειψη αυτού του κοινωνικού φαινομένου.
Η βία κατά των γυναικών σε αριθμούς
Ο αριθμός των γυναικών που έχουν καταγγείλει στην αστυνομία περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας το διάστημα 2012-2017 παρουσιάζει αύξηση της τάξης του 49%.
• Από το σύνολο των 2.833 δραστών ενδοοικογενειακής βίας του 2017, για τους οποίους υπάρχει πληροφορία για το φύλο τους, το 84,5% είναι άνδρες και το 15,5% γυναίκες.
• Το σύνολο των βιασμών που καταγγέλθηκαν ετησίως στην Ελληνική Αστυνομία τα έτη 2010-2020 κυμαίνονταν από 163-264.
• Το 2020 επτά γυναίκες δολοφονήθηκαν στην Ελλάδα από κάποιο μέλος της οικογένειάς τους – το 2016 και το 2018 οι δολοφονίες γυναικών από συγγενικό τους πρόσωπο είχαν ανέλθει σε 13 σε κάθε έτος αντίστοιχα.
• Από το σύνολο των δραστών που διώχθηκαν ποινικά για άσκηση ενδοοικογενειακής βίας το 86,2% αυτών το 2016 ήταν άνδρες, το 84% αντίστοιχα για το 2017 και το 85,4% για το 2018.
• Οι καταδικαστικές αποφάσεις των Εισαγγελιών για ενδοοικογενειακή βία αφορούσαν άνδρες σε ποσοστό 92,8%, 93,4% για το 2017 και 92,2% για το 2018.
• Από τη Δευτέρα 2 Απριλίου 2012 μέχρι την Πέμπτη 15 Νοεμβρίου 2018 εξυπηρετήθηκαν στα 41 Συμβουλευτικά Κέντρα ανά την επικράτεια, αυτοπροσώπως, αλλά και μέσω τρίτων προσώπων, 25.079 γυναίκες – τα 22.183 περιστατικά αφορούσαν περιστατικά βίας. • Από το σύνολο των 3.325 γυναικών που απευθύνθηκαν στη γραμμή SOS 15900 της ΓΓΟΠΙΦ, το 88,8% των περιπτώσεων αφορούσε σε περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας.
• Η πιο συχνή μορφή βίας προέρχεται από τον σύζυγο ή τον ερωτικό σύντροφο.
• Οι γυναίκες 15-44 ετών κινδυνεύουν περισσότερο από βιασμό ή ενδοοικογενειακή βία παρά από καρκίνο, τροχαία ατυχήματα, πόλεμο ή ελονοσία.
• 130 εκατομμύρια γυναίκες και κορίτσια έχουν υποστεί ακρωτηριασμό γεννητικών οργάνων.
• Το 55%-95% θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας δεν καταγγέλλουν το πρόβλημα.
Πηγή: Εφημερίδα «Καθημερινή» της Κύπρου
Τέσσερις τύποι «κάλυψης» των γυναικοκτονιών
Ειδικότερα, έχουν καταγραφεί/εντοπιστεί τέσσερις διαφορετικοί τύποι κάλυψης των γυναικοκτονιών και της έμφυλης βίας από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης
Πρώτον, «αντικειμενική» παράθεση των γεγονότων – policeframe ή “justthefacts”. Στην περίπτωση αυτή έχουμε μια σκανδαλοθηρικού τύπου προβολή της δολοφονίας, όπου επισημαίνονται ανατριχιαστικές λεπτομέρειες της επίθεσης
Δεύτερον, αυτά τα γεγονότα συμβαίνουν σε ανθρώπους διαφορετικούς από εμάς (π.χ. μετανάστες, πρόσφυγες, αλλόθρησκοι, γενικά «Άλλοι»). Ο σεξισμός συμπορεύεται με τον ρατσισμό.
Τρίτον, επίρριψη ευθυνών στα ίδια τα θύματα (victim blaming) και/ή δικαιολόγηση του δράστη. Στα ΜΜΕ αναφέρονται συχνά η ζήλια ή η χρήση ναρκωτικών ή αλκοόλ
Τέταρτον, δημοσιεύματα που εμφανίζουν μια κοινωνία σοκαρισμένη και μουδιασμένη, αφού ο θύτης εμφανίζεται ως «φυσιολογικός» άνθρωπος που δεν είχε δώσει ποτέ δικαιώματα.
ΠΗΓΕΣ
- Στοιχεία έκθεσης από τη «ΔΙΟΤΙΜΑ», Κέντρο για τα έμφυλα δικαιώματα και τη βία
- ΚΕΘΙ : Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας.
———————————————————————————————————-
29 Ιανουαρίου 2012
Ώρα θανάτου 8:45 μ.μ.
Αν και η καρδιά μου χτυπούσε κανονικά, ίσως και πιο γρήγορα από ότι πριν, ήταν η πρώτη φορά που ένιωθα ξένη μέσα σε μια σάρκα που πλέον δεν είχε τον πλήρη έλεγχο. Οι αισθήσεις μου λειτουργούσαν τέλεια… αν και ψιθύριζα σαν προσευχή να σταματούσαν. Ώστε να μην άκουγα, να μην ένιωθα, να μην καταλάβαινα τι συνέβαινε εκείνη την στιγμή.
«Έτσι όπως είχε ντυθεί, λογικό!»
«Θα τον προκάλεσε, δεν γίνεται…»
ΙΣΩΣ
Ίσως να προκάλεσα. Φόραγα στενό κολάν και κοντή μπλούζα.
Ίσως και να έχουν δίκιο.
Μετά θυμάμαι το σώμα μου στα 12 και αναρωτιέμαι πώς γίνεται να διεγείρει κάποιον τόσο μεγαλύτερό μου, κάποιον «φυσιολογικό», κάποιον ΑΝΘΡΩΠΟ.
Δεν ξέρω να ορίσω το φυσιολογικό και το αφύσικο, αλλά ξερω πως μετά από εκείνο το βράδυ, τίποτα δεν ήταν το ίδιο. Εγώ δεν ήμουν η ίδια.
Μέρα θανάτου: 29 Ιανουαρίου 2012
Το σώμα μάλλον ήταν πιο δυνατό από την ψυχή.
Εκείνο άντεξε. Εγώ, πάλι, όχι.
Κατερίνα Γεραγοτέλη Β5΄
