ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ

a665425 Γενικά 0

6 Μαρτίου :Παγκόσμια ημέρα κατά του σχολικού εκφοβισμού.

Πρόκειται για ένα κοινωνικό φαινόμενο νεανικής παραβατικότητας.

Αφορά μια κατάσταση κατά την οποία ασκείται σκόπιμη, απρόκλητη, συστηματική και επαναλαμβανόμενη βία και επιθετική συμπεριφορά, με σκοπό την επιβολή και την πρόκληση σωματικού και ψυχικού πόνου σε μαθητές από συμμαθητές τους, εντός και εκτός σχολείου.

Το φαινόμενο αυτό έχει αρχίσει να παίρνει ανησυχητικές διαστάσεις στη σχολική κοινότητα και να τρομάζει τους γονείς.

  • Έκθεση σημερινής κατάστασης: Η Ελλάδα καταλαμβάνει την 4η θέση ανάμεσα σε 41 χώρες σε περιστατικά ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού ή bullying όπως ονομάζεται διεθνώς. Όπως επισημαίνει ο ευρωβουλευτής Γιώργος Κουμουτσάκος (ο οποίος προώθησε στην Ευρωπαϊκή Ένωση την καθιέρωση Ευρωπαϊκής Ημέρας κατά του εκφοβισμού και της βίας στα σχολεία) ο διαχωρισμός «θύματος – θύτη είναι λανθασμένος, αφού και στις δύο περιπτώσεις πρόκειται για παιδιά, μπλεγμένα στα δίχτυα αυτού του νοσηρού φαινομένου».
  • Σύμφωνα με πρόσφατη Έρευνα του Χαμόγελου του παιδιού(Μάρτιος 2023)
  1. 1.      1 στα 3 παιδιά (32,4%), σε σύνολο Γεωγραφικών Περιφερειών και Σχολικών Βαθμίδων σε όλη την Ελλάδα, δέχεται εκφοβισμό
  2. 2.      1 στα 6 παιδιά σε όλη τη χώρα, σε σύνολο Γεωγραφικών Περιφερειών και Σχολικών Βαθμίδων, δηλώνουν ότι αισθάνονται πώς το σχολείο τους δεν τους μαθαίνει να μην εκφοβίζουν τους συμμαθητές τους
  3. 3.      100% των παιδιών που θα προτιμούσε να απευθυνθεί για βοήθεια σε τηλεφωνική γραμμή, σημειώνει την Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή SOS 1056 του Οργανισμού

 

Οι πιο συνηθισμένες μορφές ενδοσχολικής βίας είναι:

Α)Σωματική βία, που εκδηλώνεται με τραυματισμό και απειλή τραυματισμού, απρεπή αγγίγματα, κλείδωμα σε έναν περιορισμένο χώρο

Β) Λεκτική βία, που εκδηλώνεται με συστηματική χρήση υβριστικών ή αγενών εκφράσεων, απειλών, ειρωνικών σχολίων και παρατσουκλιών.

Γ)Έμμεση βία, εκδηλώνεται με έμμεσες συμπεριφορές, μέσω της άσκησης επιρροής στην ομάδα των συνομηλίκων και τη διάδοση κακόβουλων φημών ώστε να αισθανθούν αντιπάθεια για κάποιον συμμαθητή τους με στόχο την κοινωνική του απομόνωση.

Δ)Στις μέρες μας έχει προστεθεί και η ηλεκτρονική βία (Cyberbullying), με τη διάδοση ντροπιαστικών σχολίων και ειρωνικών εκφράσεων μέσω του Διαδικτύου, τον αποκλεισμό κάποιου από μια δικτυακή ομάδα, την αποστολή απειλητικών μηνυμάτων και τη χρήση ή παραποίηση των προσωπικών δεδομένων κάποιου ατόμου. Το Διαδίκτυο προσφέρει ανωνυμία και φαίνεται να λύνει τα χέρια των θυτών καθιστώντας ακόμη πιο εύκολο των εκφοβισμό των συμμαθητών του.

Ε) Σεξουαλική παρενόχληση, κακοποίηση.

 

Τα αίτια της ενδοσχολικής βίας : Η ενδοσχολική βία αποτελεί γέννημα πολλών παραγόντων και υποδηλώνει συχνά την ύπαρξη σημαντικών προβλημάτων στη ζωή του θύτη. Ειδικότερα:

 

-Η ιδιοσυγκρασία και  η έλλειψη εν συναίσθησης του θύτη

 

-Η παρορμητικότητα, η επιπολαιότητα και η ανωριμότητα που χαρακτηρίζει το νεαρό της ηλικίας των εφήβων έχουν ως αποτέλεσμα πράξεις και συμπεριφορές τελείως ανάρμοστες, οι οποίες θα είχαν αποφευχθεί, αν το παιδί-θύτης είχε μπει στη διαδικασία να σκεφτεί εκ των προτέρων τις συνέπειες ή τον αντίκτυπο των  πράξεών του.

 

- H ανάγκη προβολής και επίδειξης  του θύτη μπροστά στους φίλους και συμμαθητές του, επιλέγοντας -ατυχώς- με το να συμπεριφερθεί άσχημα ή και ταπεινωτικά σ’ έναν πιο αδύναμο συμμαθητή του.

 

-Τα παιδιά-θύτες προέρχονται συνήθως από δυσλειτουργικές οικογένειες :

φαινόμενα ενδοοικογενειακής βίας, οι τεταμένες σχέσεις ανάμεσα στους γονείς, οι αυταρχικοί γονείς με την επιβολή αυστηρών τιμωριών, η έλλειψη κατανόησης, υποστήριξης και ενθάρρυνσης των παιδιών από τους γονείς, η έλλειψη ορίων στα παιδιά και η ανοχή στη βίαια συμπεριφορά τους είναι πολύ πιθανό να προκαλέσει έντονες συγκρουσιακές καταστάσεις στο παιδί. Οι βίαιες συμπεριφορές μέσα στο σπίτι εξωθούν σε βίαια ξεσπάσματα  και εκτός σπιτιού και απέναντι σε πιο αδύναμα άτομα που το παιδί θεωρεί πως μπορεί να εκφοβίσει.

 

-Ανάλογα αρνητική επίδραση έχουν και τα οικονομικά προβλήματα της οικογένειας. Πιο συγκεκριμένα, στη δίνη της σύγχρονης οικονομικής κρίσης συχνά οι γονείς είναι προσηλωμένοι στο πώς θα εξασφαλίσουν τα απαραίτητα για την επιβίωση της οικογένειάς τους, με αποτέλεσμα να απουσιάζουν διαρκώς από το σπίτι παραμελώντας επί της ουσίας την διαπαιδαγώγηση του παιδιού τους και  αυτό εκ των πραγμάτων να μπαίνει σε ό,τι αφορά την ανατροφή του στον <<αυτόματο πιλότο>> και να είναι πιο εύκολο να ξεφύγει και να παρασυρθεί από κακές επιρροές. Επιπλέον, τα παιδιά αυτά αισθάνονται εσωτερική ανασφάλεια, συναισθηματική παραμέληση και απόρριψη από τους γονείς τους και στην προσπάθεια τους να κερδίσουν την αγάπη και την προσοχή των αγαπημένων τους προσώπων δε διστάζουν να προβούν σε βίαιες και ανάρμοστες συμπεριφορές, για να μονοπωλήσουν και να κεντρίσουν το ενδιαφέρον τους.

 

- Ενώ δε λείπουν και οι περιπτώσεις κατά τις οποίες γονείς αγοριών απαιτούν από αυτά να έχουν μια «αντρική» συμπεριφορά, στην οποία αποδίδουν χαρακτηριστικά επιθετικότητας ή και βιαιότητας. Πρόκειται, μάλιστα, για γονείς που δεν παρεμβαίνουν ικανοποιητικά μόλις ενημερωθούν από το σχολείο  πως το παιδί τους εκφοβίζει ή φέρεται άσχημα σε άλλα παιδιά, καθώς θεωρούν πως για τα αγόρια αυτή είναι μια αναμενόμενη και φυσιολογική συμπεριφορά.

 

- Η λογική αυτή της βίας ενισχύεται, δυστυχώς, όχι μόνο από το οικογενειακό περιβάλλον, αλλά και από το ευρύτερο κοινωνικό. Σε μια κοινωνία που φέρεται εχθρικά προς τους μετανάστες και τους πρόσφυγες, σε μια κοινωνία που δε σέβεται τη διαφορετικότητα, απορρίπτει το διαφορετικό ,που χλευάζει και περιθωριοποιεί τους κοινωνικά μη αποδεκτούς, προκαλείται στους νέους η αίσθηση πως πρέπει κι εκείνοι να υιοθετήσουν την ίδια στάση απόρριψης και επιθετικότητας.

 

- Επιπλέον, η υπέρμετρη προβολή βίας και εγκληματικότητας μέσα από τα Μ.Μ.Ε(από τηλεοπτικά προγράμματα, ταινίες και δελτία ειδήσεων)και από το διαδίκτυο με την αλόγιστη χρήση ηλεκτρονικών video -gamesεπιτείνει το φαινόμενο της βίαιης κι επιθετικής συμπεριφοράς. Οι νέοι παρακολουθούν από πολύ μικρή ηλικία σκηνές και περιστατικά βίας, φτάνοντας σε σημείο να τα εκλαμβάνουν ως αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής, και -κάποτε- ακόμη και να τα υιοθετούν ή να τα αντιγράφουν. Δεν είναι λίγες φορές ,όπου τα παιδιά ηρωοποιούν τους κακούς χαρακτήρες που παρακολουθούν  και ενσαρκώνουν αντίστοιχους ρόλους.

 

- Αρνητικά, όμως, επιδρά αρκετές φορές ακόμη και το κλίμα που επικρατεί στο σχολείο. Κακοδιατηρημένες αίθουσες με πολυπληθή τμήματα, έντονα ανταγωνιστικό κλίμα, στείρα απομνημόνευση παρωχημένων γνώσεων, έμφαση στις εξετάσεις, έλλειψη δραστηριοτήτων που προάγουν την ομαδικότητα, τη συνεργασία και την αλληλεγγύη ανάμεσα στους μαθητές, αδιαφορία των εκπαιδευτικών για τη συναισθηματική κατάσταση των μαθητών, έλλειψη επικοινωνίας και διαλόγου ανάμεσα στους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές κ.ά. δημιουργούν τις  δυσμενείς εκείνες συνθήκες, κάτω από τις οποίες η στάση των παιδιών απέναντι στο σχολείο και ό,τι  αυτό αντιπροσωπεύει καθίσταται αρνητική και συχνά εκδηλώνεται με επιθετικότητα και παραβατικότητα.

 

Συνέπειες του εκφοβισμού (bullying)  

Οι ειδικοί τονίζουν πως η ενδοσχολική βία έχει εξαιρετικά επώδυνες συνέπειες στην ψυχολογία των παιδιών που τη βιώνουν . Ειδικότερα :

 

- Το παιδί-θύμα αποκτά μια διαρκή αίσθηση ανασφάλειας, φόβου, άγχους, κατάθλιψης και ενίοτε έχει και αυτοκτονικές τάσεις. Χάνει την αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμησή του.

-Παρουσιάζει αποστροφή προς το σχολείο, καθώς αντιπροσωπεύει γι’ αυτόν τον χώρο βασανισμού του. Οι σχολικές αίθουσες μοιάζουν με φυλακή, η αυλή του σχολείου με εκτελεστικό απόσπασμα και ο δρόμος από και προς το σχολείο στρωμένος με αγκάθια. Η σχολική επίδοσή του μειώνεται, καθώς εξαιτίας της κακής ψυχολογίας  του αδυνατεί να συγκεντρωθεί στις σχολικές υποχρεώσεις του.

-Κλείνεται σταδιακά στον εαυτό του, αποφεύγει κάθε κοινωνική συναναστροφή, περιθωριοποιείται και απομονώνεται κοινωνικά, αφού πιστεύει πως οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν αρνητική άποψη γι’ αυτόν και δεν τον αποδέχονται πραγματικά.

-Δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις που ένα παιδί-θύμα στο παρελθόν μπορεί να γίνει θύτης στο μέλλον, αν δε δικαιωθεί και αποκατασταθεί ηθικά.

 

Η ενδοσχολική βία, ωστόσο, έχει σημαντικές συνέπειες όχι μόνο στο παιδί -θύμα, αλλά και στο παιδί-θύτη, αφού πέρα από τις πιθανές κυρώσεις που μπορεί να υποστεί, όπως είναι η απομάκρυνσή του από το σχολείο, έρχεται αντιμέτωπο με τον κοινωνικό στιγματισμό και την αποδοκιμασία. Εκλαμβάνεται, πλέον, ως βίαιο άτομο με αντικοινωνική συμπεριφορά κι αυτό επηρεάζει τις διαπροσωπικές του σχέσεις, καθώς είτε το αποφεύγουν είτε το απομονώνουν. Ενώ, πολύ συχνά, η αρνητική αυτή αντιμετώπιση ωθεί το παιδί-θύτη να υιοθετεί πλήρως το ρόλο του «κακού» παιδιού που του αποδίδουν, αποτυγχάνοντας έτσι να επανορθώσει και να βελτιώσει τη συμπεριφορά του.

 

Τις περισσότερες φορές τα παιδιά που βιώνουν εκφοβισμό το αποσιωπούν γιατί :

-Ντρέπονται.

-Φοβούνται, μήπως προκαλέσουν την οργή και τον θυμό των ατόμων που το εκφοβίζουν και τα πράγματα χειροτερεύσουν.

-Νιώθουν πως φταίνε.

-Σκέφτονται ότι θα απογοητεύσουν τους γονείς τους με την <<αδυναμία>> τους να χειριστούν την κατάσταση.

 

Τρόποι αντιμετώπισης της ενδοσχολικής βίας

Το φαινόμενο της ενδοσχολικής βίας λόγω των ποικίλων γενεσιουργών αιτιών του χρήζει ολιστικής αντιμετώπισης, ο οποίος πρέπει να είναι κοινός και ενιαίος. Είναι καλό να συνεργαστούν γονείς, εκπαιδευτικοί, παιδιά και να ενεργοποιηθεί συνολικά η κοινωνία, ώστε να καταστεί εφικτή η πρόληψη και η αντιμετώπισή του.

Σε ό,τι αφορά τους γονείς οφείλουν, ανεξαρτήτως των προβλημάτων που τους απασχολούν, να εκφράζουν την αγάπη, το ενδιαφέρον και την αποδοχή προς τα παιδιά τους με κάθε τρόπο. Να στέκονται δίπλα τους  και να τα στηρίζουν. Να είναι διαλλακτικοί , στοργικοί μαζί τους  και  να προσπαθούν  να λύνουν τις όποιες διαφορές και προβλήματα με ειρηνικό τρόπο.

Σε ό,τι αφορά τους εκπαιδευτικούς, οφείλουν να εκδηλώνουν ειλικρινές

ενδιαφέρον, ώστε κάθε πιθανή ένδειξη ή απόδειξη άσκησης εκφοβισμού να αντιμετωπίζεται αμέσως με διακριτικό, αλλά αποφασιστικό τρόπο. Αν οι εκπαιδευτικοί αδιαφορούν ή διστάζουν να παρέμβουν, το αποτέλεσμα είναι επώδυνο για τα παιδιά-θύματα εφόσον παρατείνεται η βασανιστική δοκιμασία τους. Ενώ, συνάμα, η αδιαφορία ή η απραξία των εκπαιδευτικών εκλαμβάνεται από τους θύτες ως είδος συναίνεσης, γεγονός που ενισχύει τις ανάρμοστες συμπεριφορές τους εις βάρος των συμμαθητών τους.

- Επίσης, οι εκπαιδευτικοί οφείλουν να επιδιώκουν με κάθε ευκαιρία την ενημέρωση και  ευαισθητοποίηση των μαθητών στο κρίσιμο αυτό ζήτημα μέσα από τη διοργάνωση εκδηλώσεων/ημερίδων, συζητήσεων και παρουσιάσεων στο σχολικό χώρο, όπου μπορεί να γίνει ανταλλαγή  απόψεων και να προσφερθεί η κατάλληλη συμβουλευτική από ειδικούς. Κρίνεται ιδιαιτέρως σημαντικό να κατανοήσουν πλήρως τα παιδιά-θύτες τον αρνητικό αντίκτυπο που έχει η συμπεριφορά τους στα παιδιά- θύματα.

- Επιπλέον, βασική ευθύνη των εκπαιδευτικών είναι η άμεση ενημέρωση των γονιών, ώστε η αντιμετώπιση των περιστατικών εκφοβισμού να επιχειρηθεί από κοινού.

-Επιπρόσθετα, παρά τις αντίξοες συνθήκες που έχουν δημιουργηθεί στο χώρο της εκπαίδευσης, οι εκπαιδευτικοί οφείλουν να διοργανώνουν  δημιουργικές δραστηριότητες που καλλιεργούν το ομαδικό πνεύμα και τη  συνεργασία  μεταξύ των μαθητών, με έμφαση στην αξία της αποδοχής της διαφορετικότητας, του διαλόγου και της ειρηνικής επίλυσης των διαφορών στην καθημερινή ενδοσχολική αλλά και εξωσχολική ζωή.

 

- Σημαντική, βέβαια, είναι και η συμβολή του κράτους στην αντιμετώπιση του φαινομένου, μέσα από την προσπάθεια δημιουργίας και ενίσχυσης των κατάλληλων υποδομών για την πρόληψη του φαινομένου. Ένα σημαντικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση είναι η στελέχωση των σχολείων με ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς, ώστε οι μαθητές να έχουν τη δυνατότητα να βρίσκουν κατάλληλη βοήθεια και καθοδήγηση στις καταστάσεις που βιώνουν.

- Επίσης, το κράτος οφείλει να βάλει τέλος στην υποχρηματοδότηση της εκπαίδευσης, που έχει οδηγήσει σε υπεράριθμα τμήματα, ελλιπή στελέχωση σχολείων, αδυναμία πραγματικού εκσυγχρονισμού που εμποδίζουν τους εκπαιδευτικούς να δώσουν δημιουργική διάσταση στην εκπαιδευτική διαδικασία. Πολλοί μαθητές, άλλωστε, ήδη θεωρούν πως αντί η φοίτησή τους να είναι μια ευκαιρία αποκόμισης σημαντικών εφοδίων, έχει μετατραπεί σε μια ανούσια εξαναγκαστική διαδικασία.

-Τέλος, οφείλουμε όλοι, μικροί και μεγάλοι, να εφαρμόσουμε στη ζωή μας τον <<χρυσό κανόνα>>, δηλαδή να συμπεριφερόμαστε στους διπλανούς μας, όπως θα θέλαμε εκείνοι να συμπεριφέρονται απέναντι μας. Τότε, σίγουρα ο κόσμος μας θα ήταν καλύτερος, χωρίς διακρίσεις, αδικίες και ανισότητες.

 

Γραμμές βοήθειας απέναντι στον φόβο

Γραμμή αποκλειστικά για εκπαιδευτικούς: 11130

Είναι μια γραμμή αποκλειστικά για εκπαιδευτικούς που θέλουν να μιλήσουν για θέματα που αφορούν τον εκφοβισμό. Η γραμμή λειτουργεί καθημερινά από τις 08.30 ως τις 14.00.

Ευρωπαϊκή Γραμμή στήριξης παιδιών και εφήβων 116 111

Η ευρωπαϊκή «Γραμμή στήριξης παιδιών και εφήβων 116 111» είναι μια συμβουλευτική τηλεφωνική γραμμή αποκλειστικά για παιδιά και εφήβους μέχρι 18 ετών. Μπορεί να τηλεφωνήσει ανώνυμα οποιοδήποτε παιδί νιώθει την ανάγκη βοήθειας, υποστήριξης ή συμβουλής σε θέματα ψυχικής υγείας, για οτιδήποτε μπορεί να το απασχολεί, χωρίς κόστος, από κινητό ή σταθερό τηλέφωνο.

Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή για τα Παιδιά SOS: 1056

Σε αυτή την τηλεφωνική γραμμή του Χαμόγελου του Παιδιού ο καθένας μπορεί να τηλεφωνήσει δωρεάν και ανώνυμα. Η γραμμή που λειτουργεί όλο το 24ωρο είναι στελεχωμένη με κοινωνικούς λειτουργούς και ψυχολόγους .

 Βιβλιογραφία

 

 

Κάντε το πρώτο σχόλιο

Υποβολή απάντησης