Στα Χάλαντρα του Κυνηδάρου κοντά στον παλιό οικισμό Κιουρά υπάρχει ένας μεγαλοπρεπής τρίκλιτος ναός κτισμένος, πιθανώς, στα θεμέλια παλαιοτέρου κτίσματος. Ο ‘Aγιος Αρτέμιος αποτελεί ένα από τα αρχαιότερα μνημεία της Νάξου. Το έργο ολοκληρώθηκε το 1780 και έχει έκταση περίπου 250 τετραγωνικών μέτρων.
Ο συγκεκριμένος ναός είναι τεράστιος για τα δεδομένα της εποχής του και βρίσκεται σε αρκετά απομακρυσμένο μέρος. Επιπλέον, όπως μπορεί κανείς να διαβάσει στην επιγραφή του, στην ανέγερσή του έχουν συμβάλει ο Μητροπολίτης των Ορθοδόξων της Νάξου Άνθιμος, ο δραγουμάνος του στόλου Νικόλαος Μαυρογένης (καταγόταν από την Πάρο και ήταν έμπιστος των Τούρκων, είχε βοηθήσει όμως σε πολλές περιπτώσεις τους Έλληνες), ο Μαρκάκης Πολίτης, ένας από φύση του επαναστάτης τόσο ενάντια στους Τούρκους όσο και ενάντια στους Φράγκους. Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι και το Κοινό των Χωριών έχει συνεισφέρει στην ανέγερση του ναού. Κάτι τέτοιο δε συμβαίνει πουθενά αλλού στη Νάξο και το μόνο που μπορεί να το δικαιολογήσει, είναι η ύπαρξη νερόμυλων στη συγκεκριμένη περιοχή, οι οποίοι δούλευαν όλο το χρόνο και για όλα τα χωριά της Νάξου. Αν και η αρχιτεκτονική και η διακόσμηση του ναού με μια πρώτη ματιά δε διαφέρουν από τις περισσότερες εκκλησίες της ίδιας περιόδου, το εσωτερικό του μέγεθος ανταμείβει τον περιηγητή, αφού η εκκλησία απαρτίζεται από τρία κλίτη που σχηματίζουν μία πολύ μεγάλη αίθουσα. Μήπως, λοιπόν, οι παραπάνω πληροφορίες, δηλαδή η δυσπρόσιτη τοποθεσία και το εντυπωσιακό μέγεθος του ναού, όπως και η σειρά των ονομάτων που συμμετείχαν στην ανέγερσή του, συνηγορούν στην σκέψη ότι ο ναός ήταν ή προοριζόταν για ένα είδος άτυπης βουλής των επαναστατών Ναξιωτών; Η επανάσταση τελικά δεν είχε τη μορφή που περίμενε ο Μαρκάκης Πολίτης, τον οποίο έπνιξαν οι Τούρκοι το 1802 στη Μυτιλήνη.
Ό,τι και να αποτελούσε ο Άγιος Αρτέμιος, ή για ό,τι και να προοριζόταν, είναι αναμφισβήτητα ένα εξαιρετικά όμορφο κειμήλιο της ενδοχώρας της Νάξου, επίσης όμως εγκαταλελειμμένος και μακριά από τον ρόλο, που θα μπορούσε να παίξει σήμερα. Η εκκλησία, αλλά και ο ναός του Αγίου Δημητρίου, ο οποίος βρίσκεται κοντά σε αυτή, δυστυχώς έχουν μείνει ανεκμετάλλευτα από τους κατοίκους.
Λίγα λόγια για τον Άγιο Αρτέμιο
Ο αριστοκρατικής καταγωγής Αρτέμιος γεννήθηκε στην Αντιόχεια και τιμήθηκε από τον Μεγάλο Κωνσταντίνο με τα υψηλά αξιώματα του πατρικίου, του δούκα και του αυγουστάλιου της Αλεξάνδρειας. Υπήρξε απηνής διώκτης των ειδωλολατρών της Αιγύπτου, γεγονός που προκάλεσε την αντίδρασή τους και την έκφραση παραπόνων προς τον ομοϊδεάτη τους αυτοκράτορα Ιουλιανό. Έτσι ο ίδιος διέταξε τη σύλληψη του Αρτεμίου και όταν αυτός κατήγγειλε τον αυτοκράτορα για την επιδίωξη της επαναφοράς της ειδωλολατρίας στη χριστιανική Βυζαντινή αυτοκρατορία, έδωσε εντολή να τον βασανίσουν απάνθρωπα. Τον μαστίγωσαν αλύπητα και του έσπασαν τα κόκαλα με πέτρες. Τελικά, ο Ιουλιανός διέταξε να τον αποκεφαλίσουν για παραδειγματισμό.
ΚΑΡΠΟΝΤΙΝΗ ΣΤΕΛΛΑ (Α1)
ΝΑΝΝΑ ΜΑΡΙΑΝΝΑ (Α2)
Μπράβο στις μαθήτριες του ΓΕΛ κ σε όσους αξιοποιούν τις πληροφορίες που συλλέγουν κ τις δημοσιεύουν από τα μνημεία της Νάξου!!????????
Ευχαριστούμε πολύ!!! Μόλις δημοσιεύσαμε το 2ο Τεύχος με μνημεία που επέλεξαν τα ίδια τα παιδιά, κυρίως από τα χωριά τους!