Από τα λίγα έθιμα που διατηρούνται αυτούσια ως τις μέρες μας είναι και το περίφημο γαϊτανάκι, ένας χορός ή ακριβέστερα ένα χορευτικό παιχνίδι, το οποίο ταιριάζει απόλυτα με το χρώμα και τη διάθεση της αποκριάς.

Το γαϊτανάκι πέρασε στην Ελλάδα από πρόσφυγες του Πόντου και της Μικράς Ασίας και έδεσε απόλυτα με τα άλλα τοπικά έθιμα, αφού η δεξιοτεχνία των χορευτών αλλά και ο ιδιαίτερος χορευτικός χαρακτήρας του δεν άφηναν κανέναν αδιάφορο!

Για να χορέψεις γαϊτανάκι χρειάζονται δεκατρία άτομα για αν στήσουν τον ιδιότυπο χορό. Ο ένας κρατά έναν μεγάλο στύλο στο κέντρο από την κορυφή του οποίου ξεκινούν δώδεκα μακριές κορδέλες, κάθε μία με διαφορετικό χρώμα.

Οι κορδέλες αυτές λέγονται γαϊτάνια και δίνουν το όνομα στο έθιμο. Γύρω από το στύλο 12 χορευτές κρατούν ένα γαϊτάνι και χορεύουν ταυτόχρονα ανά ζευγάρια, τραγουδώντας το παραδοσιακό τραγούδι.

Καθώς κινούνται γύρω από τον στύλο, κάθε χορευτής εναλλάσσεται με το ταίρι του, κι έτσι όπως γυρνούν, πλέκουν τις κορδέλες γύρω από το στύλο δημιουργώντας χρωματιστούς συνδυασμούς, με τον ίδιο τρόπο που έπλεκαν παλιά οι γυναίκες τα γαϊτάνια και στόλιζαν τις παραδοσιακές φορεσιές. Όταν οι χορευτές χορεύουν όλο και πιο κοντά στο κοντάρι, αντιστρέφεται η φορά του χορού και αφού τα γαϊτάνια ξετυλιχτούν, ο χορός τελειώνει.

Συμβολισμός

Τις περισσότερες περιπτώσεις το γαϊτανάκι αποτελεί παραδοσιακή γιορτή αιώνων, διαφόρων αγροτικών κυρίως περιοχών, συμβολίζοντας το πνεύμα της συναδέλφωσης, της αγάπης και της ομόνοιας. Πιθανόν ο κυκλικός αυτός χορός να υποδηλώνει τον κύκλο της ζωής, από τη χαρά στη λύπη, από τον χειμώνα στην άνοιξη, από τη ζωή στον θάνατο και το αντίθετο. Σε πολλές περιοχές σήμερα το γαϊτανάκι το χορεύουν τις απόκριες, υπάρχουν όμως πολλές μαρτυρίες ότι παλαιότερα χορεύονταν τα Θεοφάνεια, αμέσως μετά τον αγιασμό των υδάτων, ή την πρωτοχρονιά. Μάλιστα υπάρχουν κάποιες περιοχές που κρατούν ακόμη το έθιμο αυτές τις ημέρες. Οι λόγοι για τους οποίους μεταφέρθηκε το γαϊτανάκι στις απόκριες, δεν είναι γνωστός, ίσως διότι σε άλλες περιοχές να χορεύονταν τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο και οι υπόλοιπες θέλησαν να «προσαρμοστούν».

Βαλέρια Ζήκα