Αιθαλομίχλη (TVD)
Η αιθαλομίχλη βγαίνει από τις λέξεις αιθάλη (που σημαίνει καπνιά) και την γνωστή μας ομίχλη. Η αιθαλομίχλη είναι μια μορφή ατμοσφαιρικής ρύπανσης, αποτέλεσμα της καύσης στερεών καύσιμων όπως π.χ. ξύλο (καυσόξυλα), άνθρακας (κάρβουνα) κλπ, η οποία πρωτοεμφανίστηκε στην Αγγλία την εποχή της Βιομηχανικής Επανάστασης. Στην πραγματικότητα δεν είναι τίποτε άλλο από ένα νέφος αιωρουμένων σωματιδίων αιθάλης σε συνδυασμό με διοξείδιο του θείου (επικίνδυνο δηλητηριώδες αέριο) και άλλα στοιχεία. Ωστόσο δεν πρέπει να συγχέεται με το φωτοχημικό νέφος, το οποίο εκτός από τις βιομηχανικές εκπομπές περιλαμβάνει και τις εκπομπές ατμοσφαιρικών ρύπων των κινητήρων εσωτερικής καύσης. Στην Ελλάδα, η αιθαλομίχλη προκαλείται κυρίως λόγο της ασύδοτης καύσης ξύλων σε τζάκια και ξυλόσομπες. Τα τελευταία χρόνια, μάλιστα, λόγω της υπέρογκης αύξησης της τιμής του πετρελαίου θέρμανσης και των ανατιμήσεων του ηλεκτρικού ρεύματος, όλο και περισσότερος κόσμος επιλέγει το ξύλο σαν οικονομικότερο μέσο θέρμανσης. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα της πολύ κρύες μέρες και νύχτες του χειμώνα να εμφανίζεται εν μαύρο σύννεφο πάνω από τα μεγάλα αστικά κέντρα, όπως η Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Το νέφος αυτών είναι εξαιρετικά επικίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία και ιδιαίτερα για τις ευπαθείς ομάδες (ηλικιωμένοι, παιδιά, άνθρωποι με καρδιακά και αναπνευστικά προβλήματα) καθώς μπορεί να μειώσει την χωρητικότητα των πνευμόνων και να προκαλέσει πόνο κατά την αναπνοή, βήχα κλπ. Επίσης μπορεί να προκαλέσει ερεθισμούς στα μάτια, την μύτη και τον φάρυγγα. Επειδή μάλιστα πολύ συχνά τα ξύλα που καίγονται σε τζάκια και σόμπες είναι ακατάλληλα για καύση (π.χ. παλιά έπιπλα, κουφώματα, παντζούρια κλπ), οι επιπτώσεις μπορεί να είναι ακόμα σοβαρότερες.
Το φαινόμενο του θερμοκηπίου
Είναι πλέον παγκόσμια αποδεκτό πως η γη αφήνει πίσω της μια περίοδο ουσιαστικά σταθερού κλιματικού καθεστώτος, για να μπει σε μια άλλη που θα χαρακτηρίζεται από γρήγορες και συνεχείς κλιματικές αλλαγές, με σημαντικότερη από αυτές, μια παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας εξαιρετικά γοργή.
Στοιχεία από συνεχείς μετρήσεις θερμοκρασιών με αρχή το 1880 δείχνουν μια μικρή αύξηση της μέσης πλανητικής ατμοσφαιρικής θερμοκρασίας κατά 0,6οC. Η αύξηση αυτή αποδόθηκε στην όλο και μεγαλύτερη συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα και το οποίο ενεργεί βάση του ακόλουθου μηχανισμού: η εισρέουσα ορατή ηλιακή ακτινοβολία είναι κυρίως μικρού μήκους κύματος ενώ η ανακλώμενη από την γη προς το διάστημα θερμική ακτινοβολία είναι υπό μορφή μακρών κυμάτων δηλαδή υπέρυθρη
Το διοξείδιο του άνθρακα έχει την ιδιότητα να παγιδεύει και να απορροφά την υπέρυθρη ακτινοβολία και με τη σειρά του να την ακτινοβολεί στο περιβάλλον θερμαίνοντας έτσι συνολικά την γη και την ατμόσφαιρα. Αυτό το φαινόμενο λέγεται φαινόμενο του θερμοκηπίου. Εκτός από το διοξείδιο του άνθρακα, το μεθάνιο, το νιτρώδες οξείδιο και οι χλωροφθοράνθρακες συμβάλλουν στο ίδιο φαινόμενο για αυτό και καλούνται αέρια θερμοκηπίου και μάλιστα επιδεικνύουν πολλαπλάσια ικανότητα του διοξειδίου του άνθρακα ως προς την δέσμευση της θερμικής ακτινοβολίας της γης. Τόσο για το διοξείδιο του άνθρακα όσο και για το μεθάνιο έχει επιβεβαιωθεί η αύξηση της συγκέντρωσης τους μέσα από ανάλυση δειγμάτων αέρα που έχει παγιδευτεί στο παρελθόν στους πάγους της Αρκτικής και της Ανταρκτικής. Αμφοτέρων η αύξηση έχει αρχίσει πριν από 200 περίπου χρόνια και έχει επιταχυνθεί πρόσφατα.
Η αυξανόμενη θερμοκρασία θα έχει επιπτώσεις στο επίπεδο των θαλασσών, στη δημόσια υγεία, στις βροχές, στη γεωργική παραγωγή, στα φυσικά οικοσυστήματα και στην άγρια ζωή.
Η “τρύπα” του όζοντος
1. Μια επιστημονική βεβαιότητα . -Το όζον είναι παρόν στη στρατόσφαιρα σε μεγάλο ύψος (από τα 10χλμ ως τα 70χλμ με μέγιστη συγκέντρωση σε ύψος περίπου 25χλμ). Μας προστατεύει από τις υπεριώδεις ηλιακές ακτίνες .Όλοι γνωρίζουν ότι οι κτίνες αυτές είναι επικίνδυνες για τον άνθρωπο (καρκίνος του δέρματος, προβλήματα όρασης). Είναι εξίσου επικίνδυνες και για τα ζώα, τα φυτά (επιβράδυνση της φωτοσύνθεσης) ή το θαλάσσιο πλαγκτόν.
Γύρω στο 1979, ανακαλύψαμε ότι το όζον αραίωνε, πάνω από την ήπειρο της Ανταρκτικής, σε κάθε άνοιξη του νότιου ημισφαιρίου (για πολλούς μήνες μετά τα τέλη Αυγούστου). Στα τέλη της δεκαετίας του 90 αυτή η μείωσή άγγιζε το 60%!. Πολύ γρήγορα , σχεδόν όλη η επιστημονική κοινότητα κατηγόρησε τα χλωριούχα χημικά προϊόντα τους χλωροφθοράνθρακες. Καταλάβαμε πολύ γρήγορα γιατί η τρύπα εκδηλώθηκε αρχικά πάνω από την Ήπειρο της Ανταρκτικής Στην πραγματικότητα τα στρατοσφαιρικά νέφη πάγου, που σχηματίζονται σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες στον νότιο πόλο (-85Cο) λειτουργούν ως καταλύτες για την μετατροπή των σταθερών χλωροφθορανθράκων σε ενεργό χλώριο που καταστρέφουν το όζον. Ένα ανάλογο φαινόμενο, αλλά μικρότερης εμβέλειας διαπιστώθηκε πάνω από το Βόρειο πόλο και μια απώλεια όζοντος (-16% από το 1980 ως το 2000) παρατηρήθηκε ομοίως πάνω από περιοχές μέσου ύψους (μονάχα οι τροπικές περιοχές και οι περιοχές γύρω από τον ισημερινό έχουν σωθεί προς το παρόν).
2. Η απαγόρευση των χλωροφθορανθράκων. – Οι χλωροφθοράνθρακες χρησιμοποιούνταν σε τέσσερις τομείς: στα δοχεία ψεκασμού (25%), στα υγρά ψύξης (30%), στους πλαστικούς αφρούς (25%) και ως διαλύτες (20%). Πρόκειται για παγκόσμια νούμερα του 1989, μια ημερομηνία κατά την οποία η χρήση των δοχείων ψεκασμού είχε ήδη μειωθεί σημαντικά εδώ και αρκετά χρόνια, εξαιτίας της απαγόρευσής τους, ήδη από το 1978, από τις ΗΠΑ, έπειτα από τον Καναδά και την Νορβηγία. Οι αλογονωμένοι υδρογονάνθρακες (βρωμιούχες ενώσεις που χρησιμοποιούνται στους πυροσβεστήρες), ο τετραχλωράνθρακας (διαλυτής και υλικό πυρόσβεσης) και το βρωμιούχο μεθύλιο (καπνογόνο εντομοκτόνο) ενοχοποιήθηκαν εξίσου.
Αυτή η σχεδόν ομοφωνία της επιστημονικής κοινότητας έκανε πολύ γρήγορα την παγκόσμια πολιτική κοινότητα να υπογράψει το 1987 ένα σύμφωνο, το πρωτόκολλο του Μόντρεαλ, που αναθεωρήθηκε και ενισχύθηκε τέσσερις φορές, το οποίο απαγόρευσε το 1994 την παραγωγή αλογονωμένων υδρογονανθράκων, του τετραχλωράνθρακα και του μεθύλικου χλωροφόρμιου.
Τέλος, ακόμη κι αν μπορούμε να θεωρούμαστε άξιοι συγχαρητηρίων για την ταχύτητα των αποφάσεων που λήφθηκαν, αυτές δεν θα έχουν άμεσο αποτέλεσμα στην ανασύσταση του στρώματος του όζοντος, μιας και η διάρκεια ζωής των χλωροφθορανθράκων ανέρχεται σε πολλές δεκάδες χρόνια!
