ΠΑΛΑΙΟΜΟΝΑΣΤΗΡΟ ΒΡΟΝΤΑΜΑ
Το Παλαιομονάστηρο βρίσκεται περίπου 6 χιλιόμετρα έξω από την τοπική Κοινότητα Βρονταμά του Δήμου Ευρώτα. Πρόκειται για έναν σπηλαιώδη ναό του 1100 μ.Χ. με βυζαντινές τοιχογραφίες. Ο ναός είναι αφιερωμένος στην Θεοτόκο, στον Άγιο Νικόλαο και στον μεγαλομάρτυρα Νικήτα που από τις σπάνιες τοιχογραφίες του χρονολογείται στο 1201 μ.Χ.
Το παλαιό αυτό μοναστήρι βρίσκεται στη δυτική πλευρά της χαράδρας, στο μέσο της οποίας ρέει ο ποταμός Ευρώτας.
Το 1958 χαρακτηρίστηκε από την ελληνική πολιτεία ως ιστορικό μνημείο, ενώ το 1961 εκδίδεται βασιλικό διάταγμα όπου ορίζει την 15η Σεπτεμβρίου ως τοπική Εθνική Εορτή.
ΤΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ
Στις αρχές του Σεπτεμβρίου του 1825 ο Ιμπραήμ μαζί με τον στρατό του κατευθύνονται προς την Λακωνία. Ο ελληνικός στρατός είναι σχεδόν διαλυμένος και οι αντιστάσεις του μηδενικές. Η κάθοδος του Ιμπραήμ σπέρνει τον τρόμο και τον πανικό. Οι κάτοικοι του Βρονταμά αποφασίζουν να φύγουν για να σωθούν στο μοναδικό τους καταφύγιο, το Παλαιομονάστηρο. Οι 300 περίπου κάτοικοι παίρνουν τη σκληρή απόφαση να αφήσουν πίσω τα σπίτια τους παίρνοντας μαζί τους τα πιο απαραίτητα για να επιβιώσουν και με αρχηγό τον παπα-Δημήτρη Παπαδημητρίου και τον βρονταμίτη Γιάννη Καραμπά.
Όταν ο Ιμπραήμ έφτασε στο χωριό δεν αντίκρισε αυτό που περίμενε παρά μονάχα κάποιους ηλικιωμένους, οι οποίοι δεν μπόρεσαν να ακολουθήσουν τους υπόλοιπους. Τότε ο Ιμπραήμ προσπάθησε να ανακρίνει αυτούς που είχαν μείνει πίσω αλλά δεν πήρε απαντήσεις από κανέναν τους και έτσι διέταξε να σαρώσουν την περιοχή του χωριού. Κάποιοι στρατιώτες του είδαν δύο Βρονταμίτες στον κάμπο να μαζεύουν σταφύλια και έτσι τους ακολούθησαν και βρήκαν πού κρύβονται οι κάτοικοι. Τα στρατεύματα του Ιμπραήμ καταφθάνουν σε ένα πολύ δύσκολο οχυρό. Η κατάληψη του μοναστηριού ήταν σχεδόν ακατόρθωτη. Έτσι ο Ιμπραήμ ξέροντας ότι δεν μπορεί να μπει στο μοναστήρι ζητά από τους Βρονταμίτες να υπογράψουν προσκυνήματα σε αντάλλαγμα την ελευθερία τους. Η απάντηση είναι ομόφωνη και αυτό το έργο αναλαμβάνει να μεταφέρει ο παπα-Δημήτρης στον Ιμπραήμ: «Αϊστε και σεις και η πίστη σας παλιότουρκοι, χαθείτε. Οι Βρονταμίτες ζωντανοί, Τούρκους δεν προσκυνάνε».
Μετά από αυτήν την απάντηση ήταν πια γεγονός η πολιορκία, η οποία είχε μόλις ξεκινήσει με κάθε μέσο και με κάθε τρόπο, ο Ιμπραήμ ήταν αποφασισμένος. Ύμνοι και ψαλμωδίες ακούγονταν μέσα από το μοναστήρι, διότι η πίστη στον Θεό και η αγάπη προς την πατρίδα είναι προφανής και αναμφισβήτητη. Σε λίγα μόλις λεπτά ένας από τους στρατηγούς του Ιμπραήμ βλέπει ότι ένα σημείο από τον βράχο που σκεπάζει τον ναό δεν είναι τόσο παχύ. Αμέσως ο Ιμπραήμ χωρίς δεύτερη σκέψη δίνει εντολή να ανατιναχτεί αυτό το σημείο. Η 15η Σεπτεμβρίου ξημερώνει… Θειάφι, μπαρούτι και άλλες εύφλεκτες ύλες ρίχνονται στον ναό, ο βράχος πέφτει. Άντρες, γυναίκες και μικρά παιδιά καίγονται μέσα στη φωτιά και αφήνουν την τελευταία τους πνοή. Οι Τούρκοι μπαίνουν μέσα στον ναό και αρχίζουν να κόβουν το ένα αφτί του κάθε κάτοικου για να βεβαιωθούν ότι όλοι είναι νεκροί και όσοι δεν πέθαναν, τους σκότωναν.
Ο παπα-Δημήτρης βρέθηκε νεκρός, ο Γιάννης Καραμπάς ακόμα ζωντανό,ς τον βρίσκουν και τον σέρνουν μπροστά στον Ιμπραήμ που του υπόσχεται μεγάλες τιμές για να αλλαξοπιστήσει, αλλά ο Καραμπάς χωρίς δεύτερη σκέψη αρνείται. Έτσι, άφησε την τελευταία του πνοή στο προαύλιο του ναού φωνάζοντας την λέξη «ΕΛΛΑΔΑ».
Σταύρος Λάτσης Β1
