Συνέντευξη

Η Αφροδίτη Βιλαζεροπούλου (Γ1) ρωτάει τη Σχολική Ψυχολόγο

Φέτος, για πρώτη φορά, επισκέπτονται  το σχολείο μας μία μέρα την εβδομάδα δυο χαμογελαστές κυρίες: οι Βάσια και η Σοφία, που είναι σχολικές ψυχολόγοι! Μας είναι τόσο συμπαθητικές, που αποφασίσαμε να… ανακρίνουμε τη μία απ’ αυτές. Και μάθαμε πολύ χρήσιμα πράγματα!

Γεια σας κυρία Βάσια Δερμεντζοπούλου.

Γεια σας παιδιά!

Κατ’ αρχάς, θέλουμε να μας πείτε για  ποιο λόγο διαλέξατε αυτή τη δουλειά.

Όταν άρχισα να μπαίνω στην εφηβεία, συνειδητοποίησα ότι μου αρέσει πολύ να ακούω ιστορίες φίλων και σε περίπτωση που εκείνοι είχαν κάποιο πρόβλημα επιθυμούσα να το αναλύσουμε έως ότου βρεθεί μια λύση. Μέσα απ’ αυτήν τη διαδικασία άρχισα να γνωρίζω κι εγώ καλύτερα τον εαυτό μου και ν’ ανακαλύπτω θέματα που με προβλημάτιζαν και στόχους που ήθελα να πετύχω. Όταν, λοιπόν, έπρεπε να αποφασίσω το επάγγελμα που θα ακολουθήσω, ήταν μονόδρομος να διαλέξω αυτό του ψυχολόγου, καθώς πληρούσε και τα δυο κριτήρια: να υποστηρίζω ανθρώπους σε δύσκολες φάσεις της ζωής τους και να αποκτώ κι εγώ ολοένα και μεγαλύτερα επίπεδα αυτογνωσίας κι αυτοελέγχου.

Πώς αντιμετωπίζετε τα παιδιά;

Θα έλεγα μάλλον ότι θα προτιμούσα να μην πω ότι “αντιμετωπίζω τα παιδιά”, αλλά ότι συνεργάζομαι με το κάθε παιδί. Διαλέγω τη λέξη “συνεργάζομαι”, γιατί είμαι βέβαιη πλέον ότι κανένας σχολικός ψυχολόγος δε θα έβρισκε καμία λύση αν δε λάμβανε υπόψη του τη γνώμη των ίδιων των παιδιών. Κι επιπλέον, λέω “με κάθε παιδί” και δε βάζω όλα τα παιδιά στην ίδια θέση, γιατί αν κάτι έμαθα απ’ τα χρόνια που εργάζομαι σ’ αυτή τη θέση είναι ότι οι ανάγκες του κάθε παιδιού είναι σαν το δακτυλικό του αποτύπωμα, τόσο μοναδικές. Οπότε, συνεργασία και κάλυψη των εξατομικευμένων αναγκών είναι η απάντηση στην ερώτηση!

Ποιο είναι το κυριότερο πράγμα που συζητάτε με τα παιδιά;

Συνήθως, αυτό εξαρτάται απ’ την ηλικία των παιδιών. Συνήθως, με παιδιά που φοιτούν στο Δημοτικό Σχολείο συζητάμε τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν στην αρχή της σχολικής τους ζωής με τα μαθήματα και τους κανόνες που υπάρχουν στο σχολικό πλαίσιο, καθώς και θέματα συμπεριφοράς που απασχολούν τους γονείς τους. Όσο τα παιδιά πλησιάζουν πιο πολύ στην εφηβεία, εκτός απ’ τις επιδόσεις στα μαθήματα η θεματολογία διευρύνεται και συζητάμε για τις σχέσεις με τους φίλους και τους γονείς τους, τα διλήμματα που έχουν, τα σχέδια που θέλουν να καταστρώσουν για τη ζωή μετά το σχολείο, τις σχέσεις με το άλλο φύλο και τη δόμηση της ταυτότητάς τους γενικότερα.

Είχατε επισκεφτεί κι εσείς ψυχολόγο στην ηλικία μας; Προσωπική εμπειρία; (Αν υπάρχει).

Δυστυχώς, δεν είχα επισκεφτεί ψυχολόγο πριν από την ηλικία των 25 ετών. Οι λόγοι μάλλον που δεν απευθύνθηκα σε ψυχολόγο κατά τη διάρκεια της εφηβείας, παρά το γεγονός ότι θυμάμαι να έχω συγκεκριμένα ζητήματα κοινωνικής προσαρμογής και να ζητάω να “μιλήσω σε κάποιον”, ήταν ότι οι γονείς μου μέχρι τότε είχαν φτωχή πληροφόρηση για το έργο του ψυχολόγου και μάλλον δεν το κατανοούσαν επαρκώς. Επίσης, συχνά οι γονείς πιστεύουν ότι αν είσαι καλός/ή μαθήτρια κι ήσυχος/η μέσα στο σπίτι, δεν υπάρχει κανένας λόγος ώστε να κρίνεται χρήσιμη η υποστήριξη του παιδιού. Προφανώς, σήμερα οι περισσότεροι γονείς-και μαζί μ’ αυτούς κι οι δικοί μου (γέλια!)- έχουν καλύτερη πληροφόρηση για τις ψυχολογικές υπηρεσίες που παρέχονται απ’ τους ειδικούς κι είναι πολύ πιο δεκτικοί σε σύγκριση με το παρελθόν. Προσωπικά, επισκέπτομαι κι εγώ ψυχολόγο, είτε συστηματικά είτε ανά περιόδους, ανάλογα με τις ανάγκες μου.

Πόσα χρόνια δουλεύετε;

Δουλεύω συστηματικά με παιδιά τα τελευταία 5 χρόνια περίπου, αν και ήδη από την περίοδο των σπουδών μου είχα την ευκαιρία να δω πολλά και διαφορετικά σχολικά περιβάλλοντα και να δουλέψω μαζί με παιδιά διαφόρων ηλικιών. Αν με ρωτήσετε πόσα χρόνια νιώθω ότι δουλεύω με παιδιά, θα σου έλεγα από πάντα. Σχεδόν δε θυμάμαι άλλες δουλειές που έκανα… (γέλια!).

Όταν ένα παιδί έχει μια εξάρτηση, τι πιστεύετε πως πρέπει να κάνει;

Οι εξαρτήσεις, τόσο στα παιδιά όσο και στους ενήλικες, είναι μια μεγάλη συζήτηση, που μάλλον είναι δύσκολο να εξαντλήσουμε με μια απάντηση λίγων σειρών. Ωστόσο, αξίζει να πούμε ότι πίσω από κάθε εξάρτηση υπάρχει μια σειρά παραγόντων που οδήγησαν το άτομο ώστε να αναπτύξει την εξάρτηση αυτή. Εκεί, λοιπόν, που πρέπει να εστιάσουμε, είναι να βρούμε τους παράγοντες αυτούς και να δούμε με ποιο τρόπο έδρασαν πάνω στο άτομο. Αυτό που συμβαίνει στις εξαρτήσεις είναι να γίνεται μια λάθος σύνδεση καταστάσεων στο μυαλό, αν θα μπορούσα να το πω έτσι απλά, με αποτέλεσμα να πιστεύει κάποιος ότι η εξάρτηση που συντηρεί είναι αρχικά βοηθητική ή απολαυστική για τον ίδιο μέχρι που γίνεται δεύτερη φύση του. Αυτό στην πραγματικότητα είναι ένα παιχνίδι που παίζει το μυαλό. Για παράδειγμα, κάποιος θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι όταν πίνει αλκοόλ χαλαρώνει κι επειδή είναι αγχώδης χαρακτήρας πίνει συχνά, γιατί βιώνει άγχος συχνά. Κι όμως, το αλκοόλ είναι επιβαρυντικός παράγοντας για το στρες και δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο, άρα αυτή η σύνδεση που έχει κάνει στο μυαλό του είναι άτοπη. Εκεί που θέλω να καταλήξω είναι ότι πίσω από κάθε εξάρτηση υπάρχουν βαθιές ψυχολογικές διεργασίες που πρέπει να αναμοχλεύσουμε μέχρι να φτάσουμε στο επιθυμητό αποτέλεσμα της απεξάρτησης. Αρά, ανάλογα με τη σοβαρότητα της εξάρτησης απευθυνόμαστε σε έναν ειδικό ή σε μια οργανωμένη ομάδα ειδικών που εργάζονται σε ανάλογα κέντρα υποστήριξης.

Και ποια είναι η πιο συνηθισμένη εξάρτηση;

Θα έλεγα πρώτα το κάπνισμα και μετά το αλκοόλ. Από απλή παρατήρηση πιστεύω ότι οι έφηβοι βιάζονται να καπνίσουν κι οι ενήλικες τα τελευταία χρόνια ευτυχώς παλεύουν να διακόψουν το κάπνισμα. Άρα, νομίζω ότι αυξάνονται τα ποσοστά καπνίσματος σε μικρές ηλικίες και μειώνονται σε μεγαλύτερες, προφανώς γιατί καθώς μεγαλώνεις έρχεται η συνειδητοποίηση των άσχημων συνεπειών που έχει για την υγεία και τις οποίες οι έφηβοι αγνοούν, επειδή η ηλικία τούς κάνει να πιστεύουν ότι είναι άτρωτοι (γέλια!). Επίσης, έχω παρατηρήσει ότι όλο και μικρότερες ηλικίες γνωρίζουν το αλκοόλ, οπότε αυξάνονται και τα ποσοστά αυτών που μελλοντικά εξαρτώνται και ψάχνουν να βρουν μάταια λύσεις σε αυτό.

Εσείς, πώς αποφασίσατε να γίνετε ψυχολόγος;

Νομίζω ότι βιάστηκα να απαντήσω σ’ αυτήν την ερώτηση παραπάνω. Απλά θα ήθελα να συμπληρώσω ότι η αναγνώριση που παίρνει καθένας απ΄ το επάγγελμά του σχετίζεται σημαντικά με το κατά πόσο αυτό ταιριάζει με την προσωπικότητά του. Είναι μια σειρά χαρακτηριστικών της ιδιοσυγκρασίας που καθορίζουν αν μπορεί κάποιος να γίνει καλός δάσκαλος, καλός ψυχολόγος, καλός λογιστής κοκ. Και δεν εννοώ καθόλου το πόσο ενημερωμένος είναι πάνω σε θέματα της δουλειάς του, αλλά κατά πόσο νιώθει βολικά να το ασκεί και πόση ευχαρίστηση παίρνει απ’ αυτό. Αν νιώθεις όμορφα με αυτό που κάνεις, κατά πάσα πιθανότητα θα έχεις κίνητρο να εκπαιδεύεσαι συνεχώς πάνω στο αντικείμενό σου και να βελτιώνεσαι με την πάροδο των ετών. Προσωπικά, θεωρώ ότι βρίσκομαι στην αρχή κι έχω πολύ δρόμο μπροστά μου και πολλά περιθώρια βελτίωσης, ωστόσο πιστεύω ότι ιδιοσυγκρασιακά μου ταιριάζει το επάγγελμα αυτό και θεωρώ τον εαυτό μου τυχερό, αφενός που είχα βρει την κλίση μου μέχρι την ηλικία που κλήθηκα να συμπληρώσω το μηχανογραφικό μου δελτίο, αφετέρου γιατί μέσα σε δύσκολους καιρούς καταφέρνω και ασκώ το επάγγελμα που επιθυμώ.

Μπορείτε να μας μιλήστε για τις δυσκολίες αυτού του επαγγέλματος;

Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζω είναι αυτές που νομίζω ότι αντιμετωπίζουν όλα τα επαγγέλματα που προέρχονται από τις ανθρωπιστικές επιστήμες. Όταν σχετίζεσαι με ανθρώπους κι έχεις την ευθύνη να τους στηρίξεις σε καθοριστικές φάσεις της ζωής τους, δεν έχεις το περιθώριο να πεις “σήμερα είμαι πολύ κουρασμένη/θυμωμένη/ απογοητευμένη από δικά μου προσωπικά ζητήματα, δε θέλω να μιλήσω σ’ άνθρωπο”. Αυτό δεν μπορεί να γίνει κι είναι κομβικής σημασίας να καταφέρεις να εξασκηθείς σ’ αυτό και να διαχωρίσεις τη δουλειά απ’ την προσωπική σου ζωή. Επίσης, επειδή οι ιστορίες που φτάνουν στον ψυχολόγο είναι συνήθως έντονες συναισθηματικά, πολύ συχνά μπορεί κάποιος να παρασυρθεί και να μεταφέρει τη δουλειά στο σπίτι με αποτέλεσμα να καλλιεργεί κάθε μέρα κι άλλο κλίμα στο χώρο όπου ζει μαζί με την οικογένειά του ή τον σύντροφό του. Τέλος, μία από τις δυσκολίες που αντιμετωπίζω είναι στην συναναστροφή μου με καινούριο κόσμο με τον οποίο έρχομαι σε επαφή κι ο οποίος πιστεύει ότι ο ψυχολόγος μοιάζει με μάγο και μπορεί με μια ματιά να κάνει ψυχογραφήματα και να βγάζει συμπεράσματα…γεγονός που δυστυχώς (γέλια!) δεν ισχύει.

Και ποια είναι τα οφέλη από το επάγγελμα του ψυχολόγου;

Πολύ δύσκολη ερώτηση (γέλια!)! Για να μιλήσουμε σοβαρά, το μεγαλύτερο όφελος του επαγγέλματος είναι το γεγονός ότι σχετίζομαι στενά μ’ ανθρώπους κι ειδικότερα με παιδιά κι αυτό από μόνο του είναι θεραπευτικό για μένα καθώς νιώθω ότι μένω μέσα στα πράγματα και πιάνω το σφυγμό των νέων και της κοινωνίας. Υπ’ αυτό το πρίσμα, παίρνω μεγάλη ικανοποίηση που συμβάλω ώστε να βρίσκουν οι άνθρωποι τον δρόμο τους και να φτάνουν τους προσωπικούς τους στόχους ξεπερνώντας τις όποιες δυσκολίες τους. Επίσης, μέσα από την απ’ την άσκηση αυτού του επαγγέλματος νιώθω ότι μέρα με τη μέρα αποκτώ περισσότερη επαφή με τον εαυτό μου και με γνωρίζω καλύτερα.

Κλείνοντας, θα ήθελα να ζητήσω τη συμβουλή σας: να γίνω ψυχολόγος στην Ελλάδα της κρίσης;

Θα είμαι ειλικρινής και θα πω ότι η επαγγελματική αποκατάσταση των ψυχολόγων είναι ένας δύσκολος δρόμος, όπως το ίδιο συμβαίνει και με τα περισσότερα επαγγέλματα. Αλλά, αν προσπαθήσουμε να βρούμε το θετικό μέσα σ’ αυτό που ζούμε, είναι μάλλον ότι εφόσον οι δυσκολίες έχουν γενικευτεί σε μια πληθώρα επαγγελματικών επιλογών, δε βιώνουμε πλέον κάποιον περιορισμό στις επιλογές μας, οπότε ίσως να αρκεί να ακούσουμε καλύτερα τις επιθυμίες μας σχετικά με το επάγγελμα που θα διαλέξουμε. Συχνά, τα όνειρα φτιάχνουν συνθήκες που δεν μπορούμε να φανταστούμε…Καλή τύχη στα όνειρά σας και σκληρή δουλειά μέχρι να γίνουν πραγματικότητα!