Το ποδόσφαιρο είναι σήμερα το πιο δημοφιλές άθλημα στον κόσμο. Στις αρχές του 21ου αιώνα ασχολούνταν με αυτό περισσότεροι από 250 εκατομμύρια αθλητές σε περισσότερα από 200 κράτη. Το ποδοσφαιρικό παιχνίδι παίζεται σε διάφορα επίπεδα, από φιλικό, με λιγότερους ή περισσότερους από έντεκα παίκτες, παιδιά ή ενήλικες, σε ένα οποιουδήποτε μεγέθους γήπεδο, με δύο τυχαία αντικείμενα για τη σήμανση του τέρματος, έως επαγγελματικό, με επαγγελματίες ποδοσφαιριστές, αυστηρή τήρηση των κανονισμών και περισσότερους από 100.000 ενθουσιώδεις θεατές να παρακολουθούν σε ειδική ποδοσφαιρική αρένα υψηλών τεχνικών προδιαγραφών. Ανώτατη οργανωτική αρχή του ποδοσφαίρου είναι η FIFA (FIFA – Fédération Internationale de Football Association), η οποία διεξάγει την κορυφαία ποδοσφαιρική διοργάνωση, το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου, κάθε τέσσερα χρόνια.

Οι σύγχρονοι κανόνες του ποδοσφαίρου βασίζονται στις προσπάθειες που έγιναν στα μέσα του 19ου αιώνα για τυποποίηση των ποικίλων μορφών του ποδοσφαίρου που παίζοταν στα δημόσια σχολεία της Αγγλίας. Η ιστορία του ποδοσφαίρου στην Αγγλία χρονολογείται τουλάχιστον από τον όγδοο αιώνα. Οι Κανόνες του Κέμπριτζ, που καταρτίστηκαν για πρώτη φορά στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ το 1848, είχαν μεγάλη επιρροή στην ανάπτυξη των επόμενων κανόνων του ποδοσφαίρου. . Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1850, πολλές ομάδες που δεν συνδέονταν με σχολεία ή πανεπιστήμιο δημιουργήθηκαν σε όλο τον αγγλόφωνο κόσμο, για να παίζουν διάφορες μορφές του ποδοσφαίρου. Οι συνεχιζόμενες αυτές προσπάθειες συνέβαλαν στη δημιουργία της Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας της Αγγλίας (The Football Association – The FA) το 1863. Οι Κανόνες Παιχνιδιού σήμερα καθορίζονται από το Διεθνές Ποδοσφαιρικό Συμβούλιο (IFAB). Το συμβούλιο συγκροτήθηκε το 1886 μετά από συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στο Μάντσεστερ μεταξύ της FA, της Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας Σκωτίας, της Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας Ουαλίας και της Ιρλανδικής Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας. Ο πρώτος διεθνής ποδοσφαιρικός αγώνας έλαβε χώρα το 1872 μεταξύ της Εθνικής Σκωτίας και της Εθνικής Αγγλίας στη Γλασκώβη και πάλι με πρωτοβουλία του Τσαρλς Γουίλιαμ Άλσοκ. Στην Αγγλία επίσης δημιουργήθηκε το πρώτο πρωτάθλημα ποδοσφαίρου στον κόσμο, το οποίο ιδρύθηκε στο Μπέρμιγχαμ το 1888 από το διευθυντή της Άστον Βίλα William McGregor  Η αρχική μορφή του πρωταθλήματος περιλάμβανε 12 σωματεία από την κεντρική και βόρεια Αγγλία. Η FIFA, ο διεθνώς αναγνωρισμένος οργανισμός που διοικεί το ποδόσφαιρο, ιδρύθηκε στο Παρίσι το 1904, οπότε και δηλώθηκε ότι θα τηρηθούν οι Κανόνες του Παιχνιδιού της FA. Η αυξανόμενη δημοτικότητα του διεθνούς παιχνιδιού οδήγησε στην αποδοχή εκπροσώπων της ΦΙΦΑ στο Διεθνές Ποδοσφαιρικό Συμβούλιο το 1913. Το συμβούλιο σήμερα αποτελείται από τέσσερις εκπροσώπους της ΦΙΦΑ και από ένα εκπρόσωπο από κάθε μία από τις τέσσερις ποδοσφαιρικές ομοσπονδίες του Ηνωμένου Βασιλείου. Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι το μόνο κράτος που διατηρεί τέσσερις εθνικές ομάδες (Εθνική Αγγλίας, Εθνική Σκωτίας, Εθνική Ουαλίας και Εθνική Βορείου Ιρλανδίας) τιμής ένεκεν, για την προσφορά του στο άθλημα.

Το Διεθνές Ποδοσφαιρικό Συμβούλιο έχει καθορίσει 17 κανόνες, που είναι γνωστοί ως Κανόνες Παιχνιδιού και δημοσιεύονται από τη FIFA. Κάθε κανόνας περιγράφει προδιαγραφές ή ορίζει κατευθυντήριες γραμμές. Οι ίδιοι κανόνες εφαρμόζονται σε όλα τα επίπεδα αγώνων, αν και επιτρέπονται ορισμένες τροποποιήσεις για ομάδες παίδων, παλαιμάχων, γυναικών και ατόμων με ειδικές αδυναμίες. Οι κανόνες είναι συχνά διατυπωμένοι με γενικό τρόπο, επιτρέποντας έτσι την ευελιξία στην εφαρμογή τους ανάλογα με τη φύση του παιχνιδιού. Εκτός από τους 17 κανόνες, πολλές από τις αποφάσεις και οδηγίες του Διεθνούς Ποδοσφαιρικού Συμβουλίου συμβάλλουν στη ρύθμιση του αθλήματος.

• Κανόνας 1: Ο Αγωνιστικός χώρος
• Κανόνας 2: Η Μπάλα
• Κανόνας 3: Ο αριθμός των ποδοσφαιριστών
• Κανόνας 4: Εξοπλισμός ποδοσφαιριστή
• Κανόνας 5: Ο διαιτητής
• Κανόνας 6: Οι βοηθοί διαιτητές
• Κανόνας 7: Διάρκεια του αγώνα
• Κανόνας 8: Έναρξη και επανέναρξη του παιχνιδιού
• Κανόνας 9: Η μπάλα εντός και εκτός παιχνιδιού
• Κανόνας 10: Μέθοδος επίτευξης τέρματος
• Κανόνας 11: Παίκτης εκτός παιχνιδιού (Οφσάιντ)
• Κανόνας 12: Παραβάσεις και ανάρμοστη συμπεριφορά (Φάουλ)
• Κανόνας 13: Ελεύθερο λάκτισμα (άμεσο και έμμεσο)
• Κανόνας 14: Πέναλτι (ποδόσφαιρο)
• Κανόνας 15: Επαναφορά από την πλάγια γραμμή (Πλάγιο άουτ)
• Κανόνας 16: Από τέρματος λάκτισμα (Άουτ)
• Κανόνας 17: Το γωνιαίο λάκτισμα (Κόρνερ)

Ποδόσφαιρο: «Ναρκωτικό» του λαού ή του μυαλού;

Το άθλημα του ποδοσφαίρου έχει χαρακτηριστεί ως «κοινωνικό φαινόμενο» και «βασιλέας των σπορ», ενώ του έχει αποδοθεί πλήθος επιθέτων, προκειμένου να τονιστεί η ευρύτατη αποδοχή της οποίας τυγχάνει το δημοφιλέστερο. Μια αποδοχή που δεν περιορίζεται στο πλαίσιο των πλατιών μαζών αλλά επεκτείνεται σε πολλά πεδία της ανθρώπινης δραστηριότητας, όπως την πολιτική, τις τέχνες, τη διανόηση, τη λογοτεχνία. Ο Τσε Γκεβάρα φρονούσε ότι το ποδόσφαιρο «δεν είναι ένα απλό παιχνίδι, αλλά ένα όπλο της επανάστασης», ενώ ο διάσημος Ιταλός σκηνοθέτης Πιέρ Πάολο Παζολίνι, ποδοσφαιριστής της ομάδας Καζάρσα στην περιοχή του Φρίουλι, έγραψε πως «το ποδόσφαιρο είναι η τελευταία ιερή παράσταση των καιρών μας. Κατά βάθος πρόκειται για ιεροτελεστία… Είναι το θέαμα που αντικατέστησε το θέατρο… Το ποδόσφαιρο είναι ένα σύστημα σημείων, μια γλώσσα…». Ο Αλμπέρ Καμύ συνήθιζε να λέει πως «έχοντας δοκιμάσει αμέτρητες εμπειρίες, μπορώ να πω με σιγουριά ότι όσα ξέρω σχετικά με την ανθρώπινη ηθική τα οφείλω στο ποδόσφαιρο». Στους θαυμαστές του ποδοσφαίρου θα πρέπει επίσης να συμπεριληφθούν, μεταξύ δεκάδων άλλων, οι Λεονάρντο ντα Βίντσι, Νικολό Μακιαβέλι, Αντόνιο Γκράμσι, Άλμπερτ Αϊνστάιν, Πάμπλο Νερούδα, Σιμόν ντε Μποβουάρ, Ζαν Ζενέ, Χένρι Μουρ, Νέλσον Μαντέλα. Παρ΄ όλα ταύτα, το ποδόσφαιρο έχει και τις «σκοτεινές» στιγμές του. Όπως αναφέρει στον πρόλογο του βιβλίου του «Αρχίζει το ματς» ο Γιάννης Παππάς, «το 1942, κατά τη γερμανική κατοχή, η Δυναμό Κιέβου τόλμησε να διαπράξει την τρέλα και να νικήσει τη γερμανική ομάδα, παρ΄ ότι τους είχαν προειδοποιήσει οι Γερμανοί ότι έπρεπε οι Ουκρανοί να «δώσουν» τον αγώνα. Οι Ουκρανοί όμως, πήραν το θέμα εθνικά και κατατρόπωσαν τους Γερμανούς. Το αποτέλεσμα ήταν οι δυνάμεις κατοχής να εκτελέσουν και τους 11 παίκτες της Δυναμό, έναν προς έναν, ενώ φορούσαν ακόμη τις φανέλες της ομάδας τους. Την παραμονή του αγώνα Ιταλία-Ουγγαρία, στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1938, ο Μουσολίνι έστειλε ένα πανομοιότυπο τηλεγράφημα στους ιταλούς παίκτες, όπου τους έλεγε «κερδίστε ή πεθάνετε». 
Ευτυχώς οι Ιταλοί στάθηκαν πιο τυχεροί από τους Ουκρανούς και κέρδισαν με 4-2. Άλλο σύγχρονο παράδειγμα ο αμυντικός της Κολομβίας Αντρές Εσκομπάρ, που με το αυτογκόλ του ήταν η αιτία η ομάδα του να χάσει τον αγώνα στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1994 και ο οποίος λίγες ημέρες αργότερα δολοφονήθηκε στο Μεντεγίν από φανατικούς φιλάθλους».

Οι… «χούλιγκανς» του πνεύματος

 Ο καθηγητής Κλασσικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και συγγραφέας Γιώργης Γιατρομανωλάκης αποτελεί απτό παράδειγμα πνευματικού ανθρώπου που εκστασιάζεται όταν ενωθεί στην εξέδρα με τους υπόλοιπους ομοϊδεάτες του. Με μια απλή και κατανοητή ανάλυση, ο κ. Γιατρομανωλάκης επιχειρεί να απαντήσει στο γιατί το ποδόσφαιρο ξεσηκώνει από παιδιά μέχρι ηλικιωμένους και από εργάτες έως Νομπελίστες.

«Το DNA του φιλάθλου υπάρχει σε όλους, άρα ούτε οι άνθρωποι του πνεύματος μπορούν να εξαιρεθούν. Πιστεύω δε ότι τα συναισθήματα του οπαδού είναι τα καθαρότερα που μπορούν να υπάρξουν, αφού ούτε οι θρησκευόμενοι, ούτε οι ερωτευμένοι, ούτε -φυσικά- οι οπαδοί των πολιτικών κομμάτων, έχουν τόσο άδολα, καθαρά και αμόλυντα συναισθήματα» εξηγεί μιλώντας στο ΑΠΕ. «Τα παιδιά που ουρλιάζουν στα κάγκελα δεν υποκρίνονται, αλλά εκφράζουν αυτό που είναι ή αυτό που θα ήθελαν να είναι. Στην έντονη αγάπη για μια ομάδα, ακόμα και στο χουλιγκανισμό, δεν υφίστανται γκρίζες ζώνες.

Το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου ( FIFA World Cup) ή αλλιώς Μουντιάλ (Mundial) είναι μια ποδοσφαιρική διοργάνωση, η οποία πραγματοποιείται κάθε τέσσερα χρόνια υπό την αιγίδα της Διεθνούς Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας (ΦΙΦΑ). Σε αυτήν παίρνουν μέρος οι εθνικές ομάδες των χωρών μελών της ομοσπονδίας, οι οποίες κατάφεραν να προκριθούν ύστερα από προκριματικούς αγώνες. Θεωρείται η κορυφαία ποδοσφαιρική διοργάνωση, η οποία καταφέρνει να προσελκύσει πλήθος θεατών, τηλεθεατών και χορηγών.Πολυνίκης του θεσμού είναι η Βραζιλία με πέντε κατακτήσεις και ακολουθούν η Γερμανία και η Ιταλία με τέσσερα τρόπαια, η Ουρουγουάη και η Αργεντινή με δύο και η Αγγλία, η Γαλλία και η Ισπανία με ένα τρόπαιο. Από το 1930 μέχρι το 1970, στους νικητές απονεμόταν το τρόπαιο Ζιλ Ριμέ. Αρχικά ήταν γνωστό ως Παγκόσμιο Κύπελλο, αλλά το 1946 μετονομάστηκε σε «Ζιλ Ριμέ» προς τιμήν του ανθρώπου που διοργάνωσε το πρώτο Παγκόσμιο Κύπελλο. Στο Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου του 1970, η ποδοσφαιρική ομάδα της Βραζιλίας κατέκτησε το Παγκόσμιο Κύπελλο για τρίτη φορά και αποφασίστηκε όπως το τρόπαιο της παραχωρηθεί μόνιμα, δυστυχώς όμως το 1983 εκλάπη από το μουσείο της ποδοσφαιρικής ομοσπονδίας της χώρας και δεν βρέθηκε ποτέ.Μετά το 1970, σχεδιάστηκε ένα νέο τρόπαιο, γνωστό ως Τρόπαιο του Παγκόσμιου Κυπέλλου. Μετά την κλοπή του «Ζιλ Ριμέ», αποφασίστηκε να μη δοθεί ξανά σε κανέναν μόνιμα, όσες φορές και αν το κατακτήσει μια ομάδα. Η Αργεντινή, η Γερμανία (ως Δυτική Γερμανία), η Ιταλία κι η Βραζιλία, έχουν κερδίσει το δεύτερο τρόπαιο δύο φορές. Το τρόπαιο δεν θα αντικατασταθεί μέχρι το 2038, οπότε και θα συμπληρωθεί ο χώρος στο κύπελλο, όπου αναγράφονται τα ονόματα των τροπαιούχων.Το τρόπαιο είναι από χρυσό 18 καρατίων, έχει ύψος 36 εκατοστά, βάρος 4,97 κιλά το ίδιο και 6 η βάση του, η οποία αποτελείται από δύο στρώματα ημιπολύτιμου μαλαχίτη. Σε αυτήν αναγράφονται οι χρονιές και οι νικητές του κυπέλλου από το 1974 και έπειτα.Οι νικητές κρατούν το κύπελλο για 4 χρόνια, μέχρι την επόμενη διοργάνωση και ύστερα παίρνουν ένα επιχρυσωμένο ακριβές αντίγραφο.

Το να φορέσεις τη φανέλα με το εθνόσημο είναι ένας από τους μεγαλύτερους στόχους πού μπορεί να πετύχει ένας επαγγελματίας παίκτης κατά τη διάρκεια της καριέρας του.Ωστόσο το να καταφέρει να μείνει στην ιστορία ως μία από τις πιο εμβληματικές φυσιογνωμίες που έχουν σημαδέψει την ιστορία του Μουντιάλ, αυτό είναι κάτι που μόνο λίγοι μπορούν να ισχυριστούν πως το έχουν πετύχει.

Σταύρος Ταμβακολόγος

Κυριάκος Ιμέρι