ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΣ ηλεκτρονικό περιοδικό γυμνασίου Παραδεισίου

Μαθητές και μαθήτριες της Β΄ τάξης του Γυμνασίου μας στα πλαίσια του μαθήματος την Νεοελληνικής γλώσσας συνέλεξαν υλικό σχετικά με επαγγέλματα που υπήρχαν σε παλιότερες εποχές και τώρα έχουν εκλείψει, το οποίο και μας παραθέτουν.

Αγγειοπλάστης

Το επάγγελμα του αγγειοπλάστη το εξασκούσαν σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδας όπου υπήρχε κατάλληλο χώμα και όπου είχε αναπτυχθεί η σπουδαία παράδοση στη δημιουργία αγγειοπλαστικών αντικειμένων. Έτσι κατασκεύαζαν όλα τα μεγέθη μολυβικών μαγειρικών σκευών και πιατικών, κούπες με χερούλι και χωρίς χερούλι, ακόμα κατασκεύαζαν κανάτια κρασιού, διάφορα μικροσκεύη, όπως θυμιατήρια και άλλα.

Ο αγωγιάτης

Ο επαγγελματίας που κάνει μεταφορές με φορτηγό ζώο. Οι αγωγιάτες που επονομάζονται και κυρατζήδες μετέφεραν τα εμπορεύματα ή διακινούσαν τους ταξιδιώτες με άλογα και συχνότερα με μουλάρια. Λόγω των μεγάλων αποστάσεων μεταξύ των οικισμών η μετακίνηση των ανθρώπων και η διακίνηση των προϊόντων με τα ζώα ήταν ο κυρίαρχος τρόπος μεταφοράς μέχρι τη δεκαετία του 1930 και σε μερικές περιοχές μέχρι τη δεκαετία του 1950. Οι αγωγιάτες προέρχονταν συνήθως από το στρώμα των ακτημόνων αγροτών και ήταν οργανωμένοι σε πολυμελή σωματεία στα χωριά και στις κωμοπόλεις. Μεγάλος αριθμός αγωγιατών εργαζόταν στα εργοστάσια, στα ελαιοτριβεία, στα ταλκορυχεία και γενικότερα σε όλες τις βιομηχανικές ζώνες. Πολλοί μουσικοί, αγρότες και άλλοι επαγγελματίες κατέφυγαν στο επάγγελμα του αγωγιάτη κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής προκειμένου να αντιμετωπίσουν την ανέχεια και την πείνα μετά την κατάσχεση όλου του ελαιόλαδου και την παράλυση του εμπορίου και των συγκοινωνιών.

Βαρελάς

Ήταν τεχνίτης ειδικός στην κατασκευή βαρελόσχημων και σκαφοειδών σκευών που  τα κατασκεύαζαν απο ξύλο καστανιάς ή δρυός. Το ξύλο περνούσε από ειδική επεξεργασία και μετά το έκοβαν σε λεπτές σανίδες, που βρέχανε για να παίρνουν εύκολα την κατάλληλη κλίση. Κατόπιν περνούσαν τα στεφάνια, τα χτυπούσαν με το ματσακόνι για να σφίξουν καλά και μετά τοποθετούσαν τους δύο επίπεδους πυθμένες. Οι αποθήκες παλιά ήταν γεμάτες με βαρέλια.

 Κατταβενός Μιχαήλ-Άγγελος

Όταν ο κόσμος περπατούσε σε χωμάτινους δρόμους τα παπούτσια σκονιζόταν ή λασπώνονταν εύκολα. Τότε γνώρισε άνθηση και το επάγγελμα του λουστραδόρου. Αυτός με ένα κασελάκι μπροστά του αληθινό κομψοτέχνημα και γύρω του να κρέμονται οι βούρτσες και τα βερνίκια με τα διάφορα χρώματα. Κάθονταν σε ένα χαμηλό σκαμνάκι στην αρχή συνήθως μιας πλατείας και περίμενε υπομονετικά. Για να προσελκύσει τους πελάτες γίνονταν ταχυδακτυλουργός ή χτύπαγε ρυθμικά το κασελάκι. Ο πελάτης πλησίαζε και άπλωνε όπως ήταν όρθιος πρώτα το δεξί πόδι και μετά το αριστερό πάνω στην ειδική μεταλλική θέση της κασέλας. Έτσι άρχιζε η ιεροτελεστία του βαψίματος.

Γεωργιάδη Αθανασία

Στα μέσα πλέον του 20ου αιώνα μπορούσε κανείς να βρει τουλάχιστον έναν παγωτατζή ανά χωριό και στις μεγαλουπόλεις το λιγότερο δέκα σε μία καλή ημέρα. Συνήθως φορούσαν μια μακριά λευκή ποδιά και όσο για το που κρατούσαν τα παγωτά είχαν φροντίσει να τα έχουν σε ένα λευκό καροτσάκι με ρόδες και πορτάκι από πάνω για να μη φεύγει η ψύξη. Μαζί με το παγωτό είχαν πολύ πάγο ώστε να το διατηρεί παγωμένο. Πολύ πιθανό ήταν επίσης να δει κανείς παγωτατζήδες των οποίων τα καρότσια ήταν συνδεδεμένα με ποδήλατα. Δεν υπήρχε καλύτερο πράγμα εκείνα τα χρόνια για ένα παιδί από το να πετύχει παγωτατζή σε μια καλοκαιρινή ημέρα έπειτα από ξέφρενο παιχνίδι στην αλάνα με τους φίλους του. Το επάγγελμα αυτό γνώρισε το τέλος του όταν διάφορες μεγάλες εταιρείες άρχισαν να παράγουν μαζικότερα και σε μεγαλύτερη ποικιλία γεύσεων παγωτό, το οποίο ο κόσμος μπορούσε να αγοράσει οποιαδήποτε εποχή και εργάσιμη μέρα του χρόνου ήθελε, μέχρι και από το περίπτερο της γειτονιάς. Όπως ήταν φυσικό οι παγωτατζήδες έπαψαν να υπάρχουν και τώρα μπορούν να βρεθούν μόνο στις μνήμες όσων ήταν τότε παιδιά.

Γκαϊδατζής Ζήσης Άγγελος

Σήμερα υπάρχει αρκετά μεγάλος αριθμός επαγγελμάτων που έχουν εξαφανιστεί. Ορισμένα τέτοια  επαγγέλματα είναι τα παρακάτω. O λατερνατζής ήταν πλανόδιος μουσικάντης. Κρατούσε στο χέρι έναν τρίποδα και στον ώμο τη λατέρνα καταστολισμένη και φορτωμένη με μπιχλιμπίδια, χάντρες, φούντες και φωτογραφίες με όμορφες κοπέλες. Έτσι γύριζε στους δρόμους και καθόταν σε κάποιο κεντρικό σταυροδρόμι, γύριζε τη μανιβέλα και γέμιζαν μελωδίες οι γειτονιές. Με το που εμφανίστηκε το ραδιόφωνο και το γραμμόφωνο άρχισε η σταδιακή πτώση του επαγγέλματος ώσπου αποτελειώθηκε την εποχή της δικτατορίας κατά τη διάρκεια της οποίας απαγορεύτηκε η χρήση της λατέρνας επειδή θεωρήθηκε όργανο του υποκόσμου. Ένα άλλο επάγγελμα που εξαφανίστηκε με το πέρασμα των χρόνων ήταν και αυτό του παγοπώλη. Τα παλιότερα χρόνια όπου τα ψυγεία δεν τα έβρισκες στα ελληνικά σπίτια οι νοικοκυρές έβαζαν τον πάγο στις παγωνιέρες που δεν ήταν τίποτα άλλο παρά ένα ξύλινο ορθογώνιο κατασκεύασμα επενδυμένο εσωτερικά με αλουμίνιο. Είχε και δύο πόρτες μία πάνω και μία κάτω, στο πάνω μέρος τοποθετούσαν την παγοκολόνα και δίπλα ήταν ένα ντεπόζιτο που κατέληγε εξωτερικά σε μία κάνουλα. Γέμιζαν το ντεπόζιτο με νερό και έτσι είχαν πάντα κρύο νερό. Στο κάτω μέρος υπήρχαν ράφια όπου τοποθετούσαν τα τρόφιμα και τα ποτά. Κάτω – κάτω υπήρχε ένα συρταράκι όπου έτρεχαν τα νερά από τον πάγκο που έλιωνε και οι νοικοκυρές το άδειαζαν όταν γέμιζε για να μη πλημμυρίσει. Ο παγοπώλης λοιπόν ήταν ο άνθρωπος που προμήθευε τα σπίτια και τις επιχειρήσεις με τον πάγο τον οποίο και μετέφερε με το κάρο του. Άλλα επαγγέλματα που χάθηκαν στο πέρασμα των χρόνων ήταν αυτό του βαρελά, του τεχνίτη ειδικού στην κατασκευή σκευών όπως βαρέλια κι άλλα σκεύη από ξύλο, είδη οικιακής χρήσης, του γαλατά πλανόδιου πωλητή της ημέρας, ο οποίος φόρτωνε τα γκιούμια (κανάτες) με το φρέσκο γάλα στο γαϊδουράκι του και ξεκινούσε πρωί πρωί από το χωριό για την πόλη με στόχο να εξυπηρετήσει όλους τους πελάτες του, του τελάλη, ο οποίος διαλαλούσε στους κατοίκους τα νέα που έφταναν με τον τηλέγραφο, του καφετζή ή του καφεπώλη του τσαγκάρη και της υφάντρας.

Λαμπρακοπούλου Δικαία Αγγελική

Τα επαγγέλματα που έχουν χαθεί στη σημερινή εποχή είναι ο γαλατάς, που ήταν πλανόδιος μικροπωλητής που εργαζόταν στα μεγάλα αστικά κέντρα και όχι στα χωριά για άμεση πώληση φρέσκου γάλακτος, ο εφημεριδοπώλης που ήταν πλανόδιος πωλητής που πουλούσε εφημερίδες ο λούστρος που ήταν πλανόδιος που βερνίκωνε και γυάλιζε παπούτσια περαστικών, ο νερουλάς που ήταν πλανόδιος πωλητής νερού και ο παγωτατζής που ήταν πλανόδιος πωλητής παγωτών.

Σταυριανός Αναστάσης

Ένα από τα επαγγέλματα που πλέον έχει χαθεί είναι αυτό του γαλατά. Μπορεί στο παρελθόν να ήταν ευρέως γνωστό, όμως τη σημερινή εποχή είναι ανύπαρκτο. Πριν μερικές δεκαετίες μόλις ξημέρωνε ο γαλατάς θα έπαιρνε το γάλα το οποίο το είχε σε ένα ειδικό βαρέλι που μετακινούνταν με τροχούς, στη γαλατιέρα. Το γάλα ήταν φρέσκο και ο γαλατάς γέμιζε με αυτό τα μπουκάλια των νοικοκυρών. Η γαλατιέρα μπορούσε να διατηρεί το γάλα ώστε να μη χαλάσει. Για να πάρεις γάλα από τον γαλατά έπρεπε να είχες κάνει συνδρομή αν ζούσες σε μεγάλη περιοχή ή να του έδινες τα χρήματα μόλις σου γέμιζε το μπουκάλι, αν ήσουν τις γειτονιάς. Το επάγγελμα αυτό εξαφανίστηκε με την εμφάνιση του συσκευασμένου γάλακτος στην αγορά. Μέσω αυτού η κατανάλωση ήταν ευκολότερη αφού μπορείς να έχεις γάλα όποτε θες και όχι μόνο το πρωί, αλλά και η πώληση αφού δεν χρειάζεται να γυρνάς σπίτι – σπίτι για να πουλήσεις το γάλα. Το επάγγελμα του γαλατά καλώς ή κακώς εξαφανίστηκε, οι εποχές αλλάζουν όπως και η θέσεις εργασίας. Το αν ήταν καλή αυτή η αλλαγή θα το δείξουν οι εποχές.

Παναή Παρασκευή

Ένα επάγγελμα το οποίο έχει χαθεί είναι εκείνο του αγγειοπλάστη γιατί πια υπάρχουν οι βιομηχανίες και έτσι η τέχνη έχει χάσει το παλιό της κύρος, αν και η αγγειοπλαστική παραμένει και στις μέρες μας μια αναγνωρισμένη μορφή διακοσμητικής τέχνης καθώς τα περισσότερα κεραμικά κατασκευάζονται με παραδοσιακό τρόπο. Η αγγειοπλαστική είναι μία από τις αρχαιότερες ασχολίες του ανθρώπου καθώς τα προϊόντα αγγειοπλαστικής ήταν απαραίτητα για την αποθήκευση και μεταφορά κυρίως υγρών αλλά και στερεών προϊόντων. Κάποια αγγεία είχαν ένα ξεχωριστό σκοπό και κατασκευάζονταν περίτεχνά με υπέροχες αγγειογραφίες κάνοντας τα έτσι σημαντικά κομμάτια της ιστορίας.

 Τίλκο Θωμαΐδα

Λούστρος ή λουστραδόρος ονομάζεται ο πλανόδιος που το επάγγελμα του είναι να βερνικώνει και να γυαλίζει παπούτσια περαστικών. Στη δουλειά του χρησιμοποιείται κασελάκι που μέσα έχει τα βερνίκια και βούρτσες για το γυάλισμα των παπουτσιών. Σε αρκετές περιπτώσεις, ιδιαίτερα παλαιότερα, οι περισσότεροι λούστροι ήταν παιδιά η έφηβοι. Η αμοιβή τους ήτανε ελάχιστη καθώς ένας πελάτης τους έδινε περίπου 2 δεκάρες. Διαδεδομένη σε πολλά μέρη του κόσμου η δουλειά του λούστρου εξαφανίζεται σταδιακά στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική και σήμερα το λουστράρισμα σχεδόν πάντα θεωρείται περισσότερο μία τέχνη παρά μια πραγματική δουλειά. Στις περισσότερες χώρες συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας το επάγγελμα αυτό δεν ασκείται σήμερα.

Λουλουδάκης Σέργιος