Η συμβολή του καπνού στην οικονομική ζωή της Ελλάδας υπήρξε εξαιρετικά σημαντική.
Η καλλιέργειά του αποτέλεσε για την περιοχή μας ,αλλά και για το νομό ολόκληρο, σημαντική πηγή εσόδων. Στην καλλιέργεια αυτή σημαντική ήταν και η συμβολή των γυναικών .Μ’ αυτό το άρθρο θέλουμε να επικεντρώσουμε το ενδιαφέρον στις γυναίκες του καπνού ως ελάχιστο φόρο τιμής.
Κάθε μια έχει ν΄αφηγηθεί τη δική της ιστορία…
Οι καπνοφύτισσες ήταν συνηθισμένες γυναίκες
Στον καλλιεργητικό κύκλο του καπνού που άρχιζε από τον Φεβρουάριο περίπου με τη σπορά και τελείωνε κατά το φθινόπωρο με τη δεματοποίηση του καπνού , οι γυναίκες είχαν ένα σημαντικό ρόλο .
Απ’ όλα τα στάδια της παραδοσιακής καλλιέργειας και παραγωγής του καπνού, από το χωράφι μέχρι τον έμπορα αυτή είχε να προετοιμάσει το σπόρο, να τον «κλώσσει», να τον φροντίσει , να τον σπείρει στις φυντανιές ,να φυτέψει τα μικρά φυτά στο χωράφι, να τα ποτίσει ,να τα σκαλίσει , να μαζέψει τον καπνό , ν’ αρμαθιάσει και να κρεμάσει τις αρμάθες στη λιάστρα και μετά να βοηθήσει να «κοπούν» τα βαντάκια.
Επί πλέον είχε να επιτελέσει και τους ρόλους της μητέρας, της νοικοκυράς ,της οικονόμου του σπιτιού ,επιφορτίζονταν και την φροντίδα των ηλικιωμένων ,φρόντιζε να εκπροσωπείται η οικογένεια στις χαρές και τις λύπες του οικογενειακού περίγυρου.
Η κυρία Ευαγγελία, παλιά καπνοφύτισσα ,θυμάται:
…«Από το Φλεβάρη άρχιζε η προετοιμασία για τα φυντάνια και κοντά στο Πάσχα περίπου , ξεκινούσε το φύτευμα του καπνού. Κάθε πρωί όλη η οικογένεια ήταν στο πόδι. Οι γυναίκες και τα πιο μεγάλα παιδιά βοηθούσαν στο βγάλσιμο του φυντανιού από τις βραγιές, τα κρύα πρωινά. Ύστερα αφού γεμίζαμε τα κασόνια ή τις καλάθες με το φυντάνι, παίρναμε μαζί μας τα απαραίτητα και κινούσαμε όλοι μαζί για το χωράφι. . Οι άντρες έσκαβαν τα αυλάκια ενώ οι γυναίκες φυτεύαμε με το ξύλινο σουφλί, σκυμμένες ολημερίς στ’ αυλάκι και κάποιοι πότιζαν με το ποτιστήρι, ρίζα-ρίζα τα φυτά για να πιάσουν. Την άλλη μέρα ξανά το ίδιο. Πού καιρός για ξεκούραση ! Κι ερχόταν το καλοκαίρι, … Μόνο που το καλοκαίρι για εμάς ήταν πάντα καυτό. Γιατί μαζί του έφθανε και το μάζεμα, το αρμάθιασμα, το άπλωμα, το λιάσιμο στη λιάστρα…. Πρωί- νύχτα ακόμα στο καπνοχώραφο. Μαζεύαμε αγκαλιές και τις αφήναμε στα χεράμια, έτσι τις λέγανε τότε ή σε καλάθες με προσοχή όμως μη χτυπηθούν τα φύλλα. Αφού τελειώναμε, φορτώναμε τα χεράμια στο ζώο και αργότερα στο τρακτέρ κι επιστρέφαμε στο σπίτι. Πλέναμε τα χέρια μας με πράσινο σαπούνι για να βγει το χώμα και η κόλλα του καπνού, τρώγαμε κάτι πρόχειρο και στρωνόμασταν για αρμάθιασμα. Κι αφού τέλειωνε το αρμάθιασμα, φορτώναμε τις αρμάθες και τις κουβαλούσαμε στη λιάστρα. Τις απλώναμε μία-μία για να λιαστούν. Εδώ τελείωνε η δουλειά του καπνού κι άρχιζαν οι δουλειές του σπιτιού. Μαγείρεμα ,πλύσιμο ,φροντίδα των παιδιών κι όλη η λάτρα του σπιτιού.
Τελείωνε όμως κι η μέρα και το βράδυ πέφταμε κατάκοπες . Κι άντε πάλι απ’ την αρχή την επόμενη μέρα. Είχε βέβαια και τα καλά του ο καπνός εκεί στο αρμάθιασμα:
Αστεία, ανέκδοτα, τραγούδια, πειράγματα με τα τζιτζίκια ή τις ακρίδες που βρίσκαμε στα φύλλα του καπνού. Μερικές φορές μας έπαιρνε ο ύπνος για δευτερόλεπτα πάνω από τη βελόνα αλλά γρήγορα ξυπνούσαμε…
Έτσι κύλαγε ο καιρός. Τελείωνε ο καπνός. Λιάζονταν στα «κρεββάτια». Μα ο καιρός περνάει. Η ζωή κυλάει. Εμείς μεγαλώσαμε, οι εποχές άλλαξαν. Μένουν μονάχα οι θύμησες αυτών που μεγάλωσαν στα καπνοτόπια και μπήκαν τόσο νωρίς στη βιοπάλη…»
Θα θέλαμε ,κλείνοντας αυτό το μικρό αφιέρωμα στις καπνοφύτισσες να παραθέσουμε την τελευταία στροφή από το ποίημα του Πάνου Χατζόπουλου με τον τίτλο ΒΡΑΧΩΡΙΤΙΚΟ
Μάνα μου καπνοφύτισσα ,το κλαρωτό φουστάνι
Κατάμαυρο σου το’ βαψε, μουντό σαν καταχνιά,
η πικρή κόλλα του καπνού. Φαρμακερό βοτάνι,
όλα της τα φαρμάκωσες ζήση, ψυχή καρδιά….
ΛΑΜΠΡΟΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ, Γ΄ Οικονομίας
ΜΠΑΚΟΔΗΜΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΙΑ, Γ΄ Οικονομίας
ΣΤΡΕΜΜΕΝΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ,Γ΄Οικονομίας
ΜΑΡΙΑ ΜΑΥΡΑΓΑΝΝΗ, Α΄ Λυκείου
ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑ, Α΄ΛΥΚΕΙΟΥ
ΕΥΘΥΜΙΑ ΜΠΑΚΟΔΗΜΟΥ. Α΄ΛΥΚΕΙΟΥ
ΙΩΑΝΝΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ, Α΄ΛΥΚΕΙΟΥ
