Όλοι μας έχουμε φοβίες…Κάποιοι τις ξεπερνάμε με τον καιρό, όμως μερικές φορές μας στοιχειώνουν για πολλά χρόνια. Επειδή το θέμα μας ενδιαφέρει ιδιαίτερα ψάξαμε στο Internet και βρήκαμε ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο πάνω στο θέμα, το οποίο παραθέτουμε παρακάτω και ελπίζουμε να σας αρέσει.

«Ο Δημήτρης Χορν φοβόταν τα αεροπλάνα και η Μαρία Κάλλας έτρεμε μήπως γελοιοποιηθεί στη σκηνή. Ο φόβος δεν κάνει διακρίσεις. Ο καθένας μας μπορεί να βρεθεί αντιμέτωπος με κάποια φοβία, ενίοτε βασανιστική.

Τρομοκρατούμαστε μπροστά στο ενδεχόμενο να απολυθούμε, μας προκαλεί ανησυχία η περικοπή του μισθού μας, και το αβέβαιο μέλλον συνοδεύεται από διάχυτο φόβο. Η κοινωνία μάς μπολιάζει καθημερινά με… ενέσεις φοβίας και εμείς δεν ξέρουμε πώς να αντιδράσουμε. Ξεκινάμε τη ζωή μας έχοντας την ψευδαίσθηση ότι μπορούμε να ελέγξουμε τα πάντα και πως τίποτα δεν μπορεί να μας ξαφνιάσει. Και ξαφνικά όλα αλλάζουν. Ανησυχούμε μήπως πάθουμε Αλτσχάιμερ επειδή ξεχνάμε συνεχώς τα κλειδιά μας, παθαίνουμε πανικό κάθε φορά που το παιδί μας φεύγει για το σχολείο, τρομοκρατούμαστε μπροστά στο θάνατο. Ο φόβος είναι έμφυτος σε όλα τα ζωντανά όντα. Στον άνθρωπο, όμως, το ένστικτο του φόβου εμπλουτίζεται με τη σκέψη, μεγεθύνεται με τη φαντασία και συχνά γίνεται ένα συναίσθημα τεραστίων διαστάσεων, που μας καταδιώκει. Δεν υπάρχει άλλο ον στον πλανήτη που να φοβάται τόσο πολύ για τόσα πράγματα όσο ο άνθρωπος. Αυτό το επιβεβαιώνει άλλωστε και η πληθώρα προλήψεων και δεισιδαιμονιών του. Πότε πρόκειται, όμως, για ένα φυσιολογικό συναίσθημα και πότε αγγίζει την παθολογία; Πού βρίσκονται τα όρια μεταξύ φόβου και φοβίας και πώς μπορούμε να κάνουμε το δυσάρεστο αυτό συναίσθημα σύμμαχό μας;

Από το φόβο στη φοβία
Ο φόβος, όπως και το άγχος -συχνά αυτά τα δύο ταυτίζονται-, είναι ένα συναίσθημα εξαιρετικά δυσάρεστο, που προκαλεί δυσφορία σε όποιον έχει την ατυχία να βρεθεί μπροστά του, δηλαδή -αργά ή γρήγορα- σε όλους μας, αφού υπάρχει στα γονίδιά μας. Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή: Πρόκειται για μια φυσιολογική και μάλιστα σωτήρια αντίδραση του οργανισμού, προκειμένου να αντιμετωπίσει έναν κίνδυνο. Το σώμα μας είναι προγραμματισμένο να αντιδρά ενστικτωδώς μπροστά στην απειλή, προκειμένου να επιβιώσει. Εκείνη τη στιγμή μπαίνει σε λειτουργία ένας πολύπλοκος μηχανισμός μέσω του κεντρικού νευρικού και του ενδοκρινικού συστήματος, με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι χτύποι της καρδιάς, να αιματώνεται περισσότερο ο εγκέφαλος, να επιταχύνεται η αναπνοή, να διαστέλλονται οι κόρες των ματιών, να «δένεται κόμπος» το στομάχι και να αυξάνεται η εφίδρωση. Όλη αυτή η… αναστάτωση του οργανισμού αυξάνει την επαγρύπνηση και μας προφυλάσσει από τον πιθανό κίνδυνο.

Τι συμβαίνει, όμως, με τη φοβία;
Όταν ένας φόβος είναι υπερβολικός και παράλογος και διαρκεί στο χρόνο (εξακολουθεί να υπάρχει ακόμα κι όταν δεν υπάρχει το ερέθισμα-κίνδυνος), τότε μιλάμε για φοβία, η οποία αναγκάζει το άτομο είτε να αποφύγει συγκεκριμένες καταστάσεις είτε να βιώνει εξαιρετικά έντονο άγχος κάθε φορά που βρίσκεται αντιμέτωπο με αυτές. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να επηρεάζεται η καθημερινότητά του και η ζωή του να γίνεται δυσλειτουργική. Συνήθως το άτομο έχει συναίσθηση ότι αυτό που νιώθει είναι υπερβολικό και παράλογο, αλλά δεν μπορεί να το αντιμετωπίσει και με τον τρόπο που συμπεριφέρεται απέναντι σε αυτή τη φοβία (π.χ. αποφεύγοντάς την) διαιωνίζει το πρόβλημα. «Έχω περάσει ορισμένες εξαιρετικά άσχημες στιγμές στη ζωή μου, μερικές από τις οποίες συνέβησαν πραγματικά», είχε πει ο αμερικανός συγγραφέας Μαρκ Τουέιν, περιγράφοντας με μία φράση το παράλογο στοιχείο της φοβίας.

Λογικό ή παράλογο; 

«Φοβάμαι μη χάσω τη δουλειά μου», λέει η Καίτη και συμπληρώνει: «Και το θεωρώ απολύτως λογικό. Αφού απολύονται συνάδελφοι, θα μπορούσε να συμβεί και σε μένα. Αν πράγματι γινόταν κάτι τέτοιο, ο φόβος μου για οικονομικές υποχρεώσεις που “τρέχουν” θα έβγαινε αληθινός». Όντως, ο φόβος της Καίτης βασίζεται σε μια ρεαλιστική βάση και ως πρωταρχικό συναίσθημα μας κινητοποιεί, όπως είπαμε, απέναντι στον κίνδυνο. Ο οργανισμός, δηλαδή, αντιδρά απέναντι στο ενδεχόμενο απόλυσης με τον ίδιο τρόπο που θα αντιδρούσε και αν απειλούνταν από ένα δηλητηριώδες φίδι! Θα προσπαθούσε… να σωθεί. Επιστρέφοντας, λοιπόν, στην περίπτωση της Καίτης, η ίδια θα μπορούσε να έχει τις εξής αντιδράσεις: Να προσπαθήσει να γίνει καλύτερη στη δουλειά της, άρα και απαραίτητη, ή να ψάξει μια καλύτερη θέση. Αν, όμως, ένιωθε τέτοιον πανικό, που μπλόκαρε και δεν μπορούσε να αντεπεξέλθει ή που ταυτόχρονα, λόγω αυτού του φόβου, παρουσίαζε και άλλες διαταραχές (π.χ. στον ύπνο ή στη διάθεση), τότε θα μιλούσαμε για μια αγχώδη κατάσταση που θα έπρεπε να αντιμετωπιστεί.

Παραλογισμός σε λογική βάση 

Οι φοβίες είναι ύπουλες, γιατί στηρίζονται σε απολύτως λογικούς ισχυρισμούς. Ας πάρουμε, για παράδειγμα, κάποιον που φοβάται το αεροπλάνο. Από τη μια πλευρά, ο φόβος του είναι φυσιολογικός, αφού πρόκειται για ένα μέσο που μπορεί να έχει μια επικινδυνότητα. Από την άλλη, όμως, γνωρίζοντας ότι είναι ένα πολύ χρήσιμο μέσο για να ταξιδεύει κανείς σε μακρινούς προορισμούς ή έχοντας κατά νου τους νόμους των πιθανοτήτων, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι το αεροπλάνο είναι ασφαλές και χρήσιμο. Ένας μέτριος φόβος, δηλαδή, είναι φυσιολογικός, γίνεται όμως αδικαιολόγητος όταν το άτομο που πρέπει να ταξιδέψει στο εξωτερικό δεν το κάνει ή εμπλέκεται σε ένα πολύ χρονοβόρο και κουραστικό ταξίδι με άλλο μέσο, προκειμένου να μην αντιμετωπίσει το αντικείμενο του… φόβου του.

Zoom στις φοβίες

Οι φοβίες συγκαταλέγονται στις αγχώδεις διαταραχές, εμφανίζονται συνήθως σε περιόδους έντονου άγχους και χωρίζονται από τους ειδικούς σε τρεις κατηγορίες:

Αγοραφοβία 

Το άτομο νιώθει φόβο όταν βρίσκεται σε μέρη από όπου δεν μπορεί να φύγει εύκολα ή εμπλέκεται σε καταστάσεις στις οποίες δυσκολεύεται να βρει βοήθεια. Έτσι, λόγω του εξαιρετικά έντονου άγχους που βιώνει, αποφεύγει να βρεθεί σε τέτοιου είδους συνθήκες, όπως σε πολυσύχναστους εμπορικούς δρόμους, σε πολυκαταστήματα, στο σινεμά ή στα μέσα μαζικής μεταφοράς. Η αγοραφοβία συνοδεύεται συχνά από κρίση πανικού (επεισόδιο πολύ έντονου άγχους).

Μαρτυρία 

Η Μ., 22 ετών, περιγράφει τη δική της εμπειρία όταν επιχείρησε να μπει σε ένα εμπορικό κέντρο: «Η καρδιά μου χτυπούσε δυνατά, οι παλάμες μου ίδρωναν και νόμιζα ότι δεν μπορούσα να αναπνεύσω. Ο κόσμος γύρω μου με έπνιγε. Ήθελα να τρέξω μακριά, αλλά δεν ήξερα πώς. Ένιωθα ότι θα πεθάνω».

Zoom 

Πρόκειται για την πιο συνηθισμένη φοβία, η οποία αφορά κατά βάση γυναίκες. Μπορεί να εμφανιστεί ξαφνικά ή να εγκατασταθεί σταδιακά, ενώ η κορύφωσή της παρουσιάζεται συνήθως στην αρχή της ενήλικης ζωής. Πρόκειται για «ύπουλη» διαταραχή, αφού μπορεί να ατονήσει για ένα διάστημα και να κάνει την εμφάνισή της μετά από καιρό. Για να μιλάμε για αγοραφοβία, πρέπει να υπάρχουν περισσότερα από ένα επεισόδια.

Κοινωνική φοβία 

Κατάσταση κατά την οποία ένας άνθρωπος φοβάται να εμπλακεί σε κοινωνικές περιστάσεις, σε συνθήκες δηλαδή που χρειάζεται να κάνει μια -απλή συνήθως- δραστηριότητα μπροστά σε άλλους, όπως το να φάει, να μιλήσει με κάποιον σε μια κοινωνική συναναστροφή ή να δώσει συνέντευξη για δουλειά. Αγχώνεται ότι θα κάνει κάποιο λάθος και οι υπόλοιποι θα τον επικρίνουν, πως θα αισθανθεί αμηχανία, θα γίνει ρεζίλι. Ορισμένοι άνθρωποι με κοινωνική φοβία αδυνατούν ακόμα και να πάνε στη δουλειά τους ή να έχουν κοινωνικές επαφές.

Μαρτυρία 

Η Σ., 35 ετών, είχε βιώσει μια παρόμοια κατάσταση: «Πάντα ήμουν ντροπαλή και δυσκολευόμουν στις συναναστροφές μου. Έτρεμα στην ιδέα ότι θα βρεθώ στο επίκεντρο της προσοχής, γι’ αυτό και απέφευγα όσο μπορούσα τις εξόδους. Ένα “ατύχημα” σε ένα πάρτι -έριξα το ποτό πάνω στο φόρεμά μου- με “καθήλωσε” για περίπου ένα μήνα στο σπίτι. Ευτυχώς, με τη βοήθεια ειδικού, συνειδητοποίησα το πρόβλημά μου και άρχισα να το αντιμετωπίζω».

Zoom 

Τη διαταραχή αυτή τη βλέπουμε συχνά στην παιδική ηλικία, ενώ μπορεί να μετεξελιχθεί κατά την ενήλικη ζωή. Αρκετά παιδιά φοβούνται τις συναναστροφές με συμμαθητές τους, αγχώνονται όταν έρχονται επισκέπτες στο σπίτι ή στην περίπτωση που χρειαστεί να σηκώσουν το τηλέφωνο.

Ειδικές φοβίες 

Σε αυτή την κατηγορία εντάσσονται έντονοι και παράλογοι φόβοι για ένα συγκεκριμένο ερέθισμα ή μια περίσταση, οι οποίοι διαρκούν στο χρόνο. Μερικές ειδικές φοβίες είναι οι φοβίες για:

• Τα κλειστά μέρη (κλειστοφοβία), π.χ. το ασανσέρ, το αεροπλάνο, το θέατρο, το τούνελ.
• Τα ζώα, π.χ. τις αράχνες, τα περιστέρια, τα σκυλιά.
• Το αίμα και τις ενέσεις.
• Το ύψος (υψοφοβία).
• Το θάνατο.

Μαρτυρία 

Ο Δ., 47 ετών, φοβόταν για πολλά χρόνια τα αεροπλάνα: «Οι πτήσεις μού προκαλούσαν πάντα αφόρητο άγχος. Το προηγούμενο βράδυ πριν από κάθε ταξίδι δεν έκλεινα μάτι, ενώ όσο βρισκόμουν μέσα στο αεροπλάνο -κυρίως κατά την απογείωση και όταν υπήρχαν αναταράξεις- με έπιανε πανικός. Όσα χρόνια σπούδαζε η κόρη μου στην Αγγλία, δεν πήγα ούτε μία φορά να τη δω, επικαλούμενος διάφορες δικαιολογίες. Σήμερα, αν και συνεχίζω να νιώθω άβολα με την ιδέα της πτήσης, έχω μάθει πλέον να ελέγχω το φόβο μου».

Zoom 

Τέτοιους είδους φοβίες εμφανίζονται σε οποιαδήποτε ηλικία και συνήθως, αν δεν αντιμετωπιστούν, διαρκούν εφ’ όρου ζωής.

 Γιατί φοβάμαι;

Οι αιτίες που κρύβονται πίσω από τις φοβίες είναι πολλές 

• Αρκετές είναι οι επιστημονικές μελέτες που τονίζουν τη σημασία της κληρονομικότητας. Η θεωρία αυτή υποστηρίζει ότι οι άνθρωποι είναι βιολογικά «προγραμματισμένοι» να φοβούνται π.χ. επικίνδυνα ζώα, όπως τα δηλητηριώδη ερπετά, ή καταστάσεις που θα μπορούσαν να είναι επικίνδυνες, όπως το σκοτάδι, ώστε να διασφαλίσουν την επιβίωσή τους. Σύμφωνα με αυτή τη λογική, άνθρωποι με οικογενειακό ιστορικό αγχωδών διαταραχών (π.χ. φοβίες) έχουν αυξημένες πιθανότητες να παρουσιάσουν και οι ίδιοι ανάλογα προβλήματα.
• Αρκετοί επιστήμονες υποστηρίζουν ότι οι φοβίες είναι αποτέλεσμα μάθησης. Το άτομο, δηλαδή, μπορεί να «μάθει» να φοβάται, επειδή ήρθε αντιμέτωπο με ένα ερέθισμα το οποίο έχει συνδέσει με αρνητικά συναισθήματα από δικό του βίωμα («Με δάγκωσε σκύλος») ή από εμπειρία κάποιου τρίτου («Τον παππού μου τον δάγκωσε σκύλος»).
• Βέβαια, ουσιαστικό ρόλο παίζει και η προσωπικότητα του καθενός, το πώς ερμηνεύει, δηλαδή, τον κόσμο και τις καταστάσεις. Δύο άνθρωποι που εκτίθενται στο ίδιο ερέθισμα, μπορεί να αντιδράσουν διαφορετικά και η αντίδραση αυτή είναι που καθορίζει τελικά κατά πόσο θα έχει κανείς φυσιολογική ζωή και ψυχική λειτουργία.

Αντιμετωπίστε τις φοβίες

Το ζήτημα είναι να συνειδητοποιήσει το ίδιο το άτομο ότι αν και ο φόβος του ήταν φυσιολογικός, έγινε τόσο έντονος και υπερβολικός που καταντά πλέον δυσλειτουργικός για την καθημερινότητά του. Μόλις το παραδεχτεί, είναι σε θέση να ζητήσει βοήθεια από έναν ειδικό. Συνήθως, οι φοβίες ελέγχονται και τα άτομα δεν αντιμετωπίζουν προβλήματα στην καθημερινότητά τους.

• Πλέον κατάλληλη για την αντιμετώπιση της φοβίας θεωρείται η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία. Πρόκειται για βραχεία θεραπεία (διαρκεί γύρω στους 6 μήνες), η οποία επικεντρώνεται στο παρόν πρόβλημα του ατόμου και πραγματοποιείται από εξειδικευμένο ψυχολόγο. Αφού δημιουργηθεί η κατάλληλη σχέση συνεργασίας μεταξύ θεραπευτή και θεραπευομένου (αφού αναπτυχθεί, δηλαδή, μεταξύ τους εμπιστοσύνη και αμοιβαίος σεβασμός), ο θεραπευόμενος καλείται να παρατηρήσει τον εαυτό του την ώρα που φοβάται: Τι είναι αυτό που φοβάται, πώς νιώθει, τι συμβαίνει στο σώμα του, πώς συμπεριφέρεται, τι αποφεύγει; Το άτομο, δηλαδή, παρατηρεί τον εαυτό του σε διαφορετικά επίπεδα, τα οποία οι ειδικοί ονομάζουν τα «4 Σ»: Σκέψη, Συναίσθημα, Σώμα, Συμπεριφορά. Στη συνέχεια, συζητά τις σκέψεις του, μαθαίνει τεχνικές χαλάρωσης και τελικά φτάνει στο σημείο να εκτεθεί στο φόβο του και εκτός συνεδρίας.
• Η ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία είναι, επίσης, χρήσιμη. Η βασική της διαφορά με τη γνωσιακή συμπεριφορική είναι ότι πρόκειται για μια πολύ πιο μακροπρόθεσμη θεραπεία, η οποία δεν επικεντρώνεται μόνο στη φοβία, αλλά προσπαθεί μέσα από μια αναλυτική προσέγγιση να αντιμετωπίσει μεταξύ άλλων και τη συγκεκριμένη φοβία.
• Φαρμακευτική αγωγή (ηρεμιστικά, αγχολυτικά ή αντικαταθλιπτικά) δίνεται από ψυχίατρο μόνο σε περιπτώσεις που η φοβία συνοδεύεται από κρίσεις πανικού ή που τα συμπτώματα καθιστούν την καθημερινότητα ιδιαίτερα δύσκολη (π.χ. μια αγοραφοβία που καθηλώνει το άτομο στο σπίτι του). Η λήψη φαρμάκων γίνεται για μικρό χρονικό διάστημα και συνήθως συνοδεύεται με μία από τις παραπάνω θεραπείες.

Do it yourself 

Μια παγιωμένη φοβική κατάσταση αντιμετωπίζεται με τη βοήθεια ειδικού. Όταν, όμως, η φοβία δεν έχει προλάβει να εξελιχθεί και δεν επηρεάζει την καθημερινότητα του ατόμου, τότε υπάρχουν αρκετοί απλοί τρόποι να ανακόψουμε την πορεία της.

Ανάλυσέ το 

Στρέψτε το βλέμμα στον εαυτό σας. Παρατηρήστε τι είναι αυτό που σας συμβαίνει, τι φοβάστε, τι νιώθετε, πώς επιδρούν οι φοβικές σκέψεις στο σώμα και τη συμπεριφορά σας. Το ζήτημα είναι να καταλάβετε ότι δεν έχει νόημα να αποφεύγετε μια κατάσταση, γιατί τελικά δεν είναι τόσο πιθανό να σας συμβεί κάτι κακό. Προσπαθήστε να συνειδητοποιήσετε ότι δεν είναι βάσιμος ο φόβος σας μέσα από λογικά επιχειρήματα, αποδείξεις, πιθανότητες κλπ.
Απόλυτη χαλάρωση
Οι τεχνικές χαλάρωσης θα σας βοηθήσουν να μάθετε να αντιμετωπίζετε τα συμπτώματα του φόβου. Καθίστε αναπαυτικά, κλείστε τα μάτια και πάρτε μερικές ανάσες. Ξεκινήστε χαλαρώνοντας τους μυς των ποδιών. Μετρήστε μέχρι το δέκα και απολαύστε την αίσθηση απαλλαγής από την ένταση. Κάντε το ίδιο χαλαρώνοντας τους μηρούς, τους κοιλιακούς, το στέρνο, τους ώμους, το πρόσωπο.
Σωστή αναπνοή
Εισπνεύστε από τη μύτη και εκπνεύστε από το στόμα, προσέχοντας η εισπνοή να γίνεται εξίσου σε κοιλιά και θώρακα, αλλά να πιάνει και την περιοχή των πλευρών. Για να μάθετε να αναπνέετε διαφραγματικά, ξαπλώστε ανάσκελα στο κρεβάτι ή στο πάτωμα με τα γόνατα λυγισμένα και τα πέλματα να ακουμπούν σταθερά στο στρώμα ή στο δάπεδο αντίστοιχα, τοποθετώντας ένα ελαφρύ βιβλίο στο στομάχι σας. Εισπνεύστε βαθιά, «ανεβάζοντας» το βιβλίο προς τα πάνω, φουσκώνοντας ουσιαστικά την κοιλιά σας. Στη συνέχεια, εκπνεύστε ήρεμα, «κατεβάζοντας» το βιβλίο, ρουφώντας δηλαδή το στομάχι σας. Σύντομα θα είστε σε θέση να αναπνέετε διαφραγματικά, νιώθοντας καλύτερα τη στιγμή που έρχεστε αντιμέτωποι με το φόβο σας.
Imagine
Πριν αντιμετωπίσετε το φόβο σας, προετοιμαστείτε: Αν νιώθετε άβολα π.χ. στα πολυκαταστήματα, την επόμενη φορά που θα πάτε σημειώστε όσα φοβάστε ότι μπορεί να σας συμβούν εκεί και προσπαθήστε να αμφισβητήσετε τις σκέψεις αυτές. Η τεχνική της «νοερής εικονοπλασίας» είναι επίσης βοηθητική: Φανταστείτε τον εαυτό σας χαλαρό σε ένα ευχάριστο μέρος, για να δημιουργήσετε χαρούμενες σκέψεις.
Χωρίς βοήθειες
Ορισμένα πράγματα ή συνήθειες μπορεί να σας βοηθούν να νιώθετε πιο άνετα όταν βρίσκεστε αντιμέτωποι με το φόβο σας, όπως π.χ. το να πάρετε μαζί σας ένα φίλο σε μέρη που σας προκαλούν φόβο. Στην πραγματικότητα, όμως, το μόνο που πετυχαίνετε είναι να διαιωνίζετε την κατάσταση.

Τα συμπτώματα που θα σας κινητοποιήσουν 

Πώς θα καταλάβω ότι έχω όντως μια φοβία; Ποια είναι τα συμπτώματα;

• Επίμονος, υπερβολικός ή παράλογος φόβος.
• Το άτομο παραδέχεται ότι ο φόβος του είναι υπερβολικός, αλλά δεν μπορεί να τον αντιμετωπίσει.
• Το άτομο αποφεύγει με κάθε τρόπο το αντικείμενο της φοβίας του, φανερά («Δεν θέλω να μπω στο αεροπλάνο») ή κρυφά («Προτιμώ να πάω στο θέατρο μαζί με κάποιον, να κάθομαι στην εξωτερική θέση κλπ.»).
• Η έκθεση του ατόμου στο ερέθισμα που προκαλεί φόβο μπορεί να πυροδοτήσει μια κρίση πανικού.
• Η διάρκεια των συμπτωμάτων στα παιδιά και στους εφήβους αγγίζει τους 6 μήνες.

Φοβίες της μόδας 
«Δεν μπορώ να πάω πουθενά χωρίς το κινητό μου», «Δεν το απενεργοποιώ ποτέ, γιατί παθαίνω πανικό στη σκέψη ότι δεν μπορώ να επικοινωνήσω με τους δικούς μου ανθρώπους». Αυτές είναι μερικές σκέψεις όσων πάσχουν από φοβία… έλλειψης κινητού τηλεφώνου, που τελευταία φαίνεται να παίρνει διαστάσεις μάστιγας. Ανάλογης έντασης ήταν και τα φαινόμενα όσων διακατέχονταν από αισθήματα υπερβολικού φόβου λόγω της νέας γρίπης. Ορισμένοι δεν μπορούσαν ούτε να βγουν από το σπίτι τους εξαιτίας της αδυναμίας τους να διαχειριστούν τα δυσάρεστα συναισθήματα που τους προκαλούσε η κατάσταση. Τέτοιου είδους φοβίες, οι οποίες δημιουργούνται συνεχώς, αν και δεν εντάσσονται -τουλάχιστον ακόμα- σε κάποιο διαγνωστικό εγχειρίδιο, μπορούν να αντιμετωπιστούν από τους ειδικούς. »

http://www.vita.gr/psixologia/article/11722/fobies-anagnwriste-tis-kai-antimetwpiste-tis/

Σωτηροπούλου Έλενα

Δάνου Αναστασία

ΒΙΑ

Υπάρχουν πολλά είδη βίας. Η λεκτική βία, σωματική   και άλλα. Κάποια παιδιά δεν λένε τίποτα σε κανένα γιατί  φοβούνται  να μην τους πειράζουν περισσότερο και να μην τους εκβιάζουν, για αυτό προτιμούν να τα κρατούν μέσα τους και να τα υπομένουν όλα χωρίς να λένε τίποτα σε κανέναν. Για αυτό εμείς αν καταλάβουμε ότι πειράζουν κάποιο παιδί πρέπει να το αναφέρουμε σε κάποιον καθηγητή. Όλοι πρέπει να βοηθάμε τα παιδιά που έχουν πέσει θύματα βίας.

Χρυσοβαλάντω Κυριάζου

    Ευγενία Καραμάνου

                     BULLYING

        εκφοβισμός στα σχολεία

Ο εκφοβισμός στα σχολεία έχει αυξηθεί κατά 10% από ότι ήταν στα παλιά χρόνια.

Τα παιδιά σύμφωνα με επιστημονικές ενδείξεις δεν μιλούν για τον εκφοβισμό που δέχονται από τα μεγαλύτερα παιδιά στο σχολείο ή στον κοινωνικό περίγυρο.

Καμπουρης. Χ                Δημητριου Π.

Ο θυμός είναι ένα συναίσθημα, που όπως και τα υπόλοιπα, συνοδεύεται από ψυχολογικές και βιολογικές αλλαγές. Είναι μία συναισθηματική κατάσταση που η έντασή της ποικίλει, από έναν απλό ερεθισμό μέχρι έντονη μανία και οργή. Όταν θυμώνουμε οι χτύποι της καρδιάς και η πίεσή μας ανεβαίνουν και το ίδιο συμβαίνει και με τις ορμόνες μας, την αδρεναλίνη και τη νοραδρεναλίνη.

Ο θυμός προκαλείται από εξωτερικούς και εσωτερικούς παράγοντες. Μπορεί να θυμώνουμε κατά ενός συγκεκριμένου προσώπου (όπως ένας συνάδελφος, προϊστάμενος ή άγνωστος), κατά μίας κατάστασης όπως η κίνηση στους δρόμους, μία ακυρωμένη πτήση,  ή ακόμα και εξαιτίας προβλημάτων που εντοπίζονται μέσα μας.

Η ενστικτώδης, φυσική έκφραση του θυμού είναι η επιθετική αντίδραση. Ο θυμός είναι μία φυσική και προσαρμοσμένη απάντηση στην απειλή. Ενέχει δυναμικά, συνήθως επιθετικά συναισθήματα και συμπεριφορές που μας επιτρέπουν να πολεμήσουμε και να αμυνθούμε όταν μας επιτίθονται. Μία συγκεκριμένη ποσότητα θυμού είναι αναγκαία για την επιβίωσή μας. Από την άλλη όμως δεν μπορούμε και να επιτιθέμεθα σε κάθε άτομο όταν αυτό μας ενοχλεί ή μας κατηγορεί. Υπάρχουν νόμοι, νόρμες και φυσικά κοινή λογική που βάζουν όρια στο που μπορεί να φτάσει ο θυμός μας.

Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν μία ποικιλία απó συνειδητά και ασυνείδητα στάδια για να αντιμετωπίσουν τα θυμωμένα συναισθήματά τους. Οι τρεις βασικές διαδικασίες είναι η έκφραση, η καταστολή και η ηρεμία. Η κατηγορηματική και όχι επιθετική έκφραση του θυμού είναι η πιο υγιής έκφραση του. Για να επιτευχθεί όμως αυτό, χρειάζεται να μάθουμε πώς να γνωρίζουμε τι πραγματικά θέλουμε, πώς να το παίρνουμε και κυρίως χωρίς να πληγώνουμε τους άλλους. Γινόμενοι κατηγορηματικοί δεν σημαίνει ότι γινόμαστε πιεστικοί ή απαιτητικοί, σημαίνει ότι σεβόμαστε τους άλλους και κυρίως τον εαυτό μας.

Ένα άλλο στάδιο του θυμού, είναι η καταστολή του και ο μεταβολισμός του προς μία άλλη κατεύθυνση. Αυτό συμβαίνει όταν καταπιέζουμε το θυμό μας, σταματάμε να τον σκεφτόμαστε και επικεντρωνόμαστε σε κάτι θετικό. Ο στόχος είναι να καταστείλουμε το θυμό και να τον μετατρέψουμε σε εποικοδομητική συμπεριφορά. Ο κίνδυνος σε αυτή την μορφή έκφρασης είναι ότι αν δεν εξωτερικευθεί ο θυμός μπορεί να γυρίσει προς το εσωτερικό μας, προς τον εαυτό μας. Ο θυμός που στρέφεται προς τον εαυτό μας, μπορεί να προκαλέσει υπερένταση, υψηλή πίεση ή ακόμα και κατάθλιψη.

Ο θυμός που δεν εκφράζεται μπορεί να προκαλέσει και άλλα προβλήματα. Μπορεί να οδηγήσει σε παθολογικές εκφράσεις του θυμού, όπως παθητική επιθετικότητα ή μία προσωπικότητα που δείχνει κυνική και εχθρική. Οι άνθρωποι που επικρίνουν συνέχεια τους άλλους και κάνουν κυνικά σχόλια, δεν έχουν μάθει να εκφράζουν εποικοδομητικά το θυμό τους. Δεν μας εκπλήσσει που δεν έχουν και επιτυχημένες σχέσεις.

Τέλος, επέρχεται η ηρεμία. Αυτό σημαίνει ότι όχι μόνο υπάρχει έλεγχος της εξωτερικής συμπεριφοράς, αλλά επίσης έλεγχος και των εσωτερικών απαιτήσεων, προλαμβάνοντας και ηρεμώντας τους καρδιακούς ρυθμούς, ηρεμούμε τον εαυτό μας και αφήνουν τα συναισθήματα στην άκρη.

Είναι καλό να «αφήνουμε το θυμό να εκτονώνεται»;

Οι ειδικοί μιλάνε εδώ για έναν επικίνδυνο μύθο. Αρκετοί χρησιμοποιούν αυτή τη θεωρία ως μία ευκαιρία για να πληγώσουν άλλους. Έρευνες έχουν δείξει ότι αν αφεθούμε στον θυμό, αυτό μπορεί να οδηγήσει σταδιακά σε περισσότερο θυμό, επιθετικότητα που δεν ωφελεί τον εαυτό μας ή τον απέναντί μας για επιλυθεί το πρόβλημα. Το ιδανικό είναι να ανακαλύψουμε τι κινητοποιεί το θυμό και να αναπτύξουμε στρατηγικές για να σταματήσουμε αυτούς τους παράγοντες από το να μας κινητοποιούν.

Η επίλυση του θυμού, δεν είναι μία απλή διαδικασία που μπορεί να λυθεί άμεσα. Υπάρχουν όμως μερικοί τρόποι για να κατευναστεί το αρχικό συναίσθημα καί ετσι να μην διοχετευθεί σε μεγαλύτερη έξαρση. Μία πρώτη διαδικασία είναι η αλλαγή στον τρόπο σκέψης. Οι θυμωμένοι άνθρωποι έχουν την τάση να βρίζουν, να καταριούνται και γενικότερα να μιλάνε πολύ έντονα, γεγονός που αντικατοπτρίζει τον εσωτερικό τους κόσμο. Όταν είμαστε θυμωμένοι, οι σκέψεις μας είναι υπερβολικές και παίρνουν δραματικό τόνο. Μϊα προσπάθεια αλλαγής αυτών των σκέψεων με πιο λογικές, έχει ιδιαίτερο νόημα. Για παράδειγμα αντί να πείτε « είναι απαίσιο, καταστράφηκαν όλα» πάρτε μια βαθιά ανάσα και πείτε « είναι απογοητευτικό και δεν κατανοώ πως έχω θυμώσει με αυτό το πράγμα, αλλά δεν έχει έρθει το τέλος του κόσμου και με το να θυμώσω απλά θα το κάνω χειρότερο».

Μία άλλη παγίδα είναι η αλόγιστη χρήση λέξεων όπως «ποτέ» ή «πάντα», ειδικότερα όταν απευθύνεστε σε άλλο κόσμο και κυρίως σε παιδιά. «Πάντα ξεχνάς πράγματα», «Δεν είσαι ποτέ καλό παιδί», οι φράσεις αυτές εκτός από ανακριβείς, βοηθούν στο να δικαιολογούν το θυμό μας και ότι δεν υπάρχει καμία επίλυση του προβλήματος. Επίσης, αν αναφέρονται σε παιδιά, τους δημιουργούν μία αίσθηση απόλυτης διαπίστωσης, που όταν έρχεται και από τους γονείς, δεν μπορούν παρά να την υιοθετήσουν.

Οι θυμωμένοι άνθρωποι

Οι θυμωμένοι άνθρωποι έχουν την τάση να ζητούν πράγματα. Δικαιοσύνη, αποδοχή συμφωνία, θέληση για να κάνουν τα πράγματα με τον δικό τους τρόπο. Όλοι επιθυμούν τα παραπάνω και όλοι τραυματίζονται και απογοητεύονται γιατί δεν τα επιτυγχάνουν αλλά οι θυμωμένοι άνθρωποι τα απαιτούν και όταν οι απαιτήσεις τους δεν ικανοποιούνται, τότε η απογοήτευσή τους γίνεται θυμός. Μερικές φορές, ο θυμός και η απογοήτευση προκαλούνται από πολύ αληθινά και αναπόφευκτα προβλήματα στην ζωή μας. Ο θυμός δεν έχει πάντα διαφορετική κατεύθυνση και συχνά είναι υγιής, φυσιολογική απάντηση σε αυτές τις δυσκολίες.

Η καλύτερη συμπεριφορά λοιπόν δεν είναι να εστιάσουμε και να βρούμε τη λύση αλλά να εξετάσουμε πως διαχειριζόμαστε και αντιμετωπίζουμε το πρόβλημα. Κάνοντας ένα πλάνο και ελέγχοντας τη διαδικασία από την αρχή ως το τέλος. Προσπαθήστε να το επιλύσετε βάζοντας τα δυνατά σας αλλά μην είστε αυστηροί με τον εαυτό σας όταν η απάντηση δεν έρχεται αμέσως. Αν επιχειρήσετε να το προσεγγίσετε με τις καλύτερες προθέσεις και προσπάθειες και κάνετε μία σοβαρή απόπειρα να το αντιμετωπίσετε κατάματα, τότε θα είναι δυσκολότερο να χάσετε την εμπιστοσύνη σας και να πέσετε στην παγίδα του «όλα ή τίποτα» ακόμα και αν το πρόβλημα δεν λύνεται αμέσως.

Οι θυμωμένοι άνθρωποι έχουν την τάση να βγάζουν βιαστικά συμπεράσματα, να ενεργούν πάνω σε αυτά και κάποια από αυτά να είναι ανακριβή. Το πρώτο πράγμα που χρειάζεται να κάνετε αν βρεθείτε σε δύσκολή θέση είναι να ηρεμήσετε και να σκεφτείτε πιο διεξοδικά τις απαντήσεις σας. Μην πείτε το πρώτο πράγμα που έρχεται στο μυαλό σας, αλλά κατεβάστε ταχύτητα και σκεφτείτε προσεκτικά τι θέλετε να πείτε. Την ίδια στιγμή ακούστε προσεκτικά τι έχει να πει το άλλο πρόσωπο και πάρτε το χρόνο σας πριν απαντήσετε.

Ακούστε προσεκτικά τι κρύβεται κάτω από τον θυμό. Για παράδειγμα, επιθυμείτε συγκεκριμένο χώρο και ελευθερία και ο σύντροφός σας θέλει περισσότερη προσοχή και επαφή. Αν αρχίσει να παραπονιέται για τη δική σας συμπεριφορά μην προσπαθήσετε να τον παρομοιάσετε με δεσμοφύλακα ή καταπιεστικό γύρω από τον λαιμό σας.

Είναι φυσιολογικό να θέλετε να αμυνθείτε όταν δέχεστε κριτική αλλά μην επιτίθεστε πίσω. Αντιθέτως ακούστε τι κρύβετε πίσω από τις λέξεις: είναι το μήνυμα που κρύβεται από πίσω ότι το άτομο αυτό νιώθει απόρριψη. Ίσως χρειαστεί να ρωτήσετε υπομονετικά από την πλευρά σας, ώσπου να αντιληφθείτε τι συμβαίνει. Κρατώντας την ψυχραιμία σας, μπορείτε να διατηρήσετε την κατάσταση από τον να γίνει καταστρεπτική.

Πότε χρειάζεται να δω έναν ψυχολόγο;

Αν νιώθετε ότι ο θυμός σας είναι εκτός ελέγχου, αν έχει άσχημο αντίκτυπο στις σχέσεις σας και σε σημαντικά τμήματα της ζωής σας, σκεφτείτε το ενδεχόμενο να απευθυνθείτε σε έναν ψυχολόγο για να μάθετε πως να το διαχειριστείτε καλύτερα. Ο ψυχολόγος μπορεί να σας βοηθήσει να αναπτύξετε μηχανισμούς για την καλύτερη αντιμετώπισή του σε πρώτη φάση και στη συνέχεια να σας βοηθήσει να ανακαλύψετε την αιτία ώστε να μην επαναληφθεί.

Μιλήστε στον ψυχολόγο αναφορικά με την έκταση του φαινομένου που έχετε παρατηρήσει ώστε να αναδειχθεί σε όλες τις πτυχές του και φέρτε παραδείγματα ώστε να γίνει κατανοητό το εύρος του. Έχει αποδειχθεί ότι η ψυχοθεραπεία σε περιπτώσεις θυμού, έχει βοηθήσει τα μέγιστα ώστε να βρεθούν τα αίτια και να κατευναστεί το συναίσθημα αυτό σε χαμηλά επίπεδα.

www.sinaisthisi.gr/arthra/…/ti-krybetai-piso-apo-synaisthima-toy-thymoy

ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΥ ΕΛΕΝΑ

ΔΑΝΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ