Η αγωνίστρια Λαοκρατία Λάκκα, βιολόγος, περιγράφει στη συνέντευξη που παραχώρησε στη Στέλλα Δριβαλιάρη, μαθήτρια της Α τάξης, τις δραματικές στιγμές που έζησε κυνηγημένη από τη Χούντα και τον αγώνα της να επιβιώσει σε ξένες χώρες μέχρι η νοσταλγία για την πατρίδα να την φέρει πίσω λίγες ημέρες πριν την πτώση της δικτατορίας.
- Μίλησέ μας για την περίοδο πριν το πραξικόπημα. Ποιο ήταν το κλίμα που επικρατούσε στην Ελλάδα;
Η δεκαετία 1960-1970 ήταν μια δεκαετία αγώνων! Κάθε μέρα γινόντουσαν διαδηλώσεις στις οποίες κατέβαινε πολύς κόσμος. Εγώ τότε, ως
φοιτήτρια της φυσικομαθηματικής σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, ανήκα στη νεολαία Λαμπράκη.
Το 1967, μετά από μια σκοτεινή πολιτικά περίοδο για την Ελλάδα, είχαν οριστεί επιτέλους εκλογές για τις 28 Μαΐου και όλος ο δημοκρατικός κόσμος ζούσε σε ένα κλίμα επερχόμενης νίκης.
- Τι θυμάσαι από τη νύχτα που έγινε η δικτατορία;
Τη βραδιά της παραμονής της 21ης Απριλίου, Παρασκευή του Λαζάρου, ο ελληνοσοβιετικός σύνδεσμος διοργάνωνε μια γιορτή εν όψει του Πάσχα για όσους μάθαιναν ρωσικά. Ήμασταν εκεί μια μεγάλη ομάδα ανθρώπων, όπου φάγαμε, ήπιαμε βότκα και διασκεδάσαμε. Ήταν ένα μαγικό βράδυ του Απρίλη! Στον δρόμο για την επιστροφή, μέναμε όλη η παρέα τότε στου Ζωγράφου, στο ύψος του Χίλτον ακούσαμε έναν περίεργο θόρυβο, σαν να πετούν πολλά αεροπλάνα μαζί. Από μακριά είδαμε στρατιωτικά αυτοκίνητα. Με κάποια ανησυχία έφτασα στο σπίτι, που έμενα με τη μητέρα μου και την αδερφή μου, και η μητέρα μου μου είπε: «Πάλι έξω ήσουνα; Θα γίνει καμιά δικτατορία, που εσείς δεν το πιστεύετε, και τότε να δω τι θα κάνετε!» Το ίδιο βράδυ, στις έξι η ώρα το πρωί μας χτύπησε ο θυρωρός την πόρτα και μας είπε: «Έγινε δικτατορία!»
- Τι ακολούθησε; Πώς οργανώθηκε η φυγή σου στο εξωτερικό;
Από κει και πέρα άρχισε η ταλαιπωρία. Πού θα κρυφτούμε τα βράδια, γιατί γινόντουσαν συλλήψεις. Μείναμε ένα διάστημα σε έναν θείο του γαμπρού μου, εγώ μετά πήγα και κρύφτηκα σε μια κλινική στον Πειραιά, μετά στην κλινική του Σταθακόπουλου στη Γλυφάδα, που δούλευε η αδερφή μου. Από εκεί καταφέραμε, πουλώντας πράγματα, να βγάλουμε πλαστά διαβατήρια και να φύγουμε για το εξωτερικό.
- Ποιος ήταν ο πρώτος σταθμός;
Στις 11 Ιουνίου του 1967 φεύγουμε για Πράγα μέσω Βιέννης. Εκεί ήταν και ο πατέρας μου πολιτικός πρόσφυγας από την εποχή του εμφυλίου. Ζήσαμε διάφορα συγκλονιστικά γεγονότα που θα οδηγούσαν στην άνοιξη της Πράγας και στην εισβολή των Σοβιετικών τον Αύγουστο του 1968. Προλάβαμε, όμως, και φύγαμε στις 11 Φεβρουαρίου της ίδιας χρονιάς για Λονδίνο.
- Στο Λονδίνο μέχρι πότε έμεινες;
Στο Λονδίνο, έχοντας το πτυχίο μου της Φυσικομαθηματικής σχολής ως κόρη οφθαλμού – ευτυχώς είχα προλάβει να το πάρω πριν ξεσπάσει η δικτατορία – κατάφερα έπειτα από αιτήσεις να με προσλάβουνε σε μια ερευνητική θέση στο RoyalCancerHospital πάνω στην Κυτταρογενετική της Δροσόφιλας. Για πρώτη φορά πληρωνόμουν και είχα ασφάλεια υγείας! Τον Απρίλιο του ‘71 όμως, με επηρέασε και η συμβουλή του πατέρα μου που πίστευε ότι από τη Γαλλία θα μπορούσα να βοηθήσω καλύτερα στον αντιδικτατορικό αγώνα, έφυγα για το Παρίσι!
- Μίλησέ μας λίγο για τα χρόνια στο Παρίσι.
Εκεί, ήταν πολύς κόσμος: ο Άγγελος Ελεφάντης και η Μαριάννα Δήτσα, ο Μάκης Καβουριάρης και η Άννα Φραγκουδάκη, ο Νικηφόρος Παπανδρέου, η Χρύσα Προκοπάκη, ο Τίτος Πατρίκιος, ο Νίκος Χατζηνικολάου, ο Δημήτρης Σταύρακας, η Χρύσα Ρωμανού, ο Νίκος Κεσανλής, ο Φίλιππος Ηλιού, ο Νίκος Οικονομάκος, ο Ζουράρης, ο Νίκος Πουλαντζάς, ο Αποστόλης Αποστολόπουλος, ο Κώστας Διαφωνίδης… αλλά και ο Μίκης Θεοδωράκης, ο σκηνοθέτης Θόδωρος Αγγελόπουλος, ο Μιχάλης Κακογιάννης, η Μελίνα Μερκούρη, ο Κυριάκος Ρόκος ο γλύπτης, ο Πατρασκίδης ο μετέπειτα πρύτανης της σχολής Καλλών Τεχνών, ο Δημήτρης ο Ράτσικας ο ζωγράφος, ο Εμμανουηλίδης, ο Σακελλίων και άλλοι πολλοί!
Όλοι μαζί καταφέραμε με διαδηλώσεις, συναυλίες, διάφορες συναντήσεις που γεννάγανε τρόπους και ιδέες να βοηθήσουμε τον αντιδικτατορικό αγώνα. Παράλληλα, μπόρεσα να κάνω μεταπτυχιακές σπουδές στη μοριακή βιολογία στο πανεπιστήμιο Pierre et Marie Curie καθώς και στη διδακτική της βιολογίας και της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης στο πανεπιστήμιο ParisVII.
- Τις μέρες του Πολυτεχνείου ποια ήταν η επικοινωνία σας με την Ελλάδα;
Τις μέρες του Πολυτεχνείου ήρθε κάποια αγωνίστρια από την Ελλάδα και μας έφερε γράμματα από τους φοιτητές που ήταν μέσα! Έλεγαν ότι εδώ γίνεται κάτι εκπληκτικό, κάτι πρωτόγνωρο, επανάσταση! Την βραδιά των τανκς μιλούσαμε στο τηλέφωνο με διάφορους ανθρώπους, όπως με την ηθοποιό Τζένη Καρέζη, που μας πληροφορούσε για τις εξελίξεις.
- Πότε επέστρεψες στην Ελλάδα;
Στην Ελλάδα γύρισα στις 11 Ιουλίου του ‘74 με ψεύτικο διαβατήριο πάλι, αφού η Χούντα δεν είχε πέσει ακόμα, μην μπορώντας να αντέξω άλλο μακριά από το φως της πατρίδας. Το ταξίδι έγινε με αυτοκίνητο. Στα ελληνικά σύνορα μας ταλαιπώρησαν για λίγο αλλά τελικά περάσαμε!
Θυμάμαι μετά και από την επιστροφή του Μίκη Θεοδωράκη να πηγαίνουμε με το αυτοκίνητο του κουνιάδου του, Στέλιου Αναστασιάδη, προς το σπίτι του στο Βραχάτι. Η διαδρομή κράτησε πάνω από δέκα ώρες, αφού στον δρόμο υπήρχαν φαντάροι που κατέβαζαν διάφορες πινακίδες της 21ης Απριλίου και ζήταγαν και από τον Μίκη να κατέβει να βοηθήσει!
