Επιμέλεια: Θεανώ Κ.
Οι μετόπες του Παρθενώνα
Γύρω γύρω στον Παρθενώνα, πάνω από τους εξωτερικούς κίονες βρίσκονταν εναλλάξ τα τρίγλυφα και οι μετόπες. Αντίθετα από τη ζωφόρο που φαινόταν δύσκολα πίσω από τους κίονες του ναού, οι μετόπες βλέπονταν ελεύθερα. Ήταν 92 στο σύνολό τους, 32 σε κάθε μεγάλη πλευρά του ναού και 14 σε κάθε μικρή.
Κάθε μετόπη είχε δύο ανθρώπινες μορφές ή σύμπλεγμα ανθρώπου και ζώου. Οι παραστάσεις είναι όλες εμπνευσμένες από τη μυθολογία. Τα θέματά τους είναι επιλεγμένα ώστε να συμβολίζουν και να θυμίζουν τους παλαιούς και τους πρόσφατους νικηφόρους αγώνες των Ελλήνων κατά των εχθρών, που απείλησαν τη γη και την ελευθερία τους.
• Η βόρεια πλευρά ιστορούσε σκηνές από τον Τρωικό πόλεμο.
• Η νότια πλευρά ιστορούσε τον αγώνα των Ελλήνων κατά των Κενταύρων.
•Η δυτική πλευρά ιστορούσε τη μάχη των Αθηναίων με τις Αμαζόνες.
•Η ανατολική πλευρά ιστορούσε τον αγώνα των θεών του Ολύμπου εναντίον των Γιγάντων (Γιγαντομαχία).
Οι μετόπες της ανατολικής, της βόρειας και της δυτικής πλευράς είχαν απολαξευτεί βάρβαρα από τους Χριστιανούς όταν μετέτρεψαν τον Παρθενώνα σε χριστιανική εκκλησία (5ος – 6ος αι.μ.Χ.). Από την καταστροφή αυτή εξαιρέθηκαν οι νότιες μετόπες. Σήμερα από τις 92 μετόπες, 39 βρίσκονται στην Αθήνα και 15 στο Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου.
Ανατολικό και δυτικό αέτωμα του Παρθενώνα
Η γλυπτική διακόσμηση στα αετώματα του Παρθενώνα διήρκεσε πέντε χρόνια, 437 – 432 π.Χ. και ήταν το τελευταίο μέρος των εργασιών στο ναό.
Καθεμιά από τις συνθέσεις των δύο αετωμάτων είχε μήκος 28μ. και οι μορφές στο κέντρο είχαν ύψος περίπου 3μ. Συνολικά ξεπερνούσαν τις 50 μορφές και στις δύο συνθέσεις μαζί, από τις οποίες σήμερα σώζονται μόνο ελάχιστες.
Τα θέματα και στις δύο συνθέσεις ήταν εμπνευσμένα από την μυθολογία και αφορούν και τα δύο τη θεά Αθηνά που ήταν η προστάτιδα της Αθήνας. Το αέτωμα πάνω από την κύρια είσοδο του Παρθενώνα (ανατολικό αέτωμα) παριστάνει τη γέννηση της Αθηνάς από το κεφάλι του Δία. Το αέτωμα της πίσω πλευράς του ναού (δυτικό αέτωμα) παριστάνει τη διαμάχη της Αθηνάς και του Ποσειδώνα για το ποιος θα γινόταν προστάτης της Αθήνας. Όσες απ” αυτές διατηρήθηκαν ως τα χρόνια του Μοροζίνη και διασώθηκαν από την φοβερή έκρηξη, αρπάχτηκαν από τον Έλγιν και βρίσκονται σήμερα στο Βρετανικό μουσείο.
Πολλές αμφισβητήσεις και ποικίλες γνώμες διατυπώθηκαν σχετικά με το ποιος καλλιτέχνης δημιούργησε τα αετώματα του Παρθενώνα. Τελικά όμως δεν υπάρχει αμφιβολία ότι και το έργο αυτό είναι του μεγάλου γλύπτη Φειδία και των μαθητών του.
Η ζωφόρος του Παρθενώνα
Η ζωφόρος του Παρθενώνα περιβάλλει το επάνω μέρος των τοίχων του ναού, πίσω από τους εξωτερικούς κίονες. Έχει 1μ. ύψος και συνολικό μήκος 160μ. Θέμα της ανάγλυφης παράστασης είναι η πομπή των Παναθηναίων.
Στις τρεις πλευρές της ζωφόρου (δυτική, νότια και βόρεια) έχουν απεικονιστεί σκηνές από την πομπή των Παναθηναίων. Στην τέταρτη, την (ανατολική) πλευρά, με την παρουσία των θεών του Ολύμπου, παριστάνεται το τέρμα της πομπής και η παράδοση του ιερού πέπλου της Αθηνάς από τις Αρρηφόρες στον Αρχιερέα.
Το θέμα της ζωφόρου ήταν έμπνευση και σχέδιο του γλύπτη Φειδία. Για την εκτέλεσή του εργάστηκε μαζί με τους μαθητές του. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Δίας, η Ήρα και κάποιοι θεοί έγιναν από το ίδιο το χέρι του μεγάλου καλλιτέχνη. Η ζωφόρος του Παρθενώνα είναι έργο με ασύγκριτη δύναμη, τελειότητα και ομορφιά.
Πολλά κομμάτια της ζωφόρου καταστράφηκαν από την έκρηξη του Μοροζίνη. Αρχικά υπήρχαν 115 πλάκες. Απ” αυτές, 94 σώζονται ακόμη, είτε ολόκληρες, είτε σε κομμάτια. 36 βρίσκονται στην Αθήνα, 56 στο Βρετανικό Μουσείο (Λονδίνο) αρπαγμένες από τον Έλγιν, μία πλάκα από την ανατολική πλευρά στο Λούβρο (Παρίσι) και ένα μέρος από μια άλλη πλάκα στη Βιέννη.
Πηγές: http://dim-galat.pel.sch.gr / Εκδόσεις : Μοντέρνοι Καιροί / Μουσείο Ακρόπολης
πηγή εικόνων: https://ancientathens3d.com & https://el.wikipedia.org/ & http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/ & https://www.parthenonfrieze.gr/
