Επιμέλεια: Σωτήρης Κ.

Το Αρχαίο θέατρο του Διονύσου

Το Θέατρο του Διονύσου ή Θέατρο Διονύσου Ελευθερέως είναι ο σημαντικότερος γνωστός υπαίθριος θεατρικός χώρος στην αρχαία Αθήνα και θεωρείται το πρώτο θέατρο του κόσμου. Βρισκόταν 3 περίπου μέτρα πάνω από το ναό και αποτελούσε μέρος του ιερού του Ελευθερέως Διονύσου που βρισκόταν στις νοτιοανατολικές παρυφές της Ακρόπολης και υπήρξε ο βασικός τόπος παράστασης του αττικού δράματος, αφού φιλοξενούσε τα Μεγάλα Διονύσια, τη μεγαλύτερη θεατρική γιορτή της πόλης των Αθηνών.

Το θέατρο μαζί με το ιερό του Διονύσου Ελευθερέως είναι το πρώτο μνημειακό σύνολο που αντικρίζει ο επισκέπτης εισερχόμενος στον αρχαιολογικό χώρο της Νότιας Κλιτύος (πλαγιά, σε λόφους και ακροπόλεις). Το ιερό ιδρύθηκε τον 6ο αι. π.Χ. από τον τύραννο της Αθήνας Πεισίστρατο ή τους γιους του, που εισήγαγαν και τη λατρεία του θεού από τη Βοιωτία. Ο Διόνυσος, θεός του κρασιού, θεός κατεξοχήν αγροτικός, είχε τη δική του λαμπρή γιορτή στην πόλη της Αθήνας, τα Μεγάλα Διονύσια, που τελούνταν στις αρχές της άνοιξης στο ιερό της νότιας κλιτύος. Από τα θρησκευτικά δρώμενα αυτής της γιορτής και τον εκστατικό χορό των λατρευτών του Διονύσου γεννήθηκε το αρχαίο ελληνικό θέατρο. Το θέατρο του Διονύσου ήταν το πρώτο που ιδρύθηκε στην αττική γη και αυτό στο οποίο πρωτοπαίχτηκαν τα έργα του Αισχύλου, του Σοφοκλή, του Ευριπίδη και του Αριστοφάνη. Υπολογίζεται ότι κατά τον 4ο αι. π.Χ., όταν ολοκληρώθηκε η μνημειακή του διαμόρφωση, το θέατρο χωρούσε περίπου 15.000-16.000 θεατές ή και παραπάνω.

Η λατρεία του Διονύσου

Η λατρεία του Διονύσου εισήχθη(εμφανίστηκε) στην Αθήνα τον 6ο π.Χ. αι. από τον Πεισίστρατο και κτίσθηκε μικρός ναός προς τιμήν του θεού στη νότια κλιτύ της Ακρόπολης. Στα τέλη του ίδιου αιώνα άρχισαν να διοργανώνονται οι πρώτες γιορτές προς τιμήν του Διονύσου με Μουσικές και Θεατρικές Παραστάσεις. Ο Πεισίστρατος ήταν αυτός που ενέταξε τους θεατρικούς αγώνες στα Μεγάλα Διονύσια τον 6ο αι. προς τιμήν του Διονύσου Ελευθερέα και τελούνταν 11 – 13 του Ελαφηβολιώνα (Μέσα Μαρτίου – μέσα Απριλίου), τότε που ο καιρός ήταν καλός και οι άνθρωποι μπορούσαν να ταξιδέψουν οι δε Αθηναίοι να προβάλλουν τα πλούτη και τη δόξα τους.

Το Θέατρο του Διονύσου και η εξέλιξή του στην πάροδο του χρόνου

Τον 4ο αι. π.Χ. έχουμε την τρίτη φάση και είναι αυτή που σώζεται έως σήμερα. Σχετίζεται με τα έργα του Λυκούργου (330 π.Χ.) και τις δραστικές αλλαγές στο αρχιτεκτόνημα. Τότε τα καθίσματα (κερκίδες) έγιναν λίθινα. Στην πρώτη σειρά τοποθετήθηκαν καθίσματα- θρόνοι από πεντελικό μάρμαρο, οι «προεδρίαι» που προορίζονταν για τα επώνυμα και τιμώμενα πρόσωπα. Αρκετοί από αυτούς τους θρόνους σώζονται έως σήμερα. Δημιουργήθηκαν εξήντα τέσσερις σειρές κερκίδων από μάρμαρο και ακτίτη λίθο με χωρητικότητα 17.000 θεατών περίπου. Η ορχήστρα μετατοπίσθηκε βορειότερα. Δημιουργήθηκε αγωγός απορροής ομβρίων υδάτων. Το ξύλινο κτίσμα της σκηνής και του προσκηνίου έγινε μόνιμο. Η πρόσθεση των υποκριτών δημιούργησε την ανάγκη δημιουργίας της σκηνής ενός κλειστού χώρου για την αλλαγή της αμφίεσής τους. Η σκηνή βρισκόταν στον άξονα του Κοίλου σε σχέση με την ορχήστρα και τυποποιήθηκε στο τέλος της κλασικής περιόδου με πλήρη την ανάπτυξή της την ελληνιστική περίοδο. Μεταξύ σκηνής και κοίλου σχηματίζονταν δύο διάδρομοι οι ”πάροδοι” από όπου εισέρχονταν ο Χορός στην ορχήστρα κατά την έναρξη της παράστασης.

Το Θέατρο του Διονύσου στα νεότερα χρόνια

Το αρχαίο θέατρο εγκαταλείφθηκε μετά το τέλος της αρχαιότητας και ανακαλύφθηκε εκ νέου το 1862.

πηγή: https://www.mytheatro.gr/