Από τον Αγγέλη Αντώνιο

Ετυμολογία είναι ο επιστημονικός κλάδος της Γλωσσολογίας, ο οποίος έχει ως αντικείμενο το «έτυμον», δηλαδή την αρχική ρίζα και σημασία κάθε λέξεως που προκύπτει από τη ρίζα αυτή. Ειδικότερα, η ετυμολογία μελετά την προέλευση των λέξεων και τη γενετική συγγένειά τους με αντίστοιχους τύπους των γλωσσών κοινής καταγωγής, με στόχο την αναγωγή στον αρχικό τύπο, ρίζα, θέμα και στην αρχική σημασία κάθε λέξης.

Η ετυμολογία για μεγάλο διάστημα στον 20^ο αιώνα είχε περιθωριοποιηθεί, διότι τους γλωσσολόγους απασχολούσε κυρίως η συγχρονική και συστηματική πλευρά της γλώσσας. Ως κλάδος της ιστορικοσυγκριτικής γλωσσολογίας εμφανίζεται τον 19^ο αιώνα, υιοθετεί συγκεκριμένες αρχές και μεθόδους, οι οποίες βελτιώνονται όσο αναπτύσσεται η γλωσσολογία. Σήμερα η ετυμολογία είναι επιπλέον η ιστορία των λέξεων, με αναφορά στα παράγωγα και στα σύνθετά τους. Βασικά κριτήρια της σύγχρονης ετυμολογικής έρευνας είναι το φωνολογικό, μορφολογικό, σημασιολογικό, χωροχρονικό και αναλογικό κριτήριο.

Οι περισσότερες λέξεις της νέας ελληνικής, η οποία ανήκει στην ινδοευρωπαϊκή οικογένεια, προέρχονται από λέξεις της αρχαίας ελληνικής γλώσσας. Ωστόσο, η γλώσσα μας έχει υιοθετήσει κατά καιρούς λέξεις από άλλες γλώσσες – τα περσικά, τα φοινικικά, τα εβραϊκά, τα λατινικά, τα σλάβικα, τα αρβανίτικα, τα ιταλικά, τα τουρκικά, τα αραβικά, τα γαλλικά, τα αγγλικά, τα γερμανικά. Για παράδειγμα, η λέξη «παράδεισος» είναι περσική, το «περιστέρι» σημιτική, ο «σατανάς» εβραϊκή, η «κούνια» λατινική.

Υπάρχουν ετυμολογικά λεξικά για την ελληνική γλώσσα. Ενδεικτικά, παραθέτουμε τα εξής: το «Ετυμολογικό Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας» του Γ. Μπαμπινιώτη. Επιπροσθέτως, το «Ετυμολογικό λεξικό της ελληνικής» του Δ. Στρουμπούλη. Επίσης, το «Μέγα Ετυμολογικόν Λεξικόν» που συντάχθηκε κατά τον 10^ο-11^ο αιώνα από άγνωστο λεξικογράφο και προλογίζεται από τον Ο. Χατζόπουλο. Για την αρχαία ελληνική γλώσσα, το «Ετυμολογικόν Λεξικόν της Αρχαίας Ελληνικής» του J. B. Hofmann.

ΠΗΓΕΣ

1. Μαγουλάς, Γ., Μαγουλά, Ε. 2017. Ετυμολογία. [Κεφάλαιο]. Στο Μαγουλάς, Γ., Μαγουλά, Ε. 2017. Θέματα Συγχρονικής και Διαχρονικής Γλωσσολογίας. [Κεφάλαιο] Αθήνα: Κάλλιπος, Ανοικτές Ακαδημαϊκές Εκδόσεις. κεφ 6. Διαθέσιμο στο: http://hdl.handle.net/11419/6508

2. Μπαμπινιώτης, Γ. (1998). Λεξικό της νέας ελληνικής γλώσσας, Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας.

3. Πλωρίτης, M. (1997). Tέχνη, γλώσσα και εξουσία, Αθήνα: Kαστανιώτης.

4.https://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/triantafyllides/etymology.html

5.https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/history/ag_history/browse.html?start=52