Από την Ασημακοπούλου Μαρία-Λουίζα
Η λέξη «ακρόπρωρο» είναι σύνθετη αποτελούμενη από το επίθετο «άκρος» και το ουσιαστικό «πρώρα» (= πλώρη: το μπροστινό τμήμα του πλοίου). Χρησιμοποιείται για να δηλώσει τη «γλυπτή παράσταση ανθρωπόμορφων θρησκευτικών ή εθνικών συμβόλων, την οποία τοποθετούσαν παλαιότερα στην άκρη της πλώρης των πλοίων για διακοσμητικούς κυρίως λόγους», αλλά και για την αποτροπή του κακού.
Η Νίκη της Σαμοθράκης είναι ένα γλυπτό του 2ου αιώνα π.Χ., η βάση του οποίου έχει τη μορφή πλώρης πολεμικού πλοίου. Η Νίκη, λοιπόν, είναι ένα ακρόπρωρο. Στο δεξί χέρι της κρατούσε μάλλον μια σάλπιγγα, που θα την έφερε κοντά στα χείλη, ενώ στο αριστερό κρατούσε ίσως κάποιο λάφυρο ή τρόπαιο από τη μάχη. Η κατασκευή ήταν πιθανότατα στημένη μέσα σε μια δεξαμενή με νερό δίνοντας την εντύπωση ενός πλοίου που μπαίνει σε λιμάνι. Πρόκειται για ανάθημα (αφιέρωμα) στους «Μεγάλους Θεούς», τους Καβείρους, ιερό των οποίων υπήρχε στη Σαμοθράκη. Οι θεότητες αυτές θεωρούνταν προστάτες των ναυτικών. Το ανάθημα πιθανότατα έστησαν οι Ρόδιοι μετά τις ναυτικές νίκες τους, το 190 π.Χ., με συμμάχους τους Ρωμαίους, εναντίον του Αντιόχου Γ” της Συρίας.
Το νεοελληνικό ακρόπρωρο εμφανίζεται στα μέσα του 18ου με αρχές 19ου αιώνα. Είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τον ναυτικό αγώνα της Ανεξαρτησίας. Θεωρείται η προσωποποιημένη ψυχή του καραβιού που διώχνει μακριά το κακό, προστατεύει το πλήρωμα, φέρνει πλούτο και χαρίζει νίκες σε ώρα πολέμου. Τα ακρόπρωρα που αναπαριστούν θεϊκές, μυθικές ή ιστορικές ηρωικές μορφές συμβολίζουν τη συνέχεια του ελληνισμού από την αρχαιότητα ως τα χρόνια της Επανάστασης του 1821 και υψώνονται σε σύμβολα απελευθέρωσης από τον τουρκικό ζυγό.
ΠΗΓΕΣ
1. Θέμελης, Π. (2021). Καραβοκύρηδες & Ακρόπρωρα του 1821, Αθήνα: Καπόν
2. Μαζαράκης-Αινιάν, Ι. (2007), Τα ακρόπρωρα του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου, Αθήνα: Ι.Ε.Ε.Ε.
3. Μπαμπινιώτης, Γ. (1998). Λεξικό της νέας ελληνικής γλώσσας, Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας
4.http://www.pi-schools.gr/lessons/aesthetics/eikastika/afises/index.php?id=14&v=1
5.https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/history/art/page_149.html
