Από την Μαγκαφά Μελίνα
«Σειρήνα» μεταφορικά καλείται καθετί που γοητεύει ή επηρεάζει καθοριστικά με τη γοητεία του. Για παράδειγμα, «πολλοί νέοι κλείνουν τα αφτιά τους στις σειρήνες του καταναλωτισμού παραμένοντας ολιγαρκείς».
Η λέξη «Σειρήνα» προήλθε από την αρχαία ελληνική «Σειρήν», η οποία χρησιμοποιούνταν κυρίως στον πληθυντικό – «Σειρῆνες».
Οι Σειρήνες ήταν μυθολογικά όντα με κεφάλι γυναίκας, μισό σώμα γυναίκας και μισό σώμα πουλιού. Ήταν κόρες του Αχελώου και της Μούσας Μελπομένης ή του θαλάσσιου θεού Φόρκυ και της Κητώς. Αναφέρεται ότι γεννήθηκαν από το αίμα του Αχελώου, όταν τον πλήγωσε ο Ηρακλής. Κατοικούσαν στον πορθμό που βρίσκεται μεταξύ του νησιού Αιαία και του βράχου της Σκύλλας. Προσέλκυαν τους ταξιδιώτες με την ωραία φωνή τους και τους σκότωναν. Ο Οδυσσέας και οι σύντροφοί του κατάφεραν να διασωθούν, γιατί ο μεν Οδυσσέας ήταν δεμένος στο κατάρτι του πλοίου του, οι δε σύντροφοί του είχαν κλείσει τα αυτιά τους με κερί, σύμφωνα με τις οδηγίες της Κίρκης.
Πριν από τον Οδυσσέα οι μόνοι που είχαν διασωθεί ήταν οι Αργοναύτες χάρη στη μουσική του Ορφέα. Μόνον ο Αργοναύτης Βούτης έπεσε στη θάλασσα και κολύμπησε προς αυτές, αλλά τον άρπαξε η Αφροδίτη και τον μετέφερε στη δυτική ακτή της Σικελίας. Μετά τη διάσωση των Αργοναυτών, οι Σειρήνες έπεσαν στη θάλασσα και μεταμορφώθηκαν σε βράχους. Λέγεται ακόμη ότι η μοίρα των Σειρήνων ήταν να πεθάνουν, όταν ένα πλοίο θα γλίτωνε από αυτές. Αυτό το κατόρθωμα αποδίδεται άλλοτε στον Οδυσσέα και άλλοτε στον Ορφέα. Κατά άλλους οι Σειρήνες πέθαναν αφού ηττήθηκαν σε μουσικό αγώνα με τον γιο της Μούσας Καλλιόπης, τον Λίνο.
Στην Οδύσσεια οι Σειρήνες είναι δύο, όπως και στα Αργοναυτικά του Ορφέως. Στον Ησίοδο και τον Απολλόδωρο είναι τρεις: η μία έπαιζε αυλό, η άλλη λύρα, ενώ η τρίτη τραγουδούσε. Κατά άλλους ήταν τέσσερις, ενώ σύμφωνα με τον Πλάτωνα οκτώ. Τα ονόματα που παραδίδονται είναι: Αγλαόπη και Θελξιέπεια ή Παρθενόπη, Λευκωσία, Λιγεία ή Αγλαόφωνος, Μόλπη, Θελξινόη ή Θελξιόπη και Πεισινόη, Τελής, Ραιδνή.
Οι μυθογράφοι προσπάθησαν να εξηγήσουν τη διττή φύση των Σειρήνων. Σύμφωνα με τον Οβίδιο, ήταν συνοδοί της Περσεφόνης. Όταν την απήγαγε ο Άδης, ζήτησαν από τους θεούς να τους δώσουν φτερά, ώστε να αναζητήσουν την κόρη σε στεριά και θάλασσα. Κατά άλλους, η μεταμόρφωσή τους οφείλεται στην οργή της Δήμητρας, γιατί δεν βοήθησαν την κόρη της τη στιγμή της αρπαγής. Άλλη αιτία της μεταμόρφωσής τους θεωρείται η οργή της Αφροδίτης, επειδή οι κόρες δεν τιμούσαν τις χαρές του έρωτα. Σύμφωνα με μια άλλη παράδοση, η Ήρα έβαλε τις Σειρήνες να ανταγωνιστούν τις Μούσες στο τραγούδι. Όταν οι Σειρήνες έχασαν, οι Μούσες μάδησαν τα φτερά των αντιπάλων τους και έπλεξαν στεφάνια με αυτά, τα οποία τοποθέτησαν στο κεφάλι τους σαν τρόπαιο. Αλλού αναφέρεται ότι οι Σειρήνες έχασαν τα φτερά τους από τη στενοχώρια για την ήττα τους.
Οι Σειρήνες συνδέθηκαν με τον θάνατο, θεωρήθηκαν θεότητες του υπερπέραν και τραγουδούσαν για αυτούς που κατοικούσαν στα νησιά των Ηλυσίων. Για τον λόγο αυτό εικονίζονται σε ταφικά μνημεία.
ΠΗΓΕΣ
1.Μπαμπινιώτης, Γ. (1998). Λεξικό της νέας ελληνικής γλώσσας, Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας
2.Τσοτάκου-Καρβέλη Αικατερίνη (2007), Λεξικό της ελληνικής μυθολογίας, εκδ. Σοκόλη
