Άρθρο των μαθήτριών και μαθητών της Β θεωρητικής κατεύθυνσης,
ΒΕΡΒΕΡΙΔΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ, ΓΚΙΚΑ ΤΖΟΑΝΑ, ΓΡΑΤΣΩΝΙΔΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ, ΚΕΣΙΣΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ, ΚΙΟΣΚΟΥ ΕΜΙΛΓΙΑΝΟ, ΝΤΟΥΚΑ ΜΑΡΙΛΕΝΑ, ΞΑΝΤΙΝΙΔΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ, ΠΕΧΛΙΒΑΝΙΔΗ ΧΡΗΣΤΟ, ΣΙΔΗΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ, ΧΡΗΣΤΙΔΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ και ΚΑΡΑΚΟΛΗ ΜΑΡΙΛΙΖΑ.
Mens-νους, agenda αυτά που πρέπει να γίνουν (μτχ. του ago), ampulla φλασκί, φιάλη, album το λευκό, άσπρη πλάκα γραφής, κατάλογος, confusio σύγχυση, contra εναντίον
Έχουν αυτές οι λέξεις σχέση μεταξύ τους. Ναι είναι ευδιάκριτο πως προέρχονται από την ίδια ρίζα. Η λατινική γλώσσα ανήκει στον ιταλικό κλάδο των Ινδοευρωπαϊκών γλωσσών.. Είναι συγγενής της αρχαίας ελληνικής μορφολογικά, συντακτικά, ετυμολογικά. Επίσης, έχουμε διαπιστώσει πως όλες οι λατινογενείς γλώσσες προέρχονται από τα Λατινικά και πολλές λατινικές λέξεις υπάρχουν και στα Αγγλικά .
Φέτος στη β Λυκείου είχαμε τη δυνατότητα να γνωρίσουμε αυτή τη γλώσσα, να ταξιδέψουμε στον εξαίσιο κόσμο της και ταυτόχρονα να συνειδητοποιήσουμε τις ομοιότητες που έχει αυτή η γλώσσα με τις υπόλοιπες. Είναι λοιπόν λογικό όταν θέλουμε να κατανοήσουμε μια γλώσσα να μπορούμε να κάνουμε τους κατάλληλους συνειρμούς ώστε να είμαστε σε θέση να μάθουμε πιο εύκολα τις λέξεις της Αγγλικής, Γαλλικής, Γερμανικής γλώσσας. .
Ως μαθήτριες και μαθητές της β θεωρητικής κατεύθυνσης μπορούμε να σας διαβεβαιώσουμε πως η Λατινική γλώσσα είναι μια ζωντανή γλώσσα και αποτελεί ένα κρίκο που συνδέει τους Ευρωπαϊκούς λαούς.
Μήπως πάλι θα πρέπει να σκεφτούμε το ενδεχόμενο της διδασκαλίας των Λατινικών ως μάθημα γενικής παιδείας; Έτσι θα δοθεί η ευκαιρία και στους μαθητές των υπολοίπων κατευθύνσεων για μια μικρή περιήγηση στο μαγευτικό κόσμο της Λατινικής γλώσσας;
Λατινικές φράσεις
Timeo Danaos et dona ferrentes.
– Φοβού τους Δαναούς και δώρα φέροντας.
Βιργίλιος, 70-19 π.Χ., Λατίνος ποιητής
Hannibal ante portas.
– ο Αννίβας προ των πυλών.
(ο φόβος των Ρωμαίων όταν ο Αννίβας πλησίαζε, περί το 217 π.Χ.)
Delenda Carthago!
– Να καταστραφεί η Καρχηδών!
Κάτων ο πρεσβύτερος, 234-149 π.Χ., Ρωμαίος πολιτικός
(έκλεινε όλες τις ομιλίες του με αυτή την φράση)
Quo usque tandem abutere, Catilina, patientia nostra?
– Μέχρι πότε, Καταλίνα, θα κάνεις κατάχρηση της υπομονής μας;
Κικέρων, 106-43 π.Χ., Ρωμαίος ρήτορας & πολιτικός
(την πρώτη του αγόρευση κατά του συνωμότη Καταλίνα)
Alea jacta est.
– Ο κύβος ερρίφθη.
Ιούλιος Καίσαρ, 101-14 π.Χ, Ρωμαίος στρατηγός και ύπατος
(το είπε όταν διέβη τον Ρουβίκωνα, αλλά ήταν παλιότερη ελληνική παροιμία)
Tu quoque, fili!
– Και συ τέκνον! [Βρούτε]
Ιούλιος Καίσαρ, 101-14 π.Χ, Ρωμαίος στρατηγός και ύπατος
(τα τελευταία λόγια του· ειπώθηκαν στα Ελληνικά)
Sic semper tyrannis!
– Έτσι πάντα στους τυράννους!
(μότο της Βιρτζίνια, αλλά και η κραυγή του Μπουθ όταν πυροβόλησε τον Λίνκολν)
Ο Sancta simplicitas!
– Ω ιερή απλότητα! ή Ω αγία αφέλεια!
Jan Hus, 1369-1415, Τσέχος θεολόγος & αιρετικός
(πεθαίνοντας στην πυρά, όταν είδε μια γριούλα να ρίχνει προσανάμματα στη φωτιά)
Αγάπη και Έρωτας
Amantes amentes
– Οι ερωτευμένοι [είναι] τρελοί.
Τερέντιος, 185-159 π.Χ., Ρωμαίος κωμωδιογράφος
Si vis amari, ama.
– Αν θέλεις να σ’ αγαπούν, να αγαπάς.
Σενέκας, 4 μ.Χ-65 μ.Χ., Ρωμαίος φιλόσοφος
Omnia vincit amor.
– Ο έρωτας νικάει τα πάντα.
Βιργίλιος, 70-19 π.Χ., Λατίνος ποιητής
Χρήσιμες φράσεις
a posteriori [συμπέρασμα] μετά από εμπειρική παρατήρηση
a priori εκ των προτέρων, θεωρητικά, χωρίς παρατήρηση
ad hoc γι” αυτό ειδικά, επί τούτω
advocatus diaboli ο δικηγόρος του διαβόλου
alma mater τροφός μητέρα (χρήσ. για πανεπιστήμια)
alter ego ο άλλος εαυτός
altera pars η άλλη πλευρά
a cappella στην εκκλησία (μτφ., χωρίς τη συνοδεία μουσικής)
anno domini [κατά] το έτος του Κυρίου
aqua fortis νιτρικό οξύ
aqua vitae νερό της ζωής (για αλκοολούχα ποτά)
audio, video, disco ακούω, βλέπω, μαθαίνω (καλό!!!)
aurora borealis βόρειο σέλας
ave maria χαίρε Μαρία
bona fide με καλή πίστη, καλή τη πίστει
bona fortuna καλή τύχη
casus belli αιτία πολέμου
corpus Christi το σώμα του Χριστού
cui bono? ποιος ωφελείται (ποιος είχε κίνητρο)
cum laude μετά επαίνου
curriculum vitae πορεία της ζωής (βιογραφικό σημείωμα)
de facto εμπράκτως, εκ των πραγμάτων
de jure εκ του νόμου, αυτοδικαίως
de profundis εκ βαθέων (Ψαλμοί Δαβίδ)
erga omnes έναντι όλων
ex cathedra από καθέδρας
ex libris από τη βιβλιοθήκη, από τη βιβλιογραφία
ex officio λόγω θέσεως
habeas corpus πρέπει να έχεις το σώμα (πρέπει να δικαιολογείς την δίκη)
habemus Papam! έχουμε Πάπα (στην αναγγελία εκλογής Πάπα)
hic et nunc εδώ και τώρα
homo erectus όρθιος άνθρωπος (ανθρωπολογικός όρος)
homo sapiens έμφρων άνθρωπος (ανθρωπολογικός όρος)
homo universalis άνθρωπος με γενικά ενδιαφέροντα και πολλές γνώσεις
honoris gratia τιμής ένεκεν
in absentia ερήμην
in extremis στα άκρα, σε ακραία περίπτωση, στην εσχάτη περίπτωση
in memoriam εις μνήμην
in nomine domini εις το όνομα του Κυρίου
in principio επί της αρχής
in promptu με ετοιμότητα, άμεσα (γρήγορα)
in situ επί τόπου, αυτοψία
in vitro στο γυαλί (μτφ. σε τεχνητές συνθήκες, στο εργαστήριο)
in vivo σε πραγματικές συνθήκες
ipso facto με βάση το ίδιο τογεγονός
lapsus calami τυπογραφικό λάθος
lapsus linguae γλωσσικό ολίσθημα
lingua franca Γαλλική γλώσσα (μτφ., οικουμενική γλώσσα)
Magna Carta μεγάλο χαρτί, η σύμβαση των δικαιωμάτων του 1215 (Αγγλία)
magna cum laude με μεγάλο έπαινο
magnum opus το μεγάλο έργο [της ζωής]
manus in mano χέρι-χέρι
mare nostrum η θάλασσά μας (η Μεσόγειος)
mea culpa λάθος μου
memorandum υπόμνημα, μνημόνιο
modus vivendi τρόπος ζωής
moratorium καθυστέρηση
mutatis mutandis μετά τις απαραίτητες αλλαγές, τηρουμένων των αναλογιών
novus ordo νέα τάξη
Opus Dei έργο του Θεού (παραθρησκευτική οργάνωση των Καθολικών)
pater familias ο πατέρας της οικογένειας
pax romana ρωμαϊκή ειρήνη
per capita κατά κεφαλήν
per cent τοις εκατό
per se καθ” εαυτόν, μόνος του, μόνο του
persona non grata ανεπιθύμητο πρόσωπο
post hoc μετά από αυτό
post mortem μετά θάνατον (και αυτοψία)
primus inter pares πρώτος μεταξύ ίσων (τίτλος των Ρωμαίων αυτοκρατόρων)
pro bono [publico] για το [κοινό] καλό
pro forma για τους τύπους (τυποποιημένο έγγραφο)
Λέξεις στα Λατινικά
a cappella στην εκκλησία (μτφ., τραγούδι χωρίς τη συνοδεία μουσικής)
a posteriori εκ των υστέρων, μετά από εμπειρική παρατήρηση
a priori εκ των προτέρων, θεωρητικά, χωρίς παρατήρηση
ab hoc et ab hac άσκοπα, άλλα αντί άλλων
ab imo pectore ολόψυχα
ab irato πάνω στο θυμό
ab origine εξ αρχής
ab uno disce omnes «εξ όνυχος τον λέοντα», από ένα παράδειγμα βγάζεις γενικά συμπεράσματα, γενίκευση
ab urbe condita από κτίσεως Ρώμης, από κτίσεως κόσμου, από την αρχή
ad hoc γι’ αυτό ειδικά
ad hominem (argumentum) Επιχείρημα που απευθύνεται επιθετικά εναντίον του προσώπου και όχι εναντίον της θέσης που το πρόσωπο αυτό εκφράζει· η προσωπική επίθεση, η απάντηση/επίθεση στο πρόσωπο που εξέφρασε μια άποψη με την οποία διαφωνούμε, αντί η απάντηση να αφορά την άποψη αυτή
ad libitum κατά βούληση, κατ’ εκλογή
Επιμέλεια: Λειβαδιώτου Αναστασία, Φιλόλογος
