Πολύ σημαντικό ρόλο στην καλλιέργεια περιβαλλοντικής ενσυναίσθησης, ενημέρωσης αλλά και εκπαίδευσης πάνω σε ζητήματα που αφορούν το περιβάλλον και την προστασία του, αλλά και διατήρησης της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς, διαδραματίζουν σε όλο τον κόσμο τα Μουσεία Φυσικής Ιστορίας, όπως και το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας που εδρεύει στην Αθήνα. Το Μ.Γ.Φ.Ι., δίνει βαρύτητα στην ενημέρωση και εκπαίδευση πάνω στο ζήτημα της κλιματικής αλλαγής, μέσω διαφόρων εκδηλώσεων αλλά και μέσω της πρώτης διαδραστικής έκθεσης για την κλιματική αλλαγή με τίτλο «Κλιματική αλλαγή και εμείς» με σκοπό οι επισκέπτες να αντιληφθούν τις συνέπειές της, τον βαθμό στον οποίο μας επηρεάζουν, αλλά και τον τρόπο που ο καθένας ξεχωριστά μπορεί να βοηθήσει. Όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα της έκθεσης αυτής «με την επικοινωνία του μηνύματος της έκθεσης, η νέα γενιά ενημερώνεται για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, έτσι ώστε να προετοιμαστεί και να τις αντιμετωπίσει έγκαιρα και αποτελεσματικότερα. Αυτή είναι η μεγάλη πρόκληση».Είναι σημαντικό να προβάλλονται τέτοιου είδους προσπάθειες και να αξιοποιούνται προς όφελος της περιβαλλοντικής ενημέρωσης και εκπαίδευσης της νέας γενιάς αλλά και όλων των πολιτών.
Ζητήσαμε από το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας κάποιες απαντήσεις σε σχετικές με την διαδραστική έκθεση «Κλιματική αλλαγή και εμείς”, ερωτήσεις για το σκοπό τη σημασία και τον ρόλο του Μουσείου στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και της εκπαίδευσης των νέων, αλλά και της σημασίας του στη διατήρηση και διάδοση της περιβαλλοντική πολιτιστικής κληρονομιάς μας. Οι πολύ ενδιαφέρουσες απαντήσεις της σχετικής συνέντευξης που παρουσιάζονται παρακάτω, μας δόθηκαν άμεσα και με προθυμία από τις: κ.Ναυσικά Παπαβλασοπούλου και κ.Δανάη Μπίσυλλα, από το Εκπαιδευτικό Τμήμα του Κέντρου ΓΑΙΑ του Μ.Γ.Φ.Ι., κ.Δρ.Μαρία Δημάκη, Επικεφαλής των Τμημάτων Διαχείρισης Συλλογών του Μ.Γ.Φ.Ι. και κ.Ιωάννα Λεμονή, Τμήμα Marketing και Επικοινωνίας του Μ.Γ.Φ.Ι.
α. Γιατί το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας δίνει τόσο βαρύτητα στο θέμα της κλιματικής αλλαγής;
Για πρώτη φορά στην ιστορία του πλανήτη ο άνθρωπος παίζει σημαντικό ρόλο στην αλλαγή του κλίματος. Η κλιματική αλλαγή είναι το μεγαλύτερο περιβαλλοντικό πρόβλημα που απασχολεί την παγκόσμια κοινότητα καθώς απειλεί άμεσα πολλές και σημαντικές πτυχές της ζωής μας.
Το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας είναι μια συναρπαστική κιβωτός της ελληνικής φύσης και μαζί ένας οργανισμός με ένα τεράστιο εκπαιδευτικό και ερευνητικό έργο, πρωτοπόρο στα θέματα του περιβάλλοντος ενώ έθεσε πρώτο τα θεμέλια της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης το 1974. Το 2001 δημιουργήθηκε το Κέντρο ΓΑΙΑ όπου στεγάστηκε η πρώτη μόνιμη έκθεση στην Ελλάδα για το περιβάλλον και το 2022 αντικαταστάθηκε με την νέα μόνιμη έκθεση για την Κλιματική Αλλαγή.
Στόχος του είναι, μέσω της Έκθεσης «Κλιματική Αλλαγή κι Εμείς», οι επισκέπτες να αντιληφθούν τις συνέπειές της, τον βαθμό που μας επηρεάζουν αλλά και τον τρόπο που ο καθένας μπορεί να βοηθήσει.
Η ενημέρωση της νέας γενιάς που θα υποστεί αυτές τις επιπτώσεις, ώστε να προετοιμαστεί και να τις αντιμετωπίσει έγκαιρα και αποτελεσματικότερα, είναι η μεγάλη πρόκληση.
β. Ποιος είναι ο κύριος σκοπός αυτών των εκθέσεων;
Σκοπός του Κέντρου ΓΑΙΑ του Μουσείου Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας είναι η εξειδικευμένη Περιβαλλοντική Έρευνα και Εκπαίδευση για μια νέα Παιδεία, με βασικούς πυλώνες την ανάπτυξη της αυτογνωσίας και την αναθεώρηση της σχέσης ανθρώπου και φύσης, έτσι όπως την οραματίστηκαν οι ιδρυτές του Μουσείου, Άγγελος και Νίκη Γουλανδρή.
γ. Ποιο το περιεχόμενο της έκθεσης και πώς προσεγγίζει το θέμα της κλιματικής κρίσης;
Η νέα διαδραστική έκθεση του κέντρου ΓΑΙΑ “Κλιματική Αλλαγή και Εμείς” αποτελείται από 18 εκθέματα με διάφορες θεματικές που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, τόσο σε παγκόσμια όσο και σε προσωπική κλίμακα.
Οι άξονες γύρω από τους οποίους είναι στημένη η έκθεση είναι: Ενέργεια, Μεταφορές, Παραγωγή Τροφίμων, Χρήση Νερού, Απορρίμματα, Επιστημονική Έρευνα, Επιπτώσεις, Προσωπική Ευθύνη και Παγκοσμιότητα.
Στον επισκέπτη της έκθεσης δίνεται η δυνατότητα να προβληματιστεί και να συνειδητοποιήσει πως όλοι μας, σε ατομικό αλλά και συλλογικό επίπεδο, έχουμε την ευθύνη να αλλάξουμε την καθημερινότητα και τις συνήθειές μας και να συμβάλλουμε όσο μπορούμε στην επίλυση αυτού του παγκόσμιου προβλήματος.
δ. Θεωρείτε ότι η ενημέρωση και η εκπαίδευση των μαθητών/τριών στο θέμα της κλιματικής αλλαγής, είναι ένα κομβικό ζήτημα, ως προς τους τρόπους αντιμετώπισης της;
Όπως όλα τα σοβαρά ζητήματα που έχουν κατά καιρούς ταλανίσει τον πλανήτη έτσι και η κλιματική αλλαγή “πέφτει” στους ώμους των επόμενων γενεών. Αλλά εκεί έγκειται και η ελπίδα για κάτι νέο, κάτι διαφορετικό που θα σπάσει την ανακύκλωση επιβλαβών πρακτικών που κληρονομήσαμε. Άλλωστε τα λεγόμενα “πράσινα επαγγέλματα” είναι τα επαγγέλματα του μέλλοντος όπου ο στόχος τους θα είναι μια πιο βιώσιμη και κυκλική οικονομία, που ελπίζουμε να οδηγήσει στην ανάσχεση της κλιματικής κρίση μεταξύ άλλων. Αν λοιπόν ευαισθητοποιηθούν οι μαθητές/τριες μέσω μιας τέτοιας έκθεσης και αποφασίσουν να ενημερώσουν και την οικογένεια και το ευρύτερο περιβάλλον τους ώστε να αλλάξουν συνήθειες, τότε θα έχουμε βάλει ένα λιθαράκι προς τη σωστή κατεύθυνση. Μόνο αν ο καθένας μας αναλάβει την ευθύνη που του αναλογεί μπορούμε να διεκδικήσουμε ως ενεργοί πολίτες το μέλλον που μας αξίζει.
ε. Ποια η σημασία του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας για τη διάδοση της περιβαλλοντικής και πολιτιστικής κληρονομιάς και της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος;
Η ICOM (International Council of Museums) περιγράφει τα μουσεία ως: «…μη κερδοσκοπικό ίδρυμα στην υπηρεσία της κοινωνίας που ερευνά, συλλέγει, συντηρεί, ερμηνεύει και εκθέτει υλική και άυλη κληρονομιά…». Σύμφωνα με τον ορισμό αυτόν το βασικότερο στοιχείο των Μουσείων είναι οι συλλογές τους.
Από την ίδρυσή του το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας, είχε και εξακολουθεί να έχει ως κύριο σκοπό του, την καταγραφή και μελέτη του φυσικού πλούτου της χώρας μας μέσω της έρευνας που σχετίζεται με τις συλλογές του, οι οποίες αποτελούν μία πηγή σπάνιων δειγμάτων που αποτελούν αρχείο πληροφοριών και ένα εργαλείο για τις ποικίλες μουσειακές δραστηριότητες. Οι συλλογές του Μουσείου αποτελούν τη βάση για τη γνώση μας όσον αφορά στο φυσικό περιβάλλον, για το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον. Συμβάλουν στη γνώση της βιοποικιλότητας της Ελλάδας, αλλά και άλλων χωρών. Αποτελούν τη γέφυρα που ενώνει την επιστημονική γνώση με το ευρύ κοινό, και υφίστανται με σκοπό την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού, ώστε μέσα από τη γνώση να προέλθει η προστασία του περιβάλλοντος.
ζ. Τι θα προτείνατε επιγραμματικά ως καλές πρακτικές αντιμετώπισης του ζητήματος της κλιματικής κρίσης;
Αρχικά πρέπει όλοι να αναλάβουμε την ευθύνη που μας αναλογεί. Από το τι επιλέγουμε να φάμε, αν κάνουμε ανακύκλωση, μέχρι τα ρούχα που φοράμε και τα καλλυντικά που χρησιμοποιούμε. Πλέον το να κλείνουμε τα μάτια στο πώς οι πράξεις μας επηρεάζουν τον πλανήτη είναι εγκληματικό!
Όσο πιο ενήμεροι είμαστε για τα περιβαλλοντικά ζητήματα και κατανοούμε τί δράσεις γίνονται τοπικά αλλά και σε επίπεδο χώρας, τόσο πιο πολύ μπορούμε να διεκδικούμε την αλλαγή στα πράγματα. Ο ενεργός πολίτης είναι ο κατ’ αρχάς ενήμερος πολίτης ο οποίος κατανοεί ότι είναι μέρος ενός μεγαλύτερου συστήματος που συνδέει όλους μας με τον μοναδικό πλανήτη που έχουμε.
