Γράφει ο Νίκος Τούφας
Στις μέρες μας , είναι γνωστό ότι η κοινωνία μας χαρακτηρίζεται από μια συντριπτική πλειοψηφία ανθρώπων ως «προοδευτική» ή «συμπεριληπτική». Ωστόσο, αν επιχειρήσει κανείς να διεισδύσει στη σύγχρονη πραγματικότητα, αφήνοντας στην άκρη τις ψευδαισθήσεις και τις ετικέτες, ώστε να εξετάσει τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι μεταχειρίζονται ο ένας τον άλλο, αργά ή γρήγορα θα έρθει αντιμέτωπος με την έντονη σκληρότητα την οποία επιδεικνύει η κοινωνία απέναντι στα ευάλωτα μέλη της. Τα άτομα με ειδικές ανάγκες ή, όπως τους αποκαλούμε εν συντομία, ΑΜΕΑ , δεν ζητούν ούτε οίκτο ούτε προνομιακή μεταχείριση · αντιθέτως αγωνίζονται για να διεκδικήσουν τα αυτονόητα: ισοτιμία, συμπερίληψη, αποδοχή, προσβασιμότητα, αγάπη και σεβασμό…
Η αναπηρία δεν συνιστά σε καμία περίπτωση προσωπική ανεπάρκεια. Είναι αποτέλεσμα της σύγκρουσης ανάμεσα στον άνθρωπο και σε ένα περιβάλλον στο οποίο δεν μπορεί να προσαρμοστεί. Η απουσία ραμπών, τα αφιλόξενα προς τα ΑΜΕΑ σχολεία, τα αμήχανα και συγκαταβατικά βλέμματα, ο λεκτικός υποβιβασμός, αλλά και οι επιθέσεις που εξαπολύονται εναντίον τους, αποτελούν έναν πανίσχυρο μηχανισμό κοινωνικού αποκλεισμού, ο οποίος δυστυχώς έχει καταστεί φυσιολογικός από πολλά άτομα. Ωστόσο, η παραμέληση και η υποβάθμιση δεν είναι οι μόνοι παράγοντες οι οποίοι παραγκωνίζουν τα ατόμων με ειδικές ανάγκες · η υπερπροστασία τους αλλά και ο ιδιαίτερος τρόπος μεταχείρισής τους έχουν και αυτά ως αποτέλεσμα τόσο τη στέρηση της αυτονομίας τους όσο και την επικριτική διάκρισή τους από το κοινωνικό σύνολο, ως άτομα μη αυτεξούσια, που εναποθέτουν όλες τους τις ελπίδες στους «κανονικούς».
Επιπροσθέτως, ένα πολύ ανησυχητικό φαινόμενο αποκλεισμού και κακομεταχείρισης της μειονότητας αυτής αποτελεί η ευτελιστική χρήση της λέξης «ΑΜΕΑ» από πολλούς ανθρώπους , όμως κυρίως από νέους , προκειμένου να υποβαθμίσουν, να περιπαίξουν ή να γελοιοποιήσουν κάποιον. Όταν ένας όρος ο οποίος χρησιμοποιείται για να εκπροσωπήσει μια συγκεκριμένη ομάδα ατόμων και ιδίως εκείνη των ατόμων που έχουν ανάγκη περισσότερο από όλους μας την αγάπη και την ενσωμάτωση, τότε μετατρέπεται σε ύβρη, δεν πρόκειται για μια αθώα πλάκα, αλλά για λεκτική βία, έλλειψη ενσυναίσθησης, υφέρπουσα ασέβεια και βαθύτατο αξιακό εκφυλισμό.
Τέλος, πολλοί βασίζουν τη ρητορική μίσους που ασκούν στο γεγονός ότι τα ΑΜΕΑ δεν συμβάλλουν στην κοινωνία. Εδώ θα αντικρούσω αποφασιστικά την άποψη αυτή διότι, μολονότι η προσφορά των ΑΜΕΑ είναι για πολλούς αόρατη, όμως σε καμία περίπτωση δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί ανύπαρκτη. Πολλά ανάπηρα άτομα κατέχουν αρκετά υψηλά αξιώματα και πολλές φορές επιτελούν με περισσότερη προσήλωση και αποτελεσματικότητα το έργο τους από τους «φυσιολογικούς», διότι τα ΑΜΕΑ πραγματικά εκτιμούν την δουλειά τους , θεωρώντας την ως αντίβαρο στην αναπηρία τους. Επιπλέον, θα ήθελα να προσθέσω πως είναι μεγάλος ο αριθμός των ανάπηρων ατόμων που έχουν διαπρέψει στις τέχνες και στις επιστήμες. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν η Μariam Pare, η Αμερικανίδα ζωγράφος που ζωγράφιζε με το στόμα, η Lachi, η τυφλή μουσικός και τραγουδίστρια, συνθέτιδα που ξεχώρισε στη μουσική σκηνή και εκπροσώπησε τον αγώνα της υπεράσπισης της πρόσβασης των ΑΜΕΑ στη σκηνή, ο Stephen Hawiking, o βρετανός θεωρητικός φυσικός και αστρονόμος , του οποίου το όνομα γράφτηκε με ανεξίτηλα γράμματα στην ιστορία των επιστημών, σπάζοντας στερεότυπα , καθιστώντας τον επιστημονικό λόγο πιο προσιτό στο ευρύ κοινό με την γνωστοποίηση των πρωτοποριακών του θεωριών σχετικά με την φυσική των μαύρων τρυπών και της σύνδεσης της γενικής σχετικότητας και κβαντομηχανικής. Πέρα από τις επιστήμες, τις τέχνες και την εργασία τα άτομα με ειδικές ανάγκες αποτελούν μια από τις μειονότητες οι οποίες καθορίζουν το αν μια κοινωνία είναι συμπεριληπτική ή όχι, την ποιότητά της αλλά και τη συνοχή της. Επομένως, υποθέτω ότι το επιχείρημα για τη μη χρησιμότητα των ΑΜΕΑ στην κοινωνία είναι αβάσιμο και αποτελεί συνέπεια έλλειψης συμπόνιας και αγωγής αλλά και βαθύτατη προκατάληψη και μισαλλοδοξία.
Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι αρχικά να δουλέψουμε την καλλιέργεια της ενσυναίσθησής μας και να λάβουμε σοβαρά υπόψη πως δεν είχαμε όλοι την ίδια τύχη να γεννηθούμε δίχως καμία σωματική ή νοητική βλάβη. Στη συνέχεια θα πρέπει οποιαδήποτε βίαιη ή υποτιμητική συμπεριφορά απέναντι στα ΑΜΕΑ να καταστεί κατακριτέα , αλλά και να ληφθούν μέτρα για την αλλαγή της στάσης μας απέναντι σε αυτά, για την ενσωμάτωσή τους και για την παροχή φροντίδας και βοήθειας σε περίπτωση που οι ίδιοι το ζητήσουν, και όχι επειδή έχουν πρόβλημα.
Ο δρόμος για την επίλυση του σοβαρότατου κοινωνικού προβλήματος αυτού ήταν, είναι και θα είναι μακρύς, όμως, αν δουλέψουμε συλλογικά, θα είμαστε ικανοί να πετύχουμε τον στόχο μας, αλλά και ταυτόχρονα να βελτιώσουμε την ποιότητα της κοινωνίας μας.
