Εκτός από την εκπαίδευση των παιδιών, η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης δημιουργεί την ανάγκη εκπαίδευσης και των ενηλίκων για το Περιβάλλον και το Κλίμα. Η κλιματική κρίση συνδέεται στενά με την ενεργειακή κρίση και την όξυνση των ανισοτήτων και τη φτώχεια, με την απώλεια της βιοποικιλότητας που οδηγεί σε διατροφικές κρίσεις και απειλές για την υγεία όπως οι πανδημίες.
Με βάση τα στοιχεία της Eurostat, Ελλάδα ήταν προτελευταία στην Ευρώπη στην εκπαίδευση ενηλίκων 25-64 ετών το 2021. Μόλις 3,5% των ενηλίκων 25-64 ετών στη χώρα μας συμμετείχε σε κάποιου είδους εκπαιδευτικό πρόγραμμα, τυπικής, μη τυπικής ή άτυπης εκπαίδευσης. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση ο μέσος όρος είναι 10,8%. Πρώτες στην εκπαίδευση ενηλίκων είναι η Σουηδία και η Φινλανδία με 34,7% και 30,5% των ενηλίκων 25-64 ετών σε αυτές τις χώρες να συμμετέχουν σε εκπαιδευτικά προγράμματα. Λεπτομέρεια με σημασία: Κι οι δυο αυτές χώρες έχουν δωρεάν μεταπτυχιακές σπουδές.
Η κυβέρνηση θα πρέπει να δώσει επιτέλους στην εκπαίδευση τη σημασία που της αξίζει. Η εκπαίδευση ενηλίκων μπορεί επίσης να παίξει σημαντικό ρόλο στην πράσινη μετάβαση σε μια κοινωνία που θα σέβεται το περιβάλλον και θα μπορεί να αντιμετωπίσει τις αλληλένδετες κρίσεις που βρίσκονται μπροστά μας, την κλιματική, την ενεργειακή, την απώλεια της βιοποικιλότητας και την όξυνση των ανισοτήτων και της φτώχειας.
Σε αυτή την κατεύθυνση, η Ελλάδα διαθέτει δυο πολύ σημαντικά εργαλεία, που μπορούν να συμβάλουν καθοριστικά στην εκπαίδευση ενηλίκων κι ιδιαίτερα στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και την Εκπαίδευση για το Κλίμα. Πρόκειται για τα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΚΕΠΕΑ με το νέο τους όνομα) και τους Υπεύθυνους Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης / Σχολικών Δραστηριοτήτων των Διευθύνσεων Εκπαίδευσης σε όλη τη χώρα. Οι δυο αυτοί θεσμοί που κλείνουν 30 χρόνια ζωής στη χώρα μας διαθέτουν σημαντική εμπειρία και στην εκπαίδευση ενηλίκων, οργανώνοντας, εκτός από εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές, εκατοντάδες σεμινάρια κάθε χρόνο για ενήλικους, εκπαιδευτικούς και πολίτες.
Τα τελευταία χρόνια δυστυχώς ακολουθήθηκε από τις κυβερνήσεις μια πολιτική υποβάθμισης των δυο αυτών σημαντικών θεσμών. Τα κονδύλια για τη λειτουργία τους, αν και ευρωπαϊκά, μειώθηκαν, ενώ σε όλη την Ευρώπη αυξάνονται τα κονδύλια για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση. Όσοι εκπαιδευτικοί συνταξιοδοτούνται ή παραιτούνται από τα Κέντρα ή από Υπεύθυνοι Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ή Σχολικών Δραστηριοτήτων, σχεδόν ποτέ δεν αντικαθίστανται, με αποτέλεσμα, πολλά Κέντρα να έχουν ελλείψεις ή να λειτουργούν με ένα (1) άτομο, αντί για 5 που προβλέπει η νομοθεσία. Σε αρκετές Διευθύνσεις Εκπαίδευσης δεν υπάρχουν πλέον Υπεύθυνοι Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ή Σχολικών Δραστηριοτήτων.
Η στήριξη των Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και η προώθηση της συμμετοχής όλων των εκπαιδευτικών στην Εκπαίδευση για το Κλίμα και τη Βιωσιμότητα είναι άλλωστε και στις κατευθύνσεις που δίνει η Σύσταση της 16ης Ιουνίου 2022 (2022/C 243/01) προς τα κράτη μέλη της Ε.Ε. που δίνει το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σχετικά με τη μάθηση για την πράσινη μετάβαση και τη βιώσιμη ανάπτυξη.
Το ερώτημα είναι κατά πόσον η ελληνική κυβέρνηση είναι διατεθειμένη να ακολουθήσει αυτή τη Σύσταση, να βγάλει την Ελλάδα από τις τελευταίες θέσεις στην εκπαίδευση ενηλίκων και να στηρίξει την εκπαίδευση για το Κλίμα και τη Βιωσιμότητα, την Περιβαλλοντική εκπαίδευση τόσο για παιδιά όσο και για ενήλικες.
Φώτης Ποντικάκης
Ποσοστά συμμετοχής ενηλίκων σε προγράμματα εκπαίδευσης και κατάρτισης το 2021. Η Ελλάδα είναι στα δεξιά, προτελευταία (EL= Ελλάδα) πριν τη Βουλγαρία που έχει τα χαμηλότερα ποσοστά.
