Κάποιοι τρόποι με τους οποίους προάγεται η δημιουργική και κριτική σκέψη των μαθητών είναι οι παρακάτω:
- Η εργασία σε ομάδες: Η εργασία σε ομάδες που προβλέπεται στις περισσότερες μεθοδολογικές αναλύσεις που προσεγγίσαμε (ιδίως στη μέθοδο project) προωθεί την κριτική και δημιουργική σκέψη, καθώς οι μαθητές καλούνται να ακούσουν διαφορετικές απόψεις, να επεξεργαστούν μαζί με τους συμμαθητές τους πληροφορίες, να ξεχωρίσουν τι θεωρούν σημαντικό και τι όχι, να προτείνουν ιδέες και λύσεις από κοινού με την ομάδα τους.
- Η ερευνητική και ανακαλυπτική μάθηση: Με τις μεθοδολογικές αυτές προσεγγίσεις προωθείται η κριτική και δημιουργική σκέψη μέσα από την έρευνα και την ανακάλυψη της γνώσης. Στη μέθοδο project οι μαθητές ερευνούν σε ομάδες σχετικά με το θέμα που έχουν αναλάβει. Στη συνέχεια καλούνται να επεξεργαστούν τις πληροφορίες, να ανακαλύψουν αιτίες και συνέπειες προβλημάτων, να προτείνουν λύσεις, κι όλα αυτά μέσα από κριτική συζήτηση και δημιουργικές δράσεις στις ομάδες τους. Κάτι παρόμοιο γίνεται και στη μελέτη περίπτωσης αλλά και στην επίλυση προβλήματος, όπου επίσης υπάρχουν η έρευνα κι η ανακάλυψη της γνώσης, η κριτική επεξεργασία πληροφοριών κι η δημιουργικότητα στις προτάσεις λύσεων.
- Ο διάλογος για τα προβλήματα: Η ίδια η ενασχόληση με προβλήματα (πχ στην επίλυση προβλήματος, στη μελέτη περίπτωσης, στη μέθοδο project, στην αντιπαράθεση, στο παιχνίδι ρόλων, στη δραματοποίηση) προάγουν τη δημιουργική και κριτική σκέψη των μαθητών. Καλούνται να αναρωτηθούν γιατί υπάρχει αυτό το πρόβλημα. Ποιες είναι οι αιτίες. Ποιες είναι οι συνέπειες. Ποιοι/ες ευθύνονται. Τι μπορούμε να κάνουμε για να λύσουμε αυτό το πρόβλημα. Όλα αυτά γίνονται αντικείμενο διαλόγου στις ομάδες, όπου ακούγονται διαφορετικές απόψεις και προτάσεις, επιχειρήματα υπέρ και κατά κάποιας λύσης πχ στην αντιπαράθεση. Καλούνται στη συνέχεια να καταλήξουν σε συμπεράσματα, υιοθέτηση προτάσεων και ιδεών και να βρουν τρόπο να παρουσιάσουν με δημιουργικό τρόπο τις απόψεις και τα συμπεράσματά τους (πχ με δραματοποίηση, με ιστοριογραμμή, παιχνίδι ρόλων). Στο παιχνίδι ρόλων καλούνται να «μπουν στη θέση» διαφορετικών κοινωνικών ομάδων, να σκεφτούν όπως σκέφτονται και να αναπτύξουν επιχειρήματα και προτάσεις με βάση τον τρόπο σκέψης και τα συμφέροντα των συγκεκριμένων ομάδων. Όλα αυτά αναπτύσσουν ταυτόχρονα την κριτική και τη δημιουργική σκέψη.
- Η ανάλυση και συζήτηση για τις αξίες: Η Αποσαφήνιση αξιών-Ηθικό δίλημμα είναι η κατεξοχήν μέθοδος που προάγει τη συζήτηση για τις αξίες που καθορίζουν τις αποφάσεις μας κι έτσι ανοίγει μια συζήτηση για τις αξίες που επιβάλλουν τη μια ή την άλλη λύση σε ένα περιβαλλοντικό πρόβλημα. Μπαίνουν έτσι υπό κριτική συζήτηση οι αξίες των πράξεών μας και ο τρόπος που συνδέονται αυτές με τα περιβαλλοντικά προβλήματα. Αλλά και στο παιχνίδι ρόλων οι μαθητές καλούνται να αποσαφηνίσουν ποιες αξίες καθορίζουν τη στάση συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων απέναντι σε ένα πρόβλημα. Αναπτύσσεται έτσι η κριτική σκέψη των μαθητών αλλά και η δημιουργικότητά τους στη συνέχεια όταν καλούνται να παρουσιάσουν τις απόψεις της ομάδας τους στην Ολομέλεια. Αλλά και στη μέθοδο project αλλά και στη μελέτη περίπτωσης ή στην επίλυση προβλήματος, ανοίγει εκ των πραγμάτων συζήτηση για τις αξίες που επιβάλλεται να έχουμε ως προτεραιότητα για την προστασία του περιβάλλοντος. Κι εκεί η κριτική σκέψη των μαθητών θα πρέπει να δώσει απαντήσεις κι η δημιουργικότητά τους να τις εκφράσει κατά τη διάρκεια της παρουσίασης της εργασίας τους στο τέλος.
