Για ποιους λόγους θα συστήνατε στους αναγνώστες να διαβάσουν το μυθιστόρημα «Όταν βρήκε απ’ τη σκιά..» του Κώστα Λογαρά;
Της Σοφίας Μπάκου, μαθήτριας της Γ τάξης
Στο μυθιστόρημα «Όταν βγήκε απ’ τη σκιά» δεν διαρθρώνεται απλώς μια ρομαντική ιστορία αγάπης μεταξύ δύο ανθρώπων αντίθετων υποβάθρων. Η ιστορία εκτυλίσσεται σε πολλαπλά επίπεδα ανάγνωσης και σε συνδυασμό με την πλούσια θεματική και τους αναχρονισμούς που εμπεριέχει καθιστά το βιβλίο εξέχουσας λογοτεχνικής αξίας.
Ένα ερώτημα βασανίζει την ηρωίδα του έργου, την Αμαρυλλίδα ή Μάριαν, στα 50 της πια: «Πώς γίνεται κι αυτό που κάποτε σε συγκινούσε είναι το ίδιο που τώρα το αποστρέφεσαι-αλλά και σε κρατάει παγιδευμένη;» (σελ.13), «Πώς συμβαίνει άραγε και εκείνο που μας σαγηνεύει γίνεται αυτό που αργότερα θα μας παγιδεύσει σε μια σχέση» (σελ. 32)
Ο συγγραφέας υιοθετώντας ένα γλαφυρό, λυρικό αλλά παράλληλα κατανοητό ύφος και διανθίζοντας το έργο του με πληθώρα εκφραστικών τρόπων και μέσων (μεταφορές, εικόνες, παρομοιώσεις, εσωτερικούς μονόλογους, διαλόγους) καθώς επίσης με παραστατικές περιγραφές και την ευφυή λεπτομέρεια αντιστοίχησης των περιόδων ζωής των ηρώων με ένα άρωμα, προσδίδει στη ιστορία δραματικότητα, ζωντάνια και αμεσότητα, οδηγώντας έτσι το αναγνωστικό του κοινό σε μια μοναδική εμπειρία ανάγνωσης και ταύτισης με τους χαρακτήρες. Έτσι η ηρωίδα διατρέχει τη ζωή της, ταυτίζοντας την παιδική της ηλικία με την «εποχή του χώματος», την εποχή που γνωρίζει και ερωτεύεται τον Ερρίκο με το άρωμα της Brut, ενώ η σχέση τους περνά σε τέλμα στην «εποχή της Calvin Klein», που το ζευγάρι παύει ν’ αλληλεπιδρά και να επικοινωνεί παρά τυπικά. «Η λεπτή ισορροπία έσπασε…το κενό ήταν πραγματικό κενό» στην πνιγηρή εποχή της «Paco Rabanne».
Οι πρωταγωνιστές, δύο άνθρωποι που ο καθένας τους έχει ως σημείο αναφοράς και ταυτότητας έναν διαφορετικό κόσμο έρχονται να μας προβληματίσουν για τις αξίες της ζωής και τις προτεραιότητες που θέτουμε ως άνθρωποι. Από τη μία πλευρά στέκεται η ανεπεξέργαστη και αυθεντική Μάριαν, ένα ανήσυχο πνεύμα, μια ανυπόταχτη ψυχή, «αδέσμευτη φύση», η οποία μεγαλωμένη στην ελευθερία της φύσης και μη διαθέτοντας το πνευματικό επίπεδο του συζύγου της και κάνοντας έναν σχεδόν ασκητικό τρόπο ζωής,
βασίστηκε αμέσως σε εκείνον για την πνευματική της ελευθερία, διεύρυνση τον οριζόντων της, αλλά ιδίως για την ουσιαστική της ενηλικίωση. Η ηρωίδα διαπιστώνει με πικρία «ήθελα να μάθω τον κόσμο μέσα από τα μάτια σου κι εσύ ζεις μέσα από τα μάτια των άλλων».
Στην αντίπερα όχθη, διακρίνεται ο εκ διαμέτρου αντίθετος χαρακτήρας ονόματι Ερρίκος, ο οποίος χαρακτηριζόμενος από τις έννοιες «σκοπιμότητα», «συμφέρον», «φαίνεσθαι» και «εγωισμός», αποξενωμένος από την ανθρώπινη φύση του και τις σχέσεις, είναι αφοσιωμένος στην επιστημονική και συγγραφική του καριέρα και επικεντρωμένος στην πραγμάτωση των υπέρμετρων φιλοδοξιών του με κάθε θεμιτό ή αθέμιτο μέσο. «Κάνε αυτό που θέλεις, όλα δικαιολογούνται όταν πετυχαίνεις», τον συμβουλεύει η μητέρα του (σ.48).Τους χαρακτήρες έρχεται να συμπληρώσει η Δόμνα, η μητέρα του Ερρίκου, μια φαινομενικά σκληρή και αλύγιστη γυναίκα, καθώς και ο υιοθετημένος γιος του ζευγαριού, Στέφανος, που δεν ενστερνίζεται τον τρόπο σκέψης, τις απόψεις και τις φιλοδοξίες του πατέρα του, γεγονός που έχει σπείρει διχόνοια και απόσταση μεταξύ της οικογένειας.
Έτσι λοιπόν ο αναγνώστης, διαρκώς κατακλυσμένος από ενδιαφέρον και αγωνία, έχει την ευκαιρία να καλλιεργήσει την ενσυναίσθηση του, καθώς αναπόφευκτα ταυτίζεται ή προσπαθεί να κατανοήσει τη στάση των ηρώων, ενώ παράλληλα ο ίδιος παρακολουθεί με αμέριστη προσήλωση πώς οι συγκεκριμένοι αντίθετοι χαρακτήρες συμβιώνουν, αλληλεπιδρούν και αλληλοεπηρεάζονται σε κάθε επίπεδο της ζωής τους.
Εντούτοις, το μυθιστόρημα δεν περιορίζεται στην παράθεση των συμβάντων μεταξύ των χαρακτήρων αλλά κάνει επίσης σαφείς αναφορές στο τότε κοινωνικοπολιτικό υπόβαθρο, την περίοδο της Μεταπολίτευσης (1975 και μετά). Το προαναφερθέν λοιπόν φόντο έρχεται αβίαστα να υπογραμμίσει την ανοχή της εποχής σε όλες εκείνες τις διεκδικήσεις και τις δράσεις που συχνά έχουν ως απόληξη την επίτευξη προσωπικών φιλοδοξιών και την έκλυση των αξιών στον βωμό μιας αμφίβολης τελικά δημοκρατίας και ισότητας δικαιωμάτων. Άτομα, όπως ο Ερρίκος καπηλεύονται τους αγώνες των άλλων και επιδιώκουν με κάθε μέσο να αναρριχηθούν, που εμφανίζονται στο λογοτεχνικό προσκήνιο, δίνοντας μια ακόμα διάσταση στο έργο διαρθρώνοντας έναν σαρκαστικό κόλαφο στην υποκρισία όλων εκείνων των ανθρώπων αντίστοιχης δράσης.
Τέλος, τα οφέλη που αποκομίζει κανείς από το συγκεκριμένο ανάγνωσμα έχουν ως συνέχεια τον εμπλουτισμό λεξιλογίου και βελτίωση του τρόπου γραφής μέσω της ξεχωριστής απόδοσης των συναισθημάτων και τον γεγονότων από τον συγγραφέα, ενώ επίσης παρατίθεται στο μυθιστόρημα πληθώρα γνωμικών με απώτερο σκοπό την καλλιέργεια της οξύνοιας και της κριτικής σκέψης των αναγνωστών. Ενδεικτικά, καταγράφουμε μερικές από τις αξιοσημείωτες ρήσεις του βιβλίου, που μπορούν ν’ ανοίξουν ώρες συζητήσεων:
«Ευτυχώς κανένας μας δεν ξέρει από πριν την πορεία της ζωής του, αλλιώς δεν θα μπορούσε να ζήσει. Ευτυχώς… Άραγε είναι προτιμότερο να ξέρει κανείς ή να μην ξέρει; Θα μπορούσε ίσως να αποφύγει καταστάσεις, να προφυλαχτεί ή να συρθεί στην αγωνία της μοναξιάς του και την απουσία.» (σελ.33)
«Η ασυνείδητη ομορφιά, απαλλαγμένη απ’ τον ναρκισσισμό, λάμπει ακόμα πιο πολύ. Ενώ η επίγνωση γεννάει πολλές φορές απωθητική αλαζονεία αφαιρώντας και την ελάχιστη ακόμα χάρη από μια όμορφη ύπαρξη, καταφέρνει να την κάνει αποκρουστική.» (σελ.91)
Συνοψίζοντας, το μυθιστόρημα «Όταν βγήκε από τη σκιά» πρέπει να συμπεριληφθεί στη βιβλιοθήκη κάθε ανθρώπου που επιδιώκει τη πνευματική διεύρυνση των οριζόντων τους για όλους τους ποικίλους ξεχωριστούς προαναφερθέντες λόγους. Σίγουρα, ο καθένας μας θα οδηγηθεί σε ενδιαφέροντα συμπεράσματα για τον εαυτό του και τη ζωή του εάν αναρωτηθεί ουσιαστικά πάνω στα ερωτήματα και τα διλήμματα των ηρώων της ιστορίας. Άραγε τι θα αποφασίζαμε διαφορετικά; Μπορούμε πάντα να διορθώσουμε τα λάθη μας, όπως «ξαναχτίζει» η Μάριαν τη σχέση με το γιο της, Στέφανο; Αναζητήστε κάποιες από τις απαντήσεις στις σελίδες του βιβλίου….και μετά στην καρδιά σας.
