Ο όρος Κλιματική Αλλαγή
Το Σεπτέμβριο του 2020 ο Gutteres ανέφερε πως η κλιματική αλλαγή μπορεί να χαρακτηριστεί ως ένας αγώνας με αντίπαλο το περιβάλλον, που συνεχώς χάνει. Η κλιματική αλλαγή είναι πλέον εδώ ακολουθημένη από ανυπολόγιστες αρνητικές συνέπειες (UN, 2020).
Αύξηση της Θερμοκρασίας
Ετησίως, δισεκατομμύρια τόνοι διοξειδίου του άνθρακα απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα αποτέλεσμα ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Η παραγωγή εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου ολοένα και αυξάνεται με αρνητικές συνέπειες σε παγκόσμια κλίμακα. Έρευνα που πραγματοποίησε η UNEP Emission GAP, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η κλιματική αλλαγή δύναται να αναστραφεί ως προς το καλύτερο με την προσπάθεια όλων μας. Η Παγκόσμια Έκθεση του Μετεωρολογικού Οργανισμού (WMO) που εκδόθηκε πρόσφατα (Σεπτέμβριος 2019) ανακοίνωσε πως τα τελευταία τέσσερα χρόνια ήταν τα πιο ζεστά σε σύγκριση με θερμοκρασίες άλλως ετών. Αυτό οφείλεται στο γεγονός πως η παγκόσμια θερμοκρασία έχει αυξηθεί κατά ένα βαθμό κελσίου. Κατά τη Συμφωνία του Παρισιού (2015) με κεντρικό θέμα την Κλιματική Αλλαγή, έχει αναφορά στη σταθεροποίηση της θερμοκρασίας της γης και ότι θα πρέπει να γίνουν παγκόσμιες προσπάθειες προκειμένου να μειωθεί η θερμοκρασία (UN, 2020).
Έλλειψη Φαγητού και Πόσιμου Νερού
Η υπερθέρμανση του πλανήτη, αποτέλεσμα των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, έχει επηρεάσει αρνητικά την παραγωγή τροφίμων καθώς και τη διαθεσιμότητα πόσιμου νερού. Αποτέλεσμα αυτών είναι η κλιματική κρίση η οποία με τη σειρά της υποβαθμίζει το έδαφος αφού περιορίζεται η ποσότητα άνθρακα την οποία δύναται να συγκρατήσει η γη. Σήμερα, εκατομμύρια στρέμματα γης έχουν υποστεί διάβρωση με επακόλουθο περίπου 500 εκατομμύρια άνθρωποι να έχουν μειωμένη πρόσβαση στα τρόφιμα και πόσιμο νερού. Επίσης, σε περιοχές που η οικονομία τους βασίζεται στην παραγωγή γεωργικών προϊόντων, η διάβρωση του εδάφους επηρεάζει μόνο αρνητικά τις περιοχές αυτές (UN, 2020).
Ακραία Καιρικά Φαινόμενα
Το 90% των παγκόσμιων καταστροφών σχετίζονται με την κλιματική κρίση κοστίζοντας περίπου μισό δις ευρώ σε ετήσια βάση. Εκτιμάται ότι 26 εκατομμύρια άνθρωποι ωθούνται στη φτώχεια λόγω των καταστροφών (UN, 2020).
Πολιτικές Συγκρούσεις
Η κλιματική κρίση έχει επηρεάσει σημαντικά τις σχέσεις μεταξύ κρατών και αποτελεί μείζονα απειλή για τη διεθνή ασφάλεια και ειρήνη. Οι αρνητικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής έχουν οδηγήσει στην αύξηση του ανταγωνισμού για διαθέσιμη γη και πόρους, τρόφιμα, πόσιμο νερό κ.α. Η Παγκόσμια Τράπεζα αναφέρει πως λόγω έλλειψης δράσης πάνω από 140 εκατομμύρια άνθρωποι στη Λατινική Αμερική, Νότια Ασία και στην Υποσαχάρια Αφρική θα αναγκαστούν να μεταναστεύσουν έως το 2050 λόγω πολιτικών αναταραχών (UN, 2020).
Μέλλον
Καθημερινά, η επιστήμη υπενθυμίζει στην ανθρωπότητα πως η κλιματική κρίση είναι παρούσα με συνοδεία αρνητικών συνεπειών. Ωστόσο, υπάρχει ακόμα χρόνος για αλλαγές για να διορθωθούν οι συνέπειες. Οι ριζικές αλλαγές που πρέπει να πραγματοποιηθούν απαιτούν προσπάθεια από όλη την ανθρωπότητα καθώς και από όλες τις κοινωνικές πτυχές. Οι καινοτόμες τεχνολογίες και η εκμετάλλευση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) θα βοηθήσουν στην αποκατάσταση του προβλήματος αφού οι ρύποι θα μειωθούν και η ατμόσφαιρα θα γίνει καθαρότερη. Παράλληλα, η προώθηση των πράσινων πόλεων με την εισαγωγή κάθετων κήπων και κήπους σε ταράτσες (roof gardens) θα επηρεάσει σημαντικά το κλίμα προς το καλύτερο.
Τρόποι Αντίδρασης
Το IPCC (2007) αναφέρει πως προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι συνέπειες της κλιματικής κρίσης και να προωθηθεί η βιώσιμη ανάπτυξη θα πρέπει να εφαρμοστούν δύο είδη αντιδράσεων: η προσαρμογή και ο μετριασμός. Ο πρώτος τρόπος αντίδρασης, αυτός της προσαρμογής (adaption), σχετίζεται με την ικανότητα των ατόμων να προσαρμόζονται στις κλιματικές αλλαγές με στόχο την επιβίωση και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Ο δεύτερος τρόπος αντίδρασης, εκείνος του μετριασμού (mitigation), αφορά στον περιορισμό της μεγέθυνσης του φαινόμενου δηλαδή τη μείωση των εκπομπών των ρύπων του θερμοκηπίου που ευθύνονται για την κλιματική κρίση.
Οι δύο τρόποι αντίδρασης σχετίζονται άμεσα μεταξύ τους παρά το γεγονός πως δρουν σε διαφορετικές κατευθύνσεις. Αλληλοσυμπληρώνονται και έχουν ως κοινό στόχο τη βιωσιμότητα της κοινωνίας και την προώθηση της περιβαλλοντικής ευαισθησίας. Τα αποτελέσματα των δύο τρόπων αντίδρασης εμπίπτουν μεταξύ τους, για παράδειγμα, η αύξηση του πρασίνου στις αστικές περιοχές μπορεί να λειτουργήσει ως πνεύμονας σε μια πόλη και να μειώνει ταυτόχρονα τους ρύπους ήτοι να τους μετριάζει. Ωστόσο λειτουργεί και ως τρόπος ψύξης άρα και προσαρμογή στις αυξημένες θερμοκρασίες (Lessmen, 2008).
Ιστορική Αναδρομή των Αστικών Καλλιεργειών
Οι αστικές καλλιέργειες δεν είναι κάποιος νέος κλάδος αλλά μετράει αρκετές εκατοντάδες χρόνια αφού οι άνθρωποι ασχολούνται με τις αστικές καλλιέργειες από τότε που δημιουργήθηκαν οι πρώτες πόλεις.
3500 π.Χ. – Μεσοποταμία
Η αστική γεωργία Μεσοποταμία φαίνεται πώς ήταν πραγματικότητα σύμφωνα με ενδείξεις που υπάρχουν. Οι αγρότες είθισται να καλλιεργούσαν εντός των τειχών της πόλης προκειμένου να παράγουν είδη πρώτης ανάγκης. Παρά το γεγονός πως οι Κρεμαστοί Κήποι της Βαβυλώνας δεν έχουν βρεθεί ποτέ, υπάρχουν πολλές ιστορικές ενδείξεις ότι οι περίτεχνοι κήποι αυτοί καθώς και τα συστήματα άρδευσης ήταν ενσωματωμένα σε αρκετές πόλεις της Αρχαίας Μεσοποταμίας. (Holmes, 2020).
Κρεμαστοί Κήποι της Βαβυλώνας, ένα από τα επτά θαύματα του κόσμου (Πηγή;Ferdinand Knab)
2500 π.Χ. – Αρχαία Αίγυπτος
Στην αρχαία Αίγυπτο, οπωροφόρα δένδρα καθώς και καρυδιές αποτελούσαν σημαντική και καθημερινή ασχολία του αστικού πληθυσμού. Εκμεταλλευόταν τα πλεονεκτήματα που πρόσφεραν τα δέντρα όπως είναι η σκιά και τους καρπούς τους. Επίσης, πρασίνιζαν την πόλη και αυξάνανε το βιοτικό τους επίπεδο. Τα δέντρα καθώς και διάφορα άλλα φυτά φυτεύονταν σε ιερούς χώρους καθώς και τάφους (Holmes, 2020).
Μακέτα των chinampas (Πηγή: ezgrow.garden)
1800- Γερμανία
Στη Λειψία κατά τις αρχές του 1800 δημιουργήθηκε το Schreber Movement το οποίο αφορούσε μια οργάνωση κηπουρικής εντός της πόλης. Στόχος του κινήματος αυτού ήταν να διασωθούν οι χώροι πρασίνου μέσα στην πόλη προκειμένου να μπορούν τα παιδιά να παίζουν. Εν τέλει, το κίνημα αυτό εξελίχθηκε και έγινε πιο προσανατολισμένο γύρω από την καλλιέργεια βρώσιμων προϊόντων σε αστικές περιοχές. Ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του Α και Β Παγκοσμίου πολέμου, το κίνημα αυτό είχε μεγάλη επιτυχία αφού προσέφερε στο λαό τρόφιμα (Holmes, 2020).
1910-1940 – Victory Gardens σε ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο, Κανάδα, Αυστραλία, Γερμανία και άλλες Περιοχές.
Κατά τη διάρκεια του Α και Β Παγκοσμίου Πολέμου, η ανάγκη για τρόφιμα και προμήθειες ήταν μείζονος σημασίας. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι πέθαιναν από την πείνα. Ως εκ τούτου, προκειμένου να αυξηθεί η προμήθεια τροφίμων, πολλές χώρες προώθησαν τους «Κήπους νίκης» ή «κήπους πολέμου» ή κήπους που καλλιεργούνταν από πολίτες σε ιδιωτική και δημόσια γη (Holmes, 2020).
Κήποι της Νίκης στο Λονδίνο (Πηγή: Holmes, 2020)
2010-Αστικές Καλλιέργειες στην Ιαπωνία
Σήμερα, η Ιαπωνία αποτελεί μια από τις πρώτες χώρες που έχει εισάγει τις αστικές καλλιέργειες στην καθημερινότητα της. Η αστική γεωργία και κηπουρική αποτελεί μέρος της καθημερινότητας των Ιαπώνων και δεν είναι ασυνήθιστο κανείς να βρει πράσινους κήπους στις οροφές κτιρίων καθώς και μικρά αγροκτήματα και κήπους λαχανικών. Υπάρχουν και περιπτώσεις που οι ταράτσες ουρανοξυστών καταλαμβάνουν ολόκληρο το χώρο για την παραγωγή τροφίμων. Η αστική γεωργία στη Ιαπωνία έχει αυξηθεί κατά 36% τα τελευταία δέκα χρόνια (Holmes, 2020).
Σύγχρονες Πόλεις με Αστικές Καλλιέργειες
Μπιχάρ – Ινδία
Πράσινη ταράτσα σε κτίριο στο κράτος Μπιχάρ στην Ινδία (Πηγή: https://www.hindustantimes.com/patna/gaya-set-for-roof-top-farming-70-apply/story-PUDpS1G96j00gbCX4P0sOL.html )
Ντουπμάϊ
Η κυβέρνηση έχει ήδη διαθέσει 7600 τετραγωνικά μέτρα γης για τη δημιουργία 12 κάθετων αστικών χωραφιών και σε συνεργασία με μια τοπική εταιρεία βιοτεχνολογίας θα κατασκευάσουν τις καλλιέργειες αυτές. Ακόμη, η κρατική εταιρία αεροπορίας η Emirates Airlines συνεργάζεται με μια άλλη εταιρεία κατασκευής κάθετων αστικών καλλιεργειών με σκοπό την κατασκευή ενός κατακόρυφου αγροκτήματος που θα είναι ένα από τα μεγαλύτερα στον κόσμο.
Ρότερνταμ
Πλωτό αγρόκτημα με αγελάδες στο Ρότερνταμ (Πηγή: https://www.thebullvine.com/news/floating-farm-in-rotterdam-is-now-home-to-32- cows/ )
Μελβούρνη, Αυστραλία
Η τοπική αυτοδιοίκηση δημοσίευσε ένα ηλεκτρονικό φυλλάδιο το οποίο δίδει οδηγίες και ουσιαστικά καθοδηγεί τους ενδιαφερόμενους στο πως καλλιεργούνται τα διάφορα είδη τροφίμων στους κήπους καθώς και σε άλλα μέρη όπως είναι τα μπαλκόνια και οι αυλές των σπιτιών καθώς ακόμα και στις στέγες κτιρίων. Η δημοσίευση περιλαμβάνει λεπτομέρειες όπως τη βάση που πρέπει να χρησιμοποιηθεί στις καλλιέργειες προκειμένου να μην προκληθούν ζημίες στα κτίρια (π.χ. στην ταράτσα μιας κατοικίας) (Zengkun, 2020).
Ουάσιγκτον, ΗΠΑ
Οι κάτοικοι οι οποίοι ασχολούνται με τις αστικές καλλιέργειες λαμβάνουν εκπτώσεις στη φορολογία τους. Επίσης, οι τοπικοί άρχοντες της πόλης συνεργάζονται με τα σχολεία προκειμένου να προωθήσουν και να αναπτύξουν κήπους λαχανικών. Παράλληλα, είναι υποχρεωτικό οι μαθητές στα δημόσια σχολεία να λαμβάνουν τουλάχιστον 10 ώρες μάθησης ετησίως με θέμα τις καλλιέργειες και την παραγωγή τροφίμων ώστε να έχουν μια καλύτερη κατανόηση μεταξύ των συστημάτων τροφίμων, διατροφής, περιβαλλοντική βιωσιμότητα και υγεία(Zengkun, 2020).
Σαγκάη, Κίνα
Αστικές καλλιέργειες στην περιοχή Sunqiao στη Σαγκάη – Μακέτα (Πηγή: https://www.sasaki.com/projects/sunqiao-urban-agricultural-district/ )
Κούβα
Αστικές καλλιέργειες στην Αβάνα, Κούβα (Πηγή: Viljoen, 2005 )
Υπεύθυνος εκπαιδευτικός: κύριος Ηλίας Σκαντζός
