ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΧΕΙΜΩΝΙΑΤΙΚΟ ΕΘΙΜΟ ΤΗΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ. ΣΤΑ ΡΑΓΚΟΥΤΣΑΡΙΑ
Λίγα λόγια για την ιστορία τους
Τα Ραγκουτσάρια αρχίζουν την ημέρα των Θεοφανίων (6 Ιανουαρίου) και ολοκληρώνονται στις 8 Ιανουαρίου (Πατερίτσα) με την παρέλαση των καρναβαλιστών. Το όνομα και η καταγωγή αυτού του εθίμου εντοπίζονται στην κλασική αρχαιότητα. Η ρίζα της λέξης ραγκουτσάρια είναι το λατινικό rogatores που σημαίνει ζητιάνοι.
Η λέξη αυτή επικράτησε γιατί οι μεταμφιεσμένοι χτυπούσαν τις πόρτες όλων των σπιτιών και ζητούσαν δώρα ή να τους ακολουθήσουν στο γλέντι. Έτσι πίστευαν πως θα ξεχνούσαν τα προβλήματα και θα έδιωχναν τα κακά πνεύματα.
Την περίοδο της οθωμανικής αυτοκρατορίας «οι ραγκουτσάριδες» ήταν άνδρες που φορούσαν τις φουστανέλες τους και όλη την πολεμική τους στολή, κρατώντας μαχαίρια και σπαθιά. Οργανωμένοι σε μπουλούκι μαζί με τον αρχηγό τους, είχαν την αποδοχή της Ιεράς Μητρόπολης Καστοριάς. Αφού την πρώτη μέρα του καρναβαλιού κάθε ενορία ετοίμαζε το δικό της μπουλούκι και πήγαινε να χορέψει στο προαύλιο της Μητρόπολης. Εκεί περίμενε το φιλοδώρημα του Δεσπότη. Τα χρήματα πήγαιναν στη συντήρηση του κάθε ναού. Οι «ραγκουτσιάριδες» είχαν ορθόδοξη συμπεριφορά αποδεκτή από την Εκκλησία.
Επί Τουρκοκρατίας ήταν γνωστά σαν «τσαρανιασμένοι ραγκουτσάρηδες» αφού οι καρναβαλιστές ήταν βαμμένοι με μαύρο χρώμα στο πρόσωπο και το σώμα. Οι κάτοικοι έβγαιναν στους δρόμους μεταμφιεσμένοι πρόχειρα, κάνοντας επισκέψεις σε σπίτια, κυρίως των εορταζομένων και έφταναν απαραίτητα στην πλατεία στο Ντολτσό.
Μέχρι τη δεκαετία 1920-1930, απαραίτητη ήταν και η παρουσία ενός αρχηγού με την συνοδεία ενός γαϊδάρου στολισμένου με κληματόφυλλα και στηριγμένο στο σαμάρι του το ξόανο του Θεού Διονύσου, μέσα στο οποίο υπήρχε ένα μικρό βαρελάκι με κρασί.
Κατά την διάρκεια της δεκαετίας 1940-50 και την επιστροφή πολλών Καστοριανών από το εξωτερικό, άρχισαν να εμφανίζονται και οι νέες αλλαγές στην μεταμφίεση.
Τα μεγάλα και γνωστά καφενεία «Αίγλη» και «Βυζάντιο» διοργάνωναν ολονύχτια γλέντια, με παρέες μεταμφιεσμένων που άλλες ήταν μεταμφιεσμένες σύμφωνα με τα πατροπαράδοτα έθιμα, ενώ άλλες άρχισαν να υιοθετούν νέους τρόπους και πρότυπα μεταμφίεσης. Στα μέσα της ίδιας δεκαετίας άρχισε και η βράβευση των μεταμφιεσμένων από το Δήμο Καστοριάς, δίνοντας μια άλλη διάσταση στην όλη διαδικασία.
Σήμερα τα «Ραγκουτσάρια» είναι γνωστά ως το Παραδοσιακό Καρναβάλι της Καστοριάς. Το τριήμερο αυτό τουρίστες καταφθάνουν ώστε να γλεντήσουν και να διασκεδάσουν μαζί μας. Στο διάστημα αυτό η πόλη αποκτά ξεχωριστό χρώμα και πανηγυρική ατμόσφαιρα.
Οι τρεις κατάσκοποι του 9ου Δημοτικού σχολείου Καστοριάς.
Τα πιο επεισοδιακά Ραγκουτσάρια
Τα Χριστούγεννα του 1930 ήταν διαφορετικά για τους πολίτες της Καστοριάς. Γιατί η πόλη ηλεκτροφωτίστηκε για πρώτη φορά. Αλλά και για τα πιο επεισοδιακά Ραγκουτσάρια. Έγιναν πολλά παράξενα, διαφορετικά και περίεργα γεγονότα τον Ιανουάριο του 1931. Αλλά ας δούμε τα γεγονότα με τη σειρά.
Στις 7 Ιανουαρίου του 1931, την δεύτερη μέρα των Ραγκουτσαριών συγκεντρώθηκαν 2 ομάδες διασκεδαστών στο κεντρικό Καφενείο περίπου κατά τις 8 το βράδυ. Ξεκίνησε λοιπόν μια μικρή παρεξήγησε ανάμεσα σε δυο άντρες. Ο καθένας από διαφορετική ομάδα. Η παρεξήγηση έληξε γρήγορα σύμφωνα με τις τοπικές εφημερίδες. Στο σημείο όμως κατέφθασε άμεσα ο εισαγγελέας πρωτοδικών Καστοριάς. Ο υπερβολικός ζήλος του εξόργισε έναν μεταμφιεσμένο ο οποίος τον χτύπησε και χάθηκε στο πλήθος. ο εισαγγελέας συγκέντρωσε άμεσα δυνάμεις και διέταξε να σταματήσουν οι εορτασμοί από τις 10 το βράδυ.
Στις 8 Ιανουαρίου μια επιτροπή πολιτών επισκέφθηκε τον τότε Δήμαρχο ώστε να μεσολαβήσει και να αφεθούν ελεύθεροι οι 4 άντρες που είχαν συλληφθεί.
Ο Δήμαρχος επισκέφτηκε το εισαγγελέα όμως εκείνος τον έδιωξε με περιφρονητικό τρόπο και κάλεσε χωροφύλακες για να τον προστατεύουν. Η συνάντηση έγινε αμέσως γνωστή. Τέσσερις δικηγόροι της πόλης μαζί με 800 πολίτες επισκέφτηκαν τους βουλευτές Ιωάννη Βαλαλά και Ιωάννη Ζάχο. Οι δυο βουλευτές μαζί με τον γερουσιαστή Χρηστίδη έστειλαν τηλεγραφική καταγγελία στον Υπουργό Δικαιοσύνης και στον Γενικό Εισαγγελέα Εφετών Θεσσαλονίκης για τη συμπεριφορά του Εισαγγελέα Καστοριάς. Το εξαγριωμένο πια πλήθος είχε τώρα μαζευτεί έξω από την χωροφυλακή. Η παρέμβαση του εισαγγελέα Εφετών Θεσσαλονίκης είχε ως αποτέλεσμα τη απελευθέρωση των τεσσάρων πολιτών έπειτα από σύντομη ανάκριση.
Τα γεγονότα των ραγκουτσαριών είχαν και συνέχεια τις επόμενες εβδομάδες. Ο εισαγγελέας κοινοποίησε κλήσεις σε 45 Καστοριανούς πολίτες. Η κατηγορία ήταν η διατάραξη κοινής ησυχίας. Τελικά 32 πολίτες πήγαν στο δικαστήριο της Καστοριάς και κρίθηκαν αθώοι εκτός από τρεις που τους έβαλαν πρόστιμο 100 δραχμών τον καθένα.
Το ζήτημα έληξε με απόφαση του υπουργού δικαιοσύνης ο οποίος μετέθεσε τον Εισαγγελέα στα Καλάβρυτα.
Τα χρυσά παιδιά του 9ου Δημοτικού Σχολείου Καστοριάς.
Τα χρυσά Μολύβια της Καστοριάς αποφάσισαν να γνωρίσουν και μια άλλη πλευρά των Ραγκουτσαριών. Σας την παρουσιάζουν στο ρεπορτάζ που ακολουθεί.