Η Γκουέρνικα, η οποία εκτίθεται στο Εθνικό Μουσείο τέχνης Βασίλισσα Σοφία, αποτελεί έναν από τους πιο δημοφιλείς και σημαντικούς πίνακες του Ισπανού ζωγράφου Πάμπλο Πικάσο. Είναι αναμφίβολα ένας από τους πλέον πιο εμβληματικούς πίνακες του 20ου αιώνα και απεικονίζει την πραγματική φρίκη και απόγνωση του πολέμου μέσα από ένα μεγαλείο τέχνης. Αλλά ποια είναι η πραγματική ιστορία και σημασία του συγκεκριμένου έργου;
Καθώς πλησίαζε η Διεθνής Έκθεση του Παρισιού του 1937 με θέμα την τέχνη και την Τεχνολογία, τα μέλη της ισπανικής δημοκρατικής κυβέρνησης ήθελαν έναν πίνακα ο οποίος θα εξέθετε τις περιπέτειες του αρχιστράτηγου Φράνκο και των συμμάχων του. Έτσι στράφηκαν σε έναν από τους πιο διάσημους και αναγνωρισμένους Ισπανούς ζωγράφους, τον Πάμπλο Πικάσο. Αμέσως, μόλις άκουσε αναφορές για τον βομβαρδισμό της Γκουέρνικα στις 26 Απριλίου, ο ποιητής Χουάν Λαρέα επισκέφτηκε το σπίτι του Πικάσο για να τον παροτρύνει να κάνει τον βομβαρδισμό θέμα του. Έτσι ο Picasso άρχισε να σκιαγραφεί μια σειρά προκαταρκτικών σχεδίων για την Guernica.
Η «Γκουέρνικα» αναπαριστά τον βομβαρδισμό μιας μικρής πόλης στη Χώρα των Βάσκων, στα βόρεια της Ισπανίας, στις 26 Απριλίου 1937, από τα γερμανικά και ιταλικά αεροπλάνα. Ο βομβαρδισμός είχε προκαλέσει τον θάνατο εκατοντάδων ανθρώπων και είχε σοκάρει τον πλανήτη. Ο Πικάσο απέφυγε να ζωγραφίσει αεροπλάνα, βόμβες ή ερείπια. Αντί αυτού, οι κυρίαρχες μορφές του έργου είναι ένας ταύρος, ένα πληγωμένο άλογο και τέσσερις γυναίκες που ουρλιάζουν κρατώντας νεκρά μωρά. Η Guernica βάφτηκε χρησιμοποιώντας μια ματ μπογιά σπιτιού ειδικά σχεδιασμένη κατόπιν αιτήματος του Πικάσο για να έχει τη λιγότερη δυνατή γυαλάδα. Όπως έχει ειπωθεί «Η αφαίρεση του χρώματος και του ανάγλυφου αποτελεί διακοπή της σχέσης του ανθρώπου με τον κόσμο: όταν διακόπτεται, δεν υπάρχει πια η φύση ή η ζωή»
Οι ερμηνείες της Guernica ποικίλλουν ευρέως και έρχονται σε αντίθεση μεταξύ τους. Αρχικά, το σχήμα και η στάση των σωμάτων εκφράζουν διαμαρτυρία. Ο Πικάσο χρησιμοποιεί μαύρο, λευκό και γκρι χρώμα για να εκφράσει τον πόνο και το χάος. Τα φλεγόμενα κτίρια και οι τοίχοι που καταρρέουν εκφράζουν την καταστροφή της Γκουέρνικα, αλλά ταυτόχρονα αντικατοπτρίζουν την καταστροφική δύναμη του πολέμου. Η εκτύπωση της εφημερίδας που χρησιμοποιείται στον πίνακα δείχνει το πώς ο Πικάσο έμαθε για το γεγονός. Ο λαμπτήρας αντιπροσωπεύει τον ήλιο και το σπασμένο σπαθί κοντά στο κάτω μέρος του πίνακα συμβολίζει την ήττα του λαού από τους βασανιστές του.
Αν και στην αρχή αυτός ο παγκοσμίου φήμης πίνακας προκάλεσε αρνητικές αντιδράσεις, τώρα πια εκπέμπει στον παρατηρητή του δέος αλλά και συγκίνηση. Είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακό να βλέπει κανείς τον τρόπο που απεικονίζει και εκφράζει τα συναισθήματά του για τον πόλεμο ένας τόσο σημαντικός καλλιτέχνης.
Σοφία Κουβελιώτη – Μαρίλια Κονδυλογιάννη Α2
