Ταξιδεύοντας στην Ελλάδα

Στη περιοχή της Θράκης αλλά και σε άλλες περιοχές της χώρας μας (Ήπειρο, Μακεδονία, Θράκη και Δωδεκάνησα) την πρώτη Μαρτίου ή στις 21 Μαρτίου, ημέρα της εαρινής ισημερίας, τα παιδιά γυρνάνε στα σπίτια κρατώντας ένα ομοίωμα (ξύλινο συνήθως) χελιδονιού, την «χελιδόνα», και τραγουδούν ένα είδος καλάντων, τα χελιδονίσματα.

Το έθιμο της χελιδόνας έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα. Η λαογραφική έρευνα θεωρεί το έθιμο αρχαιοελληνικό που έ­φτασε στις μέρες μας μέσα από την προφορική παράδοση, διατηρώντας όχι μόνον το ί­διο θέμα αλλά και διασώζοντας σχεδόν αυτολεξεί ορισμένους στίχους με ανάλογο ύφος και ποιητική δομή. Αποτελούν έτσι μια ειδική λαογραφική εκδήλωση της ελληνικής παράδοσης.

Στη Θράκη (Ανατολική, Δυτική και Ανατολική Ρωμυλία) υπάρχουν διάφορες ομοιότητες και διαφορές τόσο στον στίχο όσο και τη μουσική των χελιδονισμάτων.

Στίχοι :

Χελιδόνα έρχεται
Απ’ τη Μαύρη θάλασσα
Θάλασσα επέρασε
Έκατσε και λάλησε
Λάλησε τα γράμματα
Γράμματα ελληνικά
Που μαθαίνουν τα παιδιά
Τα παιδιά του δάσκαλου
Δάσκαλος μας έστειλε
να μας δώσ’τε πέντ “αυγά
και αν δεν έχετε αυγά
παίρνουμε την κλωσσαριάνα γεννάει, να κλωσάει
και να σέρνει τα πουλιά.

Στο μάθημα της μουσικής τα παιδιά του σχολείου μας παρακολούθησαν οπτικοακουστικά την τέλεση του εθίμου μέσα από διάφορα video του διαδικτύου και έτσι ήρθαν σε μια πρώτη επαφή με το δρώμενο.

Έπειτα κάναμε αρκετές πρόβες και προετοιμάσαμε το τραγούδι, έτσι ώστε να θυμούνται τα παιδιά τους στίχους πολύ καλά. Χρησιμοποιήσαμε και τα κρουστά όργανα που διαθέτει το σχολείο μας, όπως τα ντέφια και τα τουμπελέκια, κρατώντας το τετράσημο ρυθμό (4/4) των καλάντων, μάλιστα διασκευάζοντάς το ελάχιστα, έτσι ώστε να γίνει πιο ενδιαφέρον.

Αφού ολοκληρώσαμε την προετοιμασία του τραγουδιού, περάσαμε στη διαδικασία της ηχογράφησης που επιμελήθηκε η Κα Ψαρά, διδάσκουσα Πληροφορικής, με τον φορητό υπολογιστή της.

Έπειτα ο Κος Μητροσούδης Γιώργος, διδάσκων Κηπουρικής, επιμελήθηκε της κατασκευής των ξύλινων χελιδονιών μαζί με τους μαθητές μας.

Τέλος, παίρνοντας μαζί μας τις χειροτεχνίες μας και τα μουσικά όργανα, τελέσαμε το έθιμο στους χώρους του σχολείου μας, αλλά τα «ψάλλαμε» και στους γείτονες του χωριού, που φιλοξενεί το σχολείο μας. Έτσι είχαμε την ευκαιρία να έλθουμε σε επαφή με τους κατοίκους του Λαζοχωρίου μέσω αυτού του εθίμου.

Υπεύθυνος Καθηγητής

Παναγιωτίδης Βασίλης