Ο Ιωάννης Καποδίστριας, μια από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της νεότερης ελληνικής ιστορίας, υπήρξε ο πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδας μετά την Επανάσταση του 1821. Γεννημένος στην Κέρκυρα το 1776, από μια αριστοκρατική οικογένεια, ο Καποδίστριας έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην ανασυγκρότηση του ελληνικού κράτους και στη διαμόρφωση των πρώτων θεσμών του. Με πλούσιο επιστημονικό και διπλωματικό έργο, ο Καποδίστριας αναδείχθηκε σε μια από τις πιο σημαντικές πολιτικές φυσιογνωμίες του 19ου αιώνα, καθώς ανέλαβε την ηγεσία της Ελλάδας σε μια ιδιαίτερα δύσκολη περίοδο για τη χώρα.
Το 1827, μετά την αποδοχή του από τη Γ΄ Εθνική Συνέλευση, ο Καποδίστριας ανέλαβε την εξουσία της νεοσύστατης Ελληνικής Πολιτείας, δημιουργώντας ένα θεσμικό και πολιτικό πλαίσιο που επιδίωξε να καταστήσει την Ελλάδα λειτουργικό και ανεξάρτητο κράτος. Ένα από τα πρώτα του μέτρα ήταν η εισαγωγή του φοίνικα ως βασικής χρηματικής μονάδας της χώρας.
Ο φοίνικας παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1828, μόλις λίγους μήνες μετά την άφιξη του Καποδίστρια στην Ελλάδα, ως το πρώτο εθνικό νόμισμα της χώρας. Η αξία του φοίνικα καθορίστηκε από την Δ΄ Εθνοσυνέλευση και αντιπροσώπευε τη «αναγέννηση» της Ελλάδας, καθώς το όνομα του νομίσματος προέρχεται από το μυθικό πουλί, τον Φοίνικα, που αναγεννάται από τις στάχτες του. Το σύμβολο αυτό είχε και εθνική σημασία, καθώς αποτελούσε και τον θυρεό της Φιλικής Εταιρείας, που είχε παίξει καθοριστικό ρόλο στην προετοιμασία της Επανάστασης.
Η αξία του φοίνικα υποδιαιρούνταν σε 100 λεπτά, ενώ η αρχική κυκλοφορία του περιορίστηκε σε μικρό αριθμό νομισμάτων, με αποτέλεσμα το μεγαλύτερο μέρος των συναλλαγών να συνεχίζεται με ξένα νομίσματα, κυρίως τουρκικούς παράδες και ισπανικά δίστηλα. Η ανάγκη για εκτύπωση περισσότερων νομισμάτων οδήγησε στην έκδοση τραπεζογραμματίων το 1831, αλλά αυτά δεν είχαν αντίκρισμα σε χρυσό ή άλλο πολύτιμο μέταλλο, με αποτέλεσμα η εμπιστοσύνη του κοινού να είναι περιορισμένη.
Με την άφιξη του Όθωνα το 1832 και την εγκαθίδρυση του βασιλείου της Ελλάδας, το νομισματικό σύστημα αναμορφώθηκε και ο φοίνικας αντικαταστάθηκε από τη δραχμή, το οποίο και έγινε το νέο επίσημο νόμισμα της χώρας. Παρά τη σύντομη χρήση του, ο φοίνικας παραμένει μια συμβολική εικόνα της πρώτης προσπάθειας οικονομικής ανασυγκρότησης του ελληνικού κράτους.
Η παράλληλη πορεία του Ιωάννη Καποδίστρια και του φοίνικα αντικατοπτρίζει τις πρώτες δύσκολες αλλά αποφασιστικές προσπάθειες για την οικοδόμηση ενός ανεξάρτητου κράτους. Ο Καποδίστριας, παρά τις δυσκολίες και τις αντιφάσεις της εποχής, κατάφερε να θέσει τις βάσεις για τη δημιουργία μιας οργανωμένης και λειτουργικής πολιτείας, που παράλληλα προσπάθησε να ανακτήσει την οικονομική της ανεξαρτησία μέσω της δημιουργίας ενός εθνικού νομίσματος.
Η κληρονομιά του Καποδίστρια και του φοίνικα συνδέεται με την αναγέννηση και την εθνική αναδιοργάνωση της Ελλάδας, η οποία, παρά τις αντιξοότητες, προσδιόρισε το μέλλον της χώρας για τα επόμενα χρόνια.
Μαξιμιάδου Άννα Γ΄4
