Η εξέγερση του Πολυτεχνείου ήταν μαζική εκδήλωση λαϊκής αντίθεσης απέναντι στη στρατιωτική δικτατορία, που έλαβε χώρα στην ελληνική επικράτεια μεταξύ 14 και 17 Νοεμβρίου του 1973. Ξεκίνησε στις 14 Νοεμβρίου με την κατάληψη του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, από φοιτητές και σπουδαστές. Αυτή κλιμακώθηκε σε αντιδικτατορική εξέγερση, στην οποία ενσωματώθηκαν μετέπειτα πολίτες και διαμαρτυρόμενοι αγρότες. Κατεστάλη αιματηρά πρωί της 17ης Νοεμβρίου, με την είσοδο άρματος μάχης στον χώρο του πολυτεχνείου και την επαναφορά σε ισχύ του σχετικού στρατιωτικού νόμου, που απαγόρευε τις συγκεντρώσεις και την κυκλοφορία σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Τα γεγονότα άφησαν νεκρούς, τραυματίες και οδήγησαν σε φυλακίσεις και βασανιστήρια.
Το κύριο σύνθημα των φοιτητών ήταν “Ψωμί- Παιδεία- Ελευθερία”. Άλλα συνθήματα, όπως “Απόψε πεθαίνει ο φασισμός”, “Εργάτες, αγρότες και φοιτητές”, “Έξω οι Αμερικάνοι”, “Λαέ πεινάς, γιατί δεν πολεμάς” και “Κάτω η Εξουσία”, “Κάτω η Χούντα”, βροντοφωνάχτηκαν, γράφτηκαν στους τοίχους κι έμειναν στην ιστορία ως τα μηνύματα που έριξαν τη Χούντα.
Τα γεγονότα
Στις 14 Νοεμβρίου 1973 φοιτητές του Πολυτεχνείου αποφάσισαν αποχή από τα μαθήματα και ξεκίνησαν διαδηλώσεις, καθώς εξέδωσαν ψήφισμα, με το οποίο ζητούσαν την ανάκληση των αποφάσεων της Χούντας για τη διεξαγωγή των φοιτητικών εκλογών και τον εκδημοκρατισμό των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων. Οι φοιτητές οχυρώθηκαν μέσα στο κτίριο της σχολής επί της οδού Πατησίων και ξεκίνησαν τη λειτουργία του ανεξάρτητου ραδιοφωνικού σταθμού του Πολυτεχνείου. Ο πομπός κατασκευάστηκε μέσα σε λίγες ώρες στα εργαστήρια της σχολής Ηλεκτρολόγων Μηχανικών. Οι διαδηλώσεις, τα συλλαλητήρια και οι εκδηλώσεις κατά του καθεστώτος της Χούντας αυξήθηκαν. Κυρίως στην Αθήνα, αλλά και σε σημεία της επαρχίας, δημιουργήθηκαν συνθήκες εξέγερσης.
Στις 3 π.μ. της 17ης Νοεμβρίου, και ενώ οι διαπραγματεύσεις για ασφαλή αποχώρηση των φοιτητών από το χώρο του Πολυτεχνείου βρίσκονταν σε εξέλιξη, αποφασίστηκε από τη μεταβατική κυβέρνηση η επέμβαση του στρατού και ένα από τα τρία άρματα, που είχαν παραταχθεί έξω από τη σχολή, γκρέμισε την κεντρική πύλη. Κατά την είσοδο του άρματος, υποστηρίζεται, χωρίς να έχει αποδειχθεί, ότι συνεθλίβησαν 2–3 φοιτητές που βρίσκονταν πίσω από την πύλη. Ο σταθμός του Πολυτεχνείου έκανε εκκλήσεις στους στρατιώτες να αψηφήσουν τις εντολές των ανωτέρων τους και στη συνέχεια ο εκφωνητής απήγγειλε τον Ελληνικό Εθνικό Ύμνο. Η μετάδοση συνεχίστηκε ακόμα και μετά την είσοδο του άρματος στον χώρο της σχολής. Οι φοιτητές, που είχαν παραμείνει στο Πολυτεχνείο, μαζεύτηκαν στο κεντρικό προαύλιο ψάλλοντας τον εθνικό ύμνο.
Υπήρχαν 24 τεκμηριωμένες περιπτώσεις νεκρών
1. Σπυρίδων Κοντομάρης του Αναστασίου, 57 ετών
2. Διομήδης Κομνηνός του Ιωάννη, 17 ετών
3. Σωκράτης Μιχαήλ, 57 ετών
4. Toril Margrethe Engeland του Per Reidar, 22 ετών
5. Βασίλειος Φάμελλος του Παναγιώτη, 26 ετών
6. Γεώργιος Σαμούρης του Ανδρέα, 22 ετών
7. Δημήτριος Κυριακόπουλος του Αντωνίου, 35 ετών
8. Σπύρος Μαρίνος του Διονυσίου, επονομαζόμενος Γεωργαράς, 31 ετών
9. Νικόλαος Μαρκούλης του Πέτρου, 24 ετών
10. Αικατερίνη Αργυροπούλου σύζυγος Αγγελή, 76 ετών
11. Στυλιανός Καραγεώργης του Αγαμέμνονος, 19 ετών
12. Μάρκος Καραμανής του Δημητρίου, 23 ετών
13. Αλέξανδρος Σπαρτίδης του Ευστρατίου, 16 ετών
14. Δημήτριος Παπαϊωάννου, 60 ετών
15. Γεώργιος Γεριτσίδης του Αλεξάνδρου, 47 ετών
16. Βασιλική Μπεκιάρη του Φωτίου, 17 ετών
17. Δημήτρης Θεοδώρας του Θεοφάνους, 52 ετών
18. Αλέξανδρος Βασίλειος (Μπασρί) Καράκας, 43 ετών
19. Αλέξανδρος Παπαθανασίου του Σπυρίδωνος, 59 ετών
20. Ανδρέας Κούμπος του Στέργιου, 63 ετών
21. Μιχαήλ Μυρογιάννης του Δημητρίου, 20 ετών
22. Κυριάκος Παντελεάκης του Δημητρίου, 44 ετών
23. Ευστάθιος Κολινιάτης, 47 ετών
24. Ιωάννης Μικρώνης του Αγγέλου, 22 ετών
Τα αποτελέσματα
Η εξέγερση του Πολυτεχνείου δεν οδήγησε άμεσα στην πτώση της δικτατορίας, γιατί αργότερα ανέλαβε η ομάδα του Ιωαννίδη, στη θέση του Παπαδόπουλου, επιβάλλοντας ένα ακόμα σκληρότερο καθεστώς. Παρ’ όλα αυτά, η εξέγερση των φοιτητών επιτάχυνε τη πτώση της Χούντας, που οριστικά πραγματοποιήθηκε λίγους μήνες αργότερα, τον Ιούλιο του 1974, μετά την εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο. Για αυτό η εξέγερση του Νοεμβρίου θεωρείται νικηφόρα και αποφασιστική για ένα βήμα προς τη Δημοκρατία.
Ζαφείρη Ελένη Γ΄3 / Κορδέλλα Βασιλεία Γ΄1
