Η μιμική αναπαράσταση σκηνών από τη ζωή και τα Πάθη του Χριστού, της Παναγίας, των Αγίων και των Προφητών μέσα στον χώρο της Εκκλησίας είναι το Λειτουργικό Δράμα.
Τον 4ο μ. Χ αιώνα ο Χριστιανισμός έγινε η επίσημη θρησκεία και η αρχαία ελληνική τραγωδία βρισκόταν σε τέλεια παρακμή. Η παντομίμα και η όρχηση πολεμήθηκε με φανατισμό από τους Πατέρες της Εκκλησίας και τις Οικουμενικές Συνόδους, διότι το περιεχόμενό τους προερχόταν από τον αρχαίο ειδωλολατρικό κόσμο. Παρά την πολεμική ο λαός εξακολουθούσε να αγαπά τις χορευτικές και θεατρικές παραστάσεις ώστε η Εκκλησία αναγκάστηκε να δεχτεί την επίδρασή τους.
Αν παρατηρήσουμε τον χώρο που τελείται η Θεία Λειτουργία θα παρατηρήσουμε ότι έχει πολλά κοινά με το αρχαίο ελληνικό θέατρο. Το ιερό με τις εισόδους και εξόδους του είναι ψηλότερα από το μέρος που στέκουν οι ψάλτες( ο χορός) και το εκκλησίασμα. Οι ψάλτες είναι μοιρασμένοι δεξιά και αριστερά στο ημιχώριο. Ο αρχιεπισκοπικός θρόνος βρίσκεται ψηλότερα από όλα τα στασίδια. Τα άμφια είναι άλλοτε πένθιμα, άλλοτε χαρούμενα, κεντημένα με χρυσή κλωστή. Ολόκληρη η Λειτουργία διεξάγεται με διαλογικό τρόπο. Ο διάλογος, η κίνηση, ο χορός και ο σκηνικός διάκοσμος του αρχαίου δράματος υιοθετήθηκε από την Εκκλησία.
Ιδιαίτερα την Μεγάλη Εβδομάδα τόσο στην Καθολική όσο και στην Ορθόδοξη Εκκλησία οι ακολουθίες έχουν έντονο δραματικό χαρακτήρα. Η πρακτική του πλυσίματος των ποδιών υπήρχε στα έθιμα φιλοξενίας των αρχαίων πολιτισμών. Η θρησκευτική αυτή τελετή του ιερού Νιπτήρος μαρτυρείται από τον Δ” αιώνα και συγκεκριμένα από τη Σύνοδο της Ελβίρας, γύρω στα 300 μ.Χ. Στο βυζαντινό θεατρικό κείμενο που ανακάλυψε ο ιστορικός Σπυρίδων Λάμπρου, στη βιβλιοθήκη του Βατικανού ο «Νιπτήρ» είναι το τέταρτο επεισόδιο από το συνολικό έργο, υπό τον τίτλο «Τα Πάθη του Χριστού». Το ιστορικό βάθος αυτής της παραδόσεως χάνεται στα χρόνια πριν τον 14ο αι. στην βυζαντινή Κωνσταντινούπολη. Γινόταν όχι μόνο στην Αγιά Σοφία αλλά και στα βασιλικά ανάκτορα. Στα βυζαντινά χρόνια οι αυτοκράτορες υποδύονταν το πρόσωπο του Ιησού και έπλεναν τα πόδια 12 λαϊκών ανθρώπων που υποδύονταν τους 12 μαθητές του.
Η τελετή ξεκίνησε στην Πάτμο πριν 400 χρόνια περίπου και, από τότε κάθε χρόνο, ακόμα και επί Τουρκοκρατίας, τελείται το πρωί της Μεγάλης Πέμπτης. Ο Ηγούμενος πλένει τα πόδια των 12 ιερέων σε μια ασημένια λεκάνη που περιέχει νερό.
Η Ακολουθία του Νιπτήρος στην Πάτμο
Στα Ιεροσόλυμα ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων βγαίνει από το Ναό συνοδευόμενος από αρχιερείς και ιερείς της Αγιοταφίτικης Κοινότητας και ανεβαίνει σε εξέδρα στο προαύλιο, όπου συμβολικά πλένει τα πόδια δώδεκα ιερομονάχων, φορώντας έναν λευκό χιτώνα.
Στην Αθήνα ο π. Κύριλλος και φέτος θα πραγματοποιήσει την τελετή του Ιερού Νιπτήρος κατά την τάξιν του Πατριαρχείου των Ιεροσολύμων στον Ι.Ν. της Υπαπαντής του Κυρίου στον Λόφο Αξιωματικών στο Περιστέρι.
Στην Καθολική Εκκλησία στην Τελετή ο Πάπας πλένει τα πόδια 12 ανδρών σε αναπαράσταση της πράξης του Ιησού προς τους μαθητές του.
Ο Πάπας Φραγκίσκος νίβει τα πόδια των μεταναστών στην Τελετή του Νιπτήρος
Φέτος ο Πάπας διάλεξε να πλύνει τα πόδια δώδεκα μεταναστών ανδρών και γυναικών από διάφορες χώρες και με διαφορετικές θρησκείες δηλώνοντας ότι όλοι είμαστε παιδιά του ίδιου Θεού.
Ζιάννη Φωτεινή ΠΕ03, Msc
Πηγή: Karl Nef , Η Ιστορία της Μουσικής.
Christopher Headington, Η Ιστορία της Δυτικής Μουσικής.
