ΜΑΡΤΙΟΣ

( ή Κλαψομάρτης ή Παλουκοκαύτης ή Κλάψας ή Πεντάγωνος ή Λωλομάρτης ή Γδάρτης ή Σακουλογδύτης ή Ξεροκοφινάς ή Ανοιξιάτης ή Φυτευτής)

Ο Μάρτιος είναι ο τρίτος μήνας του έτους και διαρκεί 31 ημέρες. Αρχικά ήταν ο πρώτος μήνας του ρωμαϊκού ημερολογίου, λόγω της εαρινής ισημερίας. Πήρε το όνομά του από το θεό Άρη (Mars), που θεωρούνταν ο γενάρχης και προστάτης των Ρωμαίων. Με τη μεταρρύθμιση του 153 π. Χ. , όταν προστέθηκαν ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος,  ο Μάρτιος έλαβε την τρίτη θέση στο δωδεκάμηνο πλέον ρωμαϊκό ημερολόγιο.

Στο αρχαίο αττικό ημερολόγιο ο Μάρτης αντιστοιχούσε με το δεύτερο δεκαπενθήμερο του μήνα Ανθεστηριώνα και το πρώτο δεκαπενθήμερο του μήνα Ελαφηβολιώνα.

Το λαογραφικό περιεχόμενο του Μαρτίου είναι πλούσιο και σχετίζεται με τη θέση του ως πρώτου μήνα της άνοιξης, αλλά και με τις άστατες καιρικές συνθήκες που επικρατούν και έχουν αποφασιστική σημασία για τη γεωργοκτηνοτροφική παραγωγή. Αυτή η διαπίστωση αναδεικνύεται και από την πληθώρα των σχετικών παροιμιών, αλλά και από τις διάφορες ευτράπελες διηγήσεις της ελληνικής παράδοσης.

Μία διήγηση αναφέρει ότι ο Μάρτιος είχε δύο γυναίκες, μία καλή και μία κακή, και ανάλογα μ’ αυτή που είχε κοντά του ήταν άλλοτε καλός κι άλλοτε κακός κι έτσι  άστατος ήταν κι ο καιρός.

Μια άλλη παράδοση αναφέρει ότι ο Μάρτιος έπαψε να είναι ο πρώτος μήνας του έτους, επειδή οι άλλοι μήνες του αφαίρεσαν τα πρωτεία και τα έδωσαν στο Γενάρη, όταν τους ξεγέλασε όλους πίνοντας όλο το κρασί από το κοινό τους βαρέλι. Έτσι, όταν ο Μάρτης θυμάται το κρασί που ήπιε, χαμογελάει κι ο καιρός είναι καλός, ενώ, όταν θυμάται την τιμωρία του, κλαίει κι ο καιρός γίνεται άστατος.

Ένα έθιμο του μήνα αυτού είναι  κι ο «μάρτης», η ασπροκόκκινη στριμμένη κλωστή , που δένουν οι μητέρες κι οι γιαγιάδες στον καρπό των παιδιών για να τα προφυλάξει από τις ακτίνες του ήλιου, που πιστεύεται ότι είναι βλαβερές αυτή την εποχή.

Παροιμίες για το Μάρτη:

• «Το Μάρτη ξύλα φύλαγε, μην κάψεις τα παλούκια…»
• «Μάρτης είναι, χάδια κάνει, πότε κλαίει, πότε γελάει…»
• «Μάρτης γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης…»
• «Μάρτης έβρεχε, Θεριστής χαιρότανε…»
• «Το Μάρτη χιόνι βούτυρο, μα σαν παγώσει μάρμαρο…»
• «Τσοπάνη μου την κάπα σου, το Μάρτη φύλαγέ την…»
• «Μάρτης βρέχει, ποτέ μην πάψει…»
• «Μάρτης κλαψής, Θεριστής χαρούμενος…»
• «Μάρτης πουκαμισάς, δε σου δίνει να μασάς…»