ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ
Οι μαθητές που συμμετείχαν στο άρθρο/ συνέντευξη:
Α1 :Αθηναίου Σταματίνα, Ανδριώτης Ματθαίος, Ασημάκος Δημήτρης, Γουδέλης Γιώργος, Δημήτρη Θάλεια, Κακαβάκης Βασίλης, Κατσαρός Σπύρος
Α4: Νικόπουλος Δημήτρης, Πλιάτσικας Παναγιώτης
Β1: Βαγγαλάτη Μαρίνα, Πέττα Νεφέλη, Πλεύρη Άντυ
ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ
Ο πρώτος κυβερνήτης του Ελληνικού κράτους, γιος του Αντωνίου Μαρία Καποδίστρια και της Διαμαντίνας Γονέμη γεννήθηκε στην Κέρκυρα στις 10 Φεβρουαρίου 1776. Το επώνυμο της οικογένειας, η οποία καταγόταν από το ακρωτήριο Ίστρια της Αδριατικής (Capo d’Istria) ήταν Βιττόρι, αλλά όταν στα τέλη του 14ου αιώνα κατέφυγαν στην Κέρκυρα, έλαβαν το επώνυμο Καποδίστρια. Ο Ιωάννης ασχολήθηκε με την πολιτική ήδη από το 1801 ως μέλος της Ιονίου Πολιτείας ενώ από το 1809 εντάχθηκε στη ρωσική διπλωματική υπηρεσία. Εκεί ανέλαβε σημαντικές θέσεις, καταφέρνοντας να αναδειχθεί σε υπουργό εξωτερικών της Ρωσικής Αυτοκρατορίας από το 1815 έως το 1822. Στις 14 Απριλίου 1827 η Γ΄ Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας τον εξέλεξε πρώτο κυβερνήτη της Ελλάδας, θέση από την οποία ήρθε σε προστριβές με τους τοπικούς αξιωματούχους με αποτέλεσμα τη δολοφονία του στις 27 Σεπτεμβρίου 1831, στο Ναύπλιο, από τον Κωνσταντίνο και Γεώργιο Μαυρομιχάλη.
Στο χωριό Ευροπούλοι, 5 χλμ δυτικά της πόλης της Κέρκυρας βρίσκεται η εξοχική κατοικία της οικογένειας Καποδίστρια, η οποία έχει μετατραπεί σε μουσείο. Εκεί συναντήσαμε τη Διευθύντρια- επιμελήτρια του μουσείου, κυρία Ντάρια Κοσκόρου και είχαμε τη χαρά να συνομιλήσουμε μαζί της.
EΡ: Κυρία Κοσκόρου , πείτε μας λίγα λόγια για τη σχέση του οικήματος που βρισκόμαστε σήμερα με την οικογένεια Καποδίστρια.
ΝΤ. Κ: O χώρος αυτός που στεγάζει το μουσείο Καποδίστρια, του οποίου η πλήρης επωνυμία είναι μουσείο Καποδίστρια – Κέντρο Καποδιστριακών Μελετών είναι ένα ιστορικό κτήμα της οικογένειας Καποδίστρια. Ήταν γνωστό με την επωνυμία «Κουκουρίτσα» που στην κερκυραϊκή διάλεκτο σημαίνει λόφος περίβλεπτος, λόφος με θέα. Μέχρι στιγμής έχουμε βρει συμβόλαια τα οποία δείχνουν την ιδιοκτησία των Καποδίστρια εδώ από τα μέσα του 18ου αιώνα. Η προφορική παράδοση μέσα στους κόλπους της οικογένειας, λέει ότι είναι περί τα 500 χρόνια η ιδιοκτησία εδώ. Εμείς επειδή θέλουμε να μιλάμε με πηγές αλλά δεν αναιρούμε και τις προφορικές μαρτυρίες, δηλώνουμε και τα δύο.
ΕΡ: Πως τελικά το οίκημα αυτό κατέληξε να γίνει μουσείο;
ΝΤ. Κ: Η Μαρία Καποδίστρια Δεσύλλα, τελευταία κληρονόμος αυτού του κτήματος, λίγα χρόνια πριν φύγει από τη ζωή το Δεκαπενταύγουστο του 1980 αποφασίζει ότι το κτήμα της Κουκουρίτσας, μαζί με οικογενειακά κειμήλια, θα τα δωρίσει σε τρία σωματεία της Κέρκυρας, την Αναγνωστική Εταιρία, τη Φιλαρμονική Εταιρεία Κερκύρας και την Εταιρεία Κερκυραϊκών σπουδών με τον όρο να τα χρησιμοποιήσουν για να ιδρυθεί εδώ ένα μουσείο αφιερωμένο στον Καποδίστρια. Και τους αφήνει την ευχή να καταφέρουν να στεγάσουν εδώ το αρχείο Καποδίστρια έτσι ώστε, «οι ιστοριοδίφες και οι μελετητές», όπως λέει η ίδια να μπορέσουν να αντλήσουν πληροφορίες για τον Καποδίστρια και την εποχή του. Το μουσείο ιδρύθηκε πολύ γρήγορα μετά το θάνατο της, δηλαδή το 1981. Και μέσα στη δεκαετία του 2010 καταφέραμε να φτιάξουμε το ψηφιακό αρχείο Ιωάννη Καποδίστρια και να εκπληρωθεί η ευχή της οραματίστριας – ιδρύτριας. Εμείς λειτουργούμε το παλιό σπίτι ως έκθεση του μουσείου Καποδίστρια και τον κήπο, για διάφορες εκδηλώσεις. Παράλληλα συνεχώς μελετάμε τον κήπο, έτσι ώστε να καταφέρουμε να αποδώσουμε και τα 13,7 στρέμματα που είναι όλο το κτήμα, μέσα σε μια άλλου είδους περιήγηση.
ΕΡ: Ο ίδιος ο Ιωάννης Καποδίστριας πέρασε κάποιο μέρος της ζωής του στη συγκεκριμένη οικία;
ΝΤ.Κ: Το 1797, όταν γυρνάει από τις σπουδές του στην Πάντοβα της Ιταλίας, περίπου στα 21 του, είναι η χρονιά της κατάργησης της Βενετικής Δημοκρατίας που καταλαμβάνεται από τα γαλλικά στρατεύματα. Και έτσι έρχονται στην Κέρκυρα οι Γάλλοι οι οποίοι εφαρμόζουν ένα είδος διακυβέρνησης εμπνευσμένης από τη γαλλική επανάσταση και τα αιτήματά της για την κατάργηση των προνομίων των ευγενών που όμως έρχεται σε σύγκρουση με την παλιότερη διοίκηση, στην οποία ο πατέρας του Καποδίστρια συμμετείχε, και μάλιστα ήταν επικεφαλής της συντηρητικής παράταξης. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα η οικογένεια να φύγει από την πόλη, που είναι το διοικητικό κέντρο των γάλλων και εγκαθίσταται εδώ. Ο Καποδίστριας όταν φεύγουν οι γάλλοι είναι γύρω στα 23-24. Για εκείνη λοιπόν την περίοδο, ο Καποδίστριας βρίσκεται με την οικογένειά του στην Κουκουρίτσα.
ΕΡ: Θα μπορούσατε να μας περιγράψετε με λίγα λόγια την προσωπικότητά του;
ΝΤ. Κ: Από όσα περιγράφουν οι σύγχρονοί του, φαίνεται να ήταν ένας άνθρωπος αρκετά λιτός και καθόλου ματαιόδοξος. Βλέπουμε από τις επιστολές του ότι μετράει την κάθε του δαπάνη για να μην είναι σπάταλος. Τον περιγράφουν επίσης ως έναν πολύ ευγενή και πράο άνθρωπο, που θεωρούσε ότι η συμμετοχή στα κοινά και σε θέσεις που βάζουν τις βάσεις για τη διαμόρφωση της ζωής ανθρώπων και κοινωνιών πρέπει να έχει ένα γνώμονα. Τη δικαιοσύνη. Εγώ βλέπω έναν άνθρωπο ο οποίος έχει μία μαγική ισορροπία, να είναι συνάμα οραματιστής και πραγματιστής. Αυτό εμένα με εντυπωσιάζει. Μονίμως κινείται πάνω στο όραμα της ελευθερίας των ελλήνων και των επτανησίων, χωρίς όμως να θέτει ως στόχο την κατάρριψη της μοναρχίας. Αναγνωρίζοντας παρόλα αυτά, ότι κάποια αιτήματα έχουν κερδηθεί, έχουν απλωθεί μέσα στις κοινωνίες και το μπουκάλι αυτό δεν κλείνει. Γι’ αυτό προσπαθεί να βρει την καλύτερη συνταγή για να προσφέρει μια σταθερότητα στη ζωή των ανθρώπων, να μην υπάρχουν εντάσεις και πόλεμοι. Είναι ένας πολύ σύγχρονος άνθρωπος, ανοιχτός στα αιτήματα, αλλά χωρίς να είναι ανατρεπτικός. Είναι ένας καθαρός διπλωμάτης. Πραγματιστής, αλλά με όραμα.
ΕΡ: Υπάρχουν άγνωστες πληροφορίες για τη ζωή του που θα θέλατε να μοιραστείτε μαζί μας;
ΝΤ.Κ: Κατά τη γνώμη μου, υπάρχει ένα παράδοξο στην περίπτωση Καποδίστρια. Για εμάς τους έλληνες είναι ένας πολύ γνώριμος και συγχρόνως ένας άγνωστος άνθρωπος. Διότι ο Καποδίστριας έδρασε σε διαφορετικούς τόπους και επηρέασε πολύ διαφορετικές περιοχές. Κάποιος λοιπόν ο οποίος θα μπορούσε να μας φωτίσει άγνωστες πτυχές του Ιωάννη Καποδίστρια θα έπρεπε να ψάξει σε αρχεία στην Κέρκυρα, στη Λευκάδα, στην Ιταλία, στη Βιέννη, στη Ρωσία, στο Βουκουρέστι, στη Γαλλία, για να κεντήσει τη διαδρομή του. Και οι εποχές δεν έχουν μέχρι στιγμής βοηθήσει, όλες αυτές οι χώρες άλλαξαν σύνορα, άλλαξαν καθεστώτα, πολιτεύματα. Οπότε νομίζω ότι τώρα στη δική σας γενιά φτάσαμε πλέον σε μια εποχή, που μπορεί κάποιος να δει τον Καποδίστρια ως έναν Ευρωπαίο, να παρακολουθήσει τη διαδρομή του που είναι διασκορπισμένη σε αρχεία σε όλη την Ευρώπη και να μας δώσει άγνωστες πληροφορίες. Νομίζω δεν υπάρχει κάτι πιο γοητευτικό από το να πάει κάποιος και να ενώσει όλη αυτή την πορεία.
ΕΡ: Ας πούμε τώρα λίγα λόγια για σας. Ποια είναι τα συναισθήματά σας σχετικά με τη συγγένεια σας με τον Ιωάννη Καποδίστρια;
ΝΤ. Κ: Τα συναισθήματά μου είναι ποικίλα. Δεν τον γνώρισα ποτέ, οπότε είναι σαν πνεύμα πάντα. Καθώς μεγαλώνω καταλαβαίνω αυτό που αισθανόταν η προγιαγιά μου η Μαρία Καποδίστρια Δεσύλλα. Ότι έχουμε μια ηθική ευθύνη για τη μνήμη και την παρακαταθήκη αυτού του ανθρώπου. Δεν ακουμπάει μόνο στην οικογένειά του αυτή η ευθύνη, αλλά στην οικογένειά του ακουμπάει με έναν πιο ιδιαίτερο τρόπο. Και είναι καλό να αναλαμβάνει ο καθένας την ευθύνη του. Πρέπει όμως να βρεις μια ισορροπία, γιατί η παρακαταθήκη που αφήνει ο Καποδίστριας θα μπορούσε να είναι ένα πολύ μεγάλο βάρος. Δηλαδή αν συνεχώς προσπαθείς να μετρήσεις τον εαυτό σου απέναντί του, υπάρχει περίπτωση αυτή η σκιά να πέσει πολύ βαριά απάνω σου. Είναι καλό να τον χρησιμοποιείς σαν σύμβουλο, σαν οδηγό.
ΕΡ: Κυρία Κοσκόρου, πώς αισθάνεστε για τη βράβευση σας με το χρυσό μετάλλιο του Τάγματος της Ευποιίας από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας κυρία Σακελλαροπούλου;
ΝΤ.Κ: Νιώθω βαθύτατα συγκινημένη, ακούγεται λίγο τετριμμένο αλλά έτσι είναι. Όταν μου ανακοινώθηκε ένιωσα πολύ μεγάλη έκπληξη και τιμή. Όταν μου επιδόθηκε ήταν πάρα πολύ μεγάλη η συγκίνηση. Ένα πράγμα που θέλω να επικοινωνήσω είναι ότι όταν τιμάσαι, καταλαβαίνεις ότι κουβαλάς πολύ κόσμο μαζί σου. Τιμάται μεν το δικό σου έργο, ο χρόνος που διέθεσες, το όραμα που είχες, αλλά κανένας ποτέ δεν είναι μόνος του. Όλα αυτά για να τα πετύχεις σημαίνει ότι συνάντησες φανταστικούς ανθρώπους που σε εμπιστεύτηκαν, έδωσαν το χρόνο, την αγάπη και τη φροντίδα τους. Χωρίς να θέλω να υποτιμώ το ότι αν δεν βγει κάποιος μπροστά, κάποια πράγματα δεν θα γίνουν. Και είναι συγκλονιστικό να τιμάσαι γιατί είχες την αγωνία να φέρεις τη βάρκα παρακάτω, αλλά η βάρκα φτιάχτηκε από πολλούς ανθρώπους. Θεωρώ επίσης μεγάλη τιμή από την πλευρά της Προέδρου της Δημοκρατίας ότι στο πρόσωπό μου αναγνώρισε μια νέα γυναίκα. Γιατί είμαστε πιο συνηθισμένοι να βλέπουμε βραβεύσεις για το σύνολο του έργου ενός ανθρώπου, και όχι στο μέσο της διαδρομής. Δεν περίμενα να τιμηθώ σ’ αυτήν την ηλικία, όχι λες και το περίμενα αργότερα, αλλά πόσο μάλλον σε αυτή την ηλικία. Και αυτό είπα και στην Πρόεδρο της Δημοκρατίας κατά την τελετή, ότι αυτό το παράσημο θα ήθελα να γίνει πηγή έμπνευσης για πολύ νέο έργο να βγει μπροστά.
Κλείνοντας αυτή τη συνέντευξη, κυρία Κοσκόρου, πείτε μας, γιατί ένας νέος άνθρωπος σαν εμάς, αξίζει να επισκεφτεί αυτόν εδώ το χώρο;
ΝΤ.Κ: Όταν κάποιος φτάνει στο μουσείο Καποδίστρια δεν αισθάνεται ότι συναντάει ένα μουσείο που του λέει: «Θα σου πω εγώ την ιστορία». Είναι ένα μουσείο που λέει: «Έλα να σου δείξω, έλα να τα πούμε». Είναι νομίζω, ένας πολύ πιο φιλικός τρόπος συνάντησης. Και προσπαθούμε μέσα από τις παράλληλες δράσεις, το θερινό σινεμά, διάφορα εκπαιδευτικά στον κήπο, το web app κλπ, να συζητήσουμε με τη νέα γενιά και να δείξουμε ότι μπορεί να μιλάμε για ιστορία, αλλά η ιστορία δεν είναι αναγκαστικά χρονοντούλαπο. Πάμε να γνωρίσουμε τη ζωή ενός ανθρώπου. Αυτός έστησε έτσι τη δική του ζωή. Εσύ πώς θα χτίσεις τη δική σου;
