«Μικρότερο κακό είναι η αγραμματοσύνη, παρά η κακή και χωρίς μέθοδο εκπαίδευση. Είναι βέβαιο πως ανάμεσα στους αγράμματους ευκολότερα βρίσκει κανείς άνθρωπο ενάρετο, παρά ανάμεσα σ΄εκείνους που εκπαιδεύτηκαν χωρίς σωστή μέθοδο.» Αδ. Κοραής
Ο Αδαμάντιος Κοραής γεννήθηκε στη Σμύρνη στις 27 Απριλίου του 1748. Καταγόταν από εύπορη οικογένεια της Χίου. Φοίτησε στην Ευαγγελική Σχολή της Σμύρνης και συμπλήρωσε τη μόρφωσή του μελετώντας τα συγγράμματα της πλούσιας βιβλιοθήκης του παππού του, Διαμαντή Ρύσιου. Ο πατέρας του, που ήταν έμπορος υφασμάτων, τον προόριζε για διάδοχό του στην οικογενειακή επιχείρηση, γι΄αυτό και τον έστειλε στο Άμστερνταμ (το 1711), για να διευθύνει το τοπικό υποκατάστημα. Στο Άμστερνταμ, όμως, ο Κοραής επηρεάστηκε από το φιλελεύθερο κλίμα της πόλης και ασχολήθηκε με τα γράμματα και τις τέχνες, εγκαταλείποντας τις εμπορικές δραστηριότητες. Η ενασχόλησή του με τις θεωρητικές σπουδές τον οδήγησε στη χρεοκόπηση και γι΄αυτό αναγκάστηκε να γυρίσει στη Χίο (το 1778) και μετά να πάει στη Γαλλία, όπου σπούδασε ιατρική.
Στο μεταξύ έχασε τους γονείς του και αναγκάστηκε να συντηρείται με τα χρήματα που κέρδιζε από τις μεταφράσεις των γερμανικών και των αγγλικών ιατρικών συγγραμμάτων στα γαλλικά. Παράλληλα, συνέχισε να μελετά τους αρχαίους Έλληνες και Λατίνους συγγραφείς, καθώς και φιλοσοφικά συγγράμματα. Ζώντας στο Παρίσι, βίωσε εκ του σύνεγγυς τη Γαλλική Επανάσταση και επηρεάστηκε από τα ιδεώδη της. Πείστηκε, μάλιστα, για τη δύναμη της παιδείας για τον «φωτισμό του Γένους». Για σαράντα χρόνια ασχολήθηκε με τη συγγραφή έργων (εκπαιδευτικών και πολιτικών), που θα αφύπνιζαν τους σκλαβωμένους Έλληνες.
Μερικές από τις βασικές του ιδέες ήταν η ανάγκη μετακένωσης της δυτικής παιδείας στην Ελλάδα κι ο εκσυγχρονισμός της διδασκαλίας. Υποστήριζε θερμά την αλληλοδιδακτική μέθοδο, την αποφυγή της χρήσης της αρχαίας γλώσσας στη διδασκαλία και τη συγγραφή νέων εγχειριδίων γραμματικής, καθώς και λεξικών. Για την εφαρμογή των ιδεών του συμμετείχε στην ομάδα των λογίων που ίδρυσαν το 1811 το περιοδικό «Ερμής ο Λόγιος», στο οποίο αρθρογραφούσε συχνά. Όσον αφορά στο γλωσσικό ζήτημα, ακολουθούσε τη μέση οδό. Αντιτάχθηκε τόσο στη χρήση της αρχαϊζουσας, όσο και της δημοτικής, για την οποία πίστευε πως έπρεπε να «καθαρισθεί» και να «καλλωπισθεί». Προς το τέλος της ζωής του φαίνεται πως έτεινε περισσότερο προς τη δημοτική. Με τις εκπαιδευτικές και γλωσσικές απόψεις του Κοραή τάχθηκαν οι περισσότεροι Δάσκαλοι του Γένους εκείνη την εποχή.
Ο Αδαμάντιος Κοραής διαφώνησε χρονικά με το ξέσπασμα της Επανάστασης, γιατί πίστευε ότι οι Έλληνες θα ήταν έτοιμοι για την Επανάσταση μόνο όταν θα ήταν έτοιμοι πνευματικά να συστήσουν ένα ευνομούμενο κράτος. Εντούτοις, στήριξε με όλες του τις δυνάμεις την επιτυχία του Αγώνα. Επίσης, γνωρίζοντας καλά την ιδιοσυγκρασία των Ελλήνων και τη ροπή τους στις διχόνοιες, επεσήμανε τον κίνδυνο να μην εκμεταλλευτούν σωστά τις στρατιωτικές τους επιτυχίες και να στραφούν στην προστασία και εξάρτηση από τις Μεγάλες Δυνάμεις, όπως και δυστυχώς έγινε. Τέλος, αντιμετώπισε αρχικά με δυσπιστία τον Καποδίστρια, δέχτηκε, όμως, να τον βοηθήσει μετά από την προσωπική τους γνωριμία. Αυτό δεν τον εμπόδισε, όμως, στη συνέχεια να αντιδράσει στην πολιτική του με την έκδοση του φυλλαδίου: «Τι συμφέρει εις την ελευθερωμένην από Τούρκους Ελλάδα να πράξη, δια να μη δουλωθή εις Χριστιανούς τουρκίζοντας».
Ο Κοραής πέθανε στο Παρίσι, στις 6 Απριλίου 1833, σε ηλικία 84 ετών. Στις 8 Απριλίου 1877 έγινε μεταφορά των οστών του στην Αθήνα, σε ένα εντυπωσιακό μνημείο στο 1ο Νεκροταφείο Αθηνών, για το οποίο φρόντισαν οι διανοούμενοι της εποχής. Υπήρξε ένας αγνός δημοκράτης και ένας από τους μεγαλύτερους πνευματικούς ηγέτες του νέου ελληνισμού, που προσπάθησε με το έργο του να αφυπνίσει τον υπόδουλο Ελληνισμό.
http://www.edutv.gr/index.php/istoria-2/o-korais-kai-o-agonas-tis-eleftherias-1821
(αφιέρωμα της εκπαιδευτικής τηλεόρασης στον Αδαμάντιο Κοραή)
Α. Κιντής
ΠΗΓΕΣ
https://www.diaskedasi.info/
https://el.wikipedia.org
Εγκυκλοπαίδεια Δομή
