Απειλούμενο είδος ονομάζεται κάθε είδος ζωντανού οργανισμού το οποίο απειλείται με εξαφάνιση στο άμεσο μέλλον. Στις μέρες μας, η φύση μοιάζει να απειλείται όσο ποτέ από τις αλόγιστες ανθρώπινες δραστηριότητες και όλο και περισσότερα ζώα φέρουν τον τίτλο «είδος υπό εξαφάνιση». Οι ρυθμοί εξαφάνισης τα τελευταία 50 – 100 χρόνια είναι τρομακτικοί και το πιο τρομακτικό είναι ότι συνεχώς αυξάνουν. Ενώ πριν από 400 χρόνια εξαφανίζονταν 20 με 25 είδη σε έναν αιώνα, σήμερα εξαφανίζονται χιλιάδες είδη ετησίως, περίπου 140 είδη την ημέρα! Και σκεφτείτε ότι κάποια από αυτά δεν έχουμε καν προλάβει να τα γνωρίσουμε. Όταν κάποια είδη χάνονται, χάνεται μαζί τους και ένα κομμάτι της γενετικής και εξελικτικής ιστορίας εκατοντάδων χρόνων, που θα μπορούσε να αποτελέσει πολύτιμη πηγή γνώσεων για τον άνθρωπο.
Σύμφωνα με την Παγκόσμια Ένωση για την Προστασία της Φύσης (IUCN), τα απειλούμενα είδη χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες: στα είδη που βρίσκονται σε κρίσιμη απειλή, στα είδη που είναι απλώς απειλούμενα και στα είδη που είναι εκτεθειμένα. Ορισμένα ζώα του πλανήτη μας τα οποία απειλούνται με εξαφάνιση είναι: τα γιγάντια πάντα, που αναγκάστηκαν να περιοριστούν στον μισό πληθυσμό από αυτόν που ήταν πριν μερικές δεκαετίες. Οι τίγρεις, που έχασαν στη διάρκεια του 20ού αιώνα το 90% του πληθυσμού τους! Οι ρινόκεροι, που απειλούνται σχεδόν περισσότερο από κάθε άλλο μεγάλο θηλαστικό, καθώς λίγες δωδεκάδες έχουν απομείνει πια. Οι ελέφαντες, που αποδεκατίζονται για το πολύτιμο ελεφαντόδοντό τους. Οι Λεοπαρδάλεις Αμούρ, που ζουν στη νοτιοανατολική Ρωσία και στη βορειοανατολική Κίνα και έχουν απομείνει μόλις 30. Οι μαύροι ρινόκεροι στην ανατολική και κεντρική Αφρική, που πλέον είναι λιγότεροι από 70.000. Δυστυχώς, ένα υποείδος τους, ο μαύρος ρινόκερος της δυτικής Αφρικής, εξαφανίστηκε το 2011.
Άλλα ζώα που απειλούνται με εξαφάνιση είναι το σπανιότερο είδος γορίλλα που ζει αποκλειστικά στα δάση του Cross River, στα σύνορα Καμερούν-Νιγηρίας, που αριθμεί μόλις 300 ζώα. Η θαλάσσια δερματοχελώνα, το μεγαλύτερο σωζόμενο είδος χελώνας, καθώς και η μεγαλύτερη θαλάσσια χελώνα που υπήρξε ποτέ και το τέταρτο μεγαλύτερο είδος ερπετού, ένα από τα πλέον μεταναστευτικά είδη, που ζει τόσο στον Ειρηνικό, όσο και στον Ατλαντικό Ωκεανό. Υπολογίζεται, μάλιστα, ότι στον Ειρηνικό Ωκεανό ζουν περίπου 2.300 θηλυκές δερματοχελώνες. Ο ελέφαντας της Σουμάτρας, που ζει στην Ινδονησία και απειλείται με εξαφάνιση, εξαιτίας της λαθροθηρίας και της καταστροφής του φυσικού του περιβάλλοντος. Προκειμένου, μάλιστα, να προστατευθεί το συγκεκριμένο είδος, οι Αρχές ίδρυσαν, το 2004, το Εθνικό Πάρκο Tesso Nilo National Park.
Στην Ελλάδα, μεγαλύτερη απειλή δέχεται η Μεσογειακή φώκια (Monachus monachus). Η συγκεκριμένη φώκια είναι το σπανιότερο είδος φώκιας και ένα από τα έξι περισσότερο απειλούμενα με εξαφάνιση θηλαστικά στον πλανήτη. Το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της Μεσογειακής φώκιας ζει στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στις Σποράδες. Ένα ακόμα θαλάσσιο είδος που κινδυνεύει με εξαφάνιση είναι οι θαλάσσιες χελώνες καρέτα-καρέτα. Οι χελώνες αυτές αναπαράγονται κυρίως στις παραλίες του νότιου Ιονίου, στην περιοχή της Ζακύνθου. Άλλα είδη που αντιμετωπίζουν στην Ελλάδα τον κίνδυνο εξαφάνισης είναι η αρκούδα, ο λύκος, η βίδρα και το αγριόγιδο.
Όσο ο άνθρωπος αναπτυσσόταν και προόδευε μέσα στον χρόνο, τόσο μειωνόταν και ο σεβασμός του προς το περιβάλλον και προς τα υπόλοιπα ζώα, με τα οποία μοιράζεται τον πλανήτη. Και μπορεί κάποια ζώα να εξαφανίστηκαν εξαιτίας φυσικών παραγόντων, η πλειοψηφία, όμως, εξαφανίστηκε ή κινδυνεύει να εξαφανιστεί, εξαιτίας της ανθρώπινης παρέμβασης. Τρεις είναι οι κύριοι λόγοι που οδηγούν τα ζώα στην εξαφάνιση. O πρώτος είναι το ανεξέλεγκτο κυνήγι σε βάρος τους, ο δεύτερος η καταστροφή των βιότοπών τους, δηλαδή των περιοχών όπου ζουν, τρέφονται και μεγαλώνουν και ο τρίτος είναι η μόλυνση του περιβάλλοντος και η κλιματική αλλαγή.
Για να ικανοποιηθούν οι ανάγκες των ανθρώπων, καταλαμβάνονται όλο και περισσότερες εκτάσεις για κατοικίες, υποδομές και καλλιέργειες κι όλα αυτά σε βάρος των φυσικών εκτάσεων και βιότοπων, καθώς ρυπαίνεται το έδαφος, ο υδροφόρος ορίζοντας (θάλασσες, ποτάμια, λίμνες) και ο αέρας. Αυτό οδηγεί είτε στην άμεση δηλητηρίαση των ειδών είτε στην έμμεση, όπως για παράδειγμα μέσω της νέκρωσης του βυθού και της όξινης βροχής. Επιπλέον, η τρύπα του όζοντος και το φαινόμενο του θερμοκηπίου, με την εκπομπή εξωφρενικά μεγάλων ποσοτήτων διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, έχουν ως αποτέλεσμα την τακτική εμφάνιση ακραίων καιρικών φαινομένων, την άνοδο της θερμοκρασίας και την άμεση εξαφάνιση ειδών λόγω της μεταβολής των συνθηκών διαβίωσης. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, αν συνεχιστεί η άνοδος της θερμοκρασίας, προβλέπεται η εξαφάνιση μέχρι και ενός εκατομμυρίου ειδών.
Η προστασία της πανίδας και της χλωρίδας είναι καθήκον όλων των κρατών και αφορά όλους μας. Ωστόσο, τον σημαντικότερο ρόλο σε αυτό το επίπεδο τον διαδραματίζουν οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ), οι οποίες στοχεύουν στην ευαισθητοποίηση και στην ενημέρωση της κοινής γνώμης για την κατάσταση του πλανήτη μας, τα προβλήματα που συνδέονται με την προστασία των ζώων και της φύσης γενικότερα και ασκούν πιέσεις στους εκπροσώπους της εξουσίας για τη λήψη μέτρων και την ανάληψη δράσεων. Το «WWF» (Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση) είναι από τις πιο παλιές και δραστήριες διεθνείς κι έγκυρες οργανώσεις για την προστασία και διατήρηση της φύσης. Ελληνικές οργανώσεις που δραστηριοποιούνται για την προστασία των ζώων είναι ο «Aρκτούρος», η «Eταιρία Προστασίας της Φύσης», η «Eλληνική Zωολογική Eταιρία», η «Eταιρία Mελέτης και Προστασίας της Mεσογειακής Φώκιας» και ο «Σύλλογος για την Προστασία της Θαλάσσιας Xελώνας “Αρχέλων”».
Πηγές
https://www.wwf.gr
https://www.biomatiko.gr
https://www.cnn.gr
https://sites.google.com
Ε. Καζάκου
