Η Δούκισσα της Πλακεντίας ήταν εξέχον μέλος της αθηναϊκής κοινωνίας του 19ου αιώνα με έντονη προσωπικότητα και δυναμική παρουσία, ιδιαίτερα αγαπητή στους κατοίκους της Πεντέλης και του Χαλανδρίου. Γεννήθηκε στη Φιλαδέλεια της Αμερικής το 1785, από Γάλλο πατέρα και Αμερικανίδα μητέρα. Το πραγματικό της όνομα ήταν Σοφί ντε Μπαρμπουά Λεμπρέν, αλλά στην Ελλάδα έγινε γνωστή ως Δούκισσα της Πλακεντίας, μετά τον γάμο της με τον Δούκα της ομώνυμης ιταλικής πόλης. Ως κυρία της καλής κοινωνίας ερχόταν σε επαφή με υψηλά πρόσωπα και εξέχουσες προσωπικότητες της εποχής. Μεταξύ αυτών ήταν και ο Ι. Καποδίστριας, τον οποίο γνώρισε στο Παρίσι, το 1826. Με πρόσκληση, μάλιστα, του Καποδίστρια μετακόμισε με την κόρη της στο Ναύπλιο, προκειμένου να βοηθήσει τον αγώνα των Ελλήνων, ούσα γνωστή για τα φιλελληνικά της αισθήματα. Μετά τον θάνατο του Καποδίστρια, εγκαταστάθηκε στην Αθήνα.
Στην Αθήνα έχτισε πολλά και επιβλητικά σπίτια, με κορυφαίο το Καστέλο της Ροδοδάφνης στην Πεντέλη, τον ξακουστό «Πύργο της Δουκίσσης της Πλακεντίας», ένα πραγματικό γοτθικό ανάκτορο. Η ιστορία του εν λόγω πύργου είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα αλλά και στενάχωρη, ενώ παράλληλα την καλύπτει ένα πέπλο μυστηρίου. Όλα ξεκίνησαν όταν η Δούκισσα έχασε την κόρη της, την οποία λάτρευε, κι αποφάσισε να την κρατήσει ταριχευμένη στο σπίτι της στην οδό Πειραιώς. Μια πυρκαγιά, όμως, που ξέσπασε στο σπίτι της αποτέφρωσε το σώμα της κόρης της, με αποτέλεσμα εκείνη να γίνει δύστροπη και αντικοινωνική. Τότε αποφάσισε να εγκατασταθεί μόνιμα στο Καστέλο της Ροδοδάφνης, απομονωμένη από όλους.
Ο Πύργος άρχισε να οικοδομείται το φθινόπωρο του 1840 από έναν μεγάλο αρχιτέκτονα της εποχής, τον Σταμάτη Κλεάνθη. Η αρχιτεκτονική σύλληψη του κτηρίου είναι, στις βασικές του γραμμές, απλή. Τα γοτθικά τόξα της στοάς στο ισόγειο και τα επτά υψηλά, επίσης γοτθικά, παράθυρα στους δυο ορόφους της βόρειας πλευράς του κεντρικού κορμού του κτηρίου, έρχονται σε ευχάριστη αντίθεση με τα στενόμακρα, σαν διπλές και τριπλές πολεμίστρες, ανοίγματα στον τρίτο όροφο των δύο πύργων. Το κύριο διακοσμητικό στοιχείο της νότιας πλευράς είναι η κλειστή βεράντα, που καταλαμβάνει ολόκληρο το νότιο τμήμα του τρίτου ορόφου, κρυμμένη πίσω από πυκνή σειρά στενών ανοιγμάτων με γοτθικά τόξα. Έτσι, όταν το φως του ήλιου λούζει την νότια όψη του Καστέλου, επιτυγχάνεται στο ύψος της κλειστής αυτής στοάς μια ευχάριστη εναλλαγή φωτός και σκιάς.
Το κτίριο είναι ολόκληρο κτισμένο με μάρμαρο, εκτός από τον δεύτερο και τρίτο όροφο της βόρειας πλευράς, οι οποίοι, είτε δεν πρόλαβαν να επενδυθούν, προτού η δούκισσα χάσει το ενδιαφέρον της (μετά τον θάνατο της κόρης της) για την οικοδομή, είτε προορίζονταν να καλυφθούν με καταλλήλως χρωματισμένο επίχρισμα, το οποίο θα σχημάτιζε ενδιαφέρουσα αντίθεση με το γκριζόλευκο μάρμαρο του λοιπού κτηρίου. Το Καστέλο δεν ολοκληρώθηκε ποτέ, αφού δεν τοποθετήθηκαν παράθυρα και στέγη. Η απουσία της στέγης οφείλεται, σύμφωνα με μια φήμη της εποχής, στο γεγονός ότι κάποιο μέντιουμ της είχε πει ότι, εάν έδινε τη συγκατάθεσή της για την αποπεράτωση του Πύργου, θα πέθαινε! Μέσα στο κτήμα υπήρχε και η πηγή της Ροδοδάφνης, την οποία η Δούκισσα επισκεύασε, για να μπορούν να πίνουν νερό οι διαβάτες και τα ζώα.
Η Δούκισσα της Πλακεντίας πέθανε ολομόναχη τον Μάιο του 1854. Από τον θάνατό της και μετά ο Πύργος άλλαξε πολλά και διάφορα χέρια. Αρχικά, παρέμεινε ακατοίκητος και εγκαταλελειμμένος πάνω από έναν αιώνα, ώσπου το 1959 άρχισε η αναστήλωσή του με χρήματα του Ελληνικού Δημοσίου. Τη δεκαετία του 1960 έγινε η θερινή κατοικία του τέως βασιλιά Κωνσταντίνου, μέχρι και το 1964. Στη συνέχεια, κάποιοι ήθελαν να τον μετατρέψουν σε εστιατόριο πολυτελείας. Σήμερα, ανήκει στον Δήμο Πεντέλης και φιλοξενεί το δημοτικό πολιτιστικό κέντρο και μια πλούσια δανειστική βιβλιοθήκη με σπάνια βιβλία (δωρεά των δημοτών). Στον Πύργο φιλοξενούνται εκδηλώσεις (έως και 1000 ατόμων), θεατρικές παραστάσεις και συναυλίες, και οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν από κοντά αυτό το αρχιτεκτονικό διαμάντι, που καταφέρνει να μένει αγέρωχο στο πέρασμα του χρόνου, χάρη στις φιλότιμες προσπάθειες των φίλων του Πύργου.
Ολοκληρώνοντας την ανάγνωση του άρθρου, όποτε κατεβαίνετε στον τερματικό σταθμό της μπλε γραμμής «ΠΛΑΚΕΝΤΙΑΣ», θα γνωρίζετε ή έστω θα έχετε μια ιδέα (γιατί μια ζωή δε χωράει σε λίγες γραμμές) ποια ήταν η Δούκισσα της Πλακεντίας και ποιος ο Πύργος της…
Πηγές
Athensnow.gr
Newsmag.gr
Penteli.gov.gr
Wikipedia.gr
Β. Κασσώλη
