Ρατσισμός είναι η αντίληψη ότι οι άνθρωποι δεν είναι όλοι ίσοι μεταξύ τους, αλλά διαχωρίζονται σε ανώτερους και κατώτερους, με κριτήρια το χρώμα του δέρματος, την εθνικότητα, τη θρησκεία, το φύλο, τον σεξουαλικό προσανατολισμό κ.τ.λ. Το πιο συνηθισμένο είδος ρατσισμού είναι ο φυλετικός (ιταλ. ράτσα/ razza = φυλή, από την οποία προέρχεται και η λέξη ρατσισμός). Οι «φυλετικοί ρατσιστές» πιστεύουν ότι υπάρχουν βιολογικές διαφορές μεταξύ των φυλών, βάσει των οποίων τις κατατάσσουν σε ανώτερες και κατώτερες και υποστηρίζουν ότι η φυλή με συγκεκριμένα (ανώτερα) εξωτερικά ή ανθρωπολογικά χαρακτηριστικά έχει το δικαίωμα να θεωρεί τον εαυτό της ανώτερη φυλή από τις άλλες.
Στις 21 Μαρτίου του 1960, στην πόλη Σάρπβιλ της Νοτίου Αφρικής, έλαβε χώρα μια διαδήλωση κατά των νόμων του Απαρτχάιντ (= πολιτική των Λευκών που καθόριζε και επέβαλλε τη διάκριση των ανθρώπινων ομάδων μέσα σε ένα κράτος βάσει φυλετικών κριτηρίων σε καθορισμένες γεωγραφικές περιοχές), οι οποίοι είχαν επιβληθεί από το καθεστώς της λευκής μειοψηφίας στην περιοχή. Όταν κατέφθασε η αστυνομία, για να καταστείλει την «παράνομη» διαδήλωση, αστυνομικοί πυροβόλησαν εν ψυχρώ το άοπλο πλήθος των διαδηλωτών, με αποτέλεσμα 70 άνθρωποι να χάσουν τη ζωή τους. Σε μνήμη αυτής της τραγικής αιματοχυσίας, η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών καθιέρωσε την 21η Μαρτίου «Παγκόσμια ημέρα κατά των φυλετικών διακρίσεων».
Είναι αλήθεια ότι ο άνθρωπος, από τη φύση του, φοβάται οτιδήποτε διαφορετικό από τον ίδιο ή το οικείο του περιβάλλον. Έτσι, για να αμυνθεί, προβάλλει και πιστεύει πως το διαφορετικό είναι κατώτερό του. Ακριβώς το ίδιο συνέβη στο παρελθόν και με τους ανθρώπους διαφορετικού χρώματος από το υποτιθέμενο κυρίαρχο, το λευκό. Φυσικά κάθε είδους τέτοιος ισχυρισμός είναι επιστημονικά ανεδαφικός, καθώς γενετικά οι άνθρωποι όλων των φυλών είμαστε 99,9% ολόιδιοι και το μόνο που μας κάνει να ξεχωρίζουμε είναι μόλις το 0,1% του DNA μας. Κι ευτυχώς υπάρχει και αυτό το 0,1%, που μας κάνει να ξεχωρίζουμε, γιατί, αν ήμασταν όλοι ίδιοι, τότε ο κόσμος θα ήταν πολύ βαρετός.
Πώς εξηγείται, τότε, η φοβερή εκμετάλλευση, που υπέστησαν και υφίστανται άνθρωποι διαφορετικού χρώματος από το λευκό; Η εξήγηση είναι πολύ απλή. Το να θεωρείται μια πολυπληθής φυλή κατώτερη εξυπηρετούσε οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά συμφέροντα της άρχουσας τάξης. Οι λευκοί, που είχαν την εξουσία στα χέρια τους, φρόντιζαν να κρατούν τους ανθρώπους αυτών των φυλών υποταγμένους, ώστε να μην επαναστατήσουν, και τους μετέτρεπαν σε σκλάβους δίνοντάς τους ελάχιστα χρήματα, με αποτέλεσμα το μεγαλύτερο κέρδος να το αποκομίζουν οι βιομήχανοι. Γενικότερα οι μαύροι, τους οποίους έφερναν στην Ευρώπη από τις αποικίες, έκαναν όλες τις «βρόμικες» δουλειές, όπως το να δουλεύουν στα ορυχεία, στις μηχανές των τρένων και των πλοίων, στις χωματερές κ.ά.
Παρόλο, όμως, που οι εποχές εξελίσσονται και οι άνθρωποι θα έπρεπε να γίνονται περισσότερο ανεκτικοί απέναντι στο διαφορετικό, δυστυχώς ακόμα και στις μέρες μας ο φυλετικός ρατσισμός εκδηλώνεται με διάφορους τρόπους και προσβάλλει άτομα και λαούς ολόκληρους. Ένας λόγος είναι η έλλειψη ανθρωπιστικής παιδείας και το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο των ανθρώπων σε πολλές περιοχές. Όταν τα παιδιά δε διδάσκονται στο σχολείο την αξία του σεβασμού και της ισότητας, είναι εξαιρετικά εύκολο να υιοθετούν ρατσιστικές αντιλήψεις και να θεωρούν άλλους λαούς υπεύθυνους για τα προβλήματά τους.
Η εκδήλωση του φυλετικού ρατσισμού έχει, όμως, τρομερές επιπτώσεις τόσο σε εκείνους που τον υφίστανται, όσο και στις ίδιες τις κοινωνίες. Η ψυχολογία και η προσωπικότητα των ατόμων που υφίστανται φυλετικό ρατσισμό καταρρακώνεται, νιώθουν αδικημένοι και καταπιεσμένοι, στερούνται βασικά δικαιώματα και εμποδίζεται η προσωπική, επαγγελματική και κοινωνική τους εξέλιξη. Νιώθουν αβεβαιότητα, ανασφάλεια και άγχος, με αποτέλεσμα να περιθωριοποιούνται ή να γίνονται επιθετικοί. Αλλά και στις κοινωνίες όπου σημειώνεται φυλετικός ρατσισμός, καταργείται ο δημοκρατικός τους χαρακτήρας και η ισότητα των πολιτών, ενώ παρατηρούνται και κοινωνικές συγκρούσεις (έξαρση της βίας και της εγκληματικότητας).
Αν θέλουμε να ζούμε σε πραγματικά -και όχι μόνο κατ΄ όνομα- δημοκρατικές κοινωνίες, θα πρέπει να καταπολεμηθεί κάθε μορφή ρατσισμού. Θα πρέπει να γίνει κατανοητό από όλους μας ότι είμαστε όλοι ίσοι μεταξύ μας, γιατί μόνο έτσι θα είναι οι κοινωνίες μας φιλικές στο διαφορετικό. Ο φυλετικός ρατσισμός προκαλεί ένταση και καχυποψία και δεν επιτρέπει την ομαλή συνεργασία των λαών μεταξύ τους.
Πηγές
https://sites.google.com
https://el.wikipedia.org
Ε. Κυριακάκη
