Δημητσάνα

           Η Δημητσάνα είναι χτισμένη σε μια ορεινή τοποθεσία, σε υψόμετρο 946 μέτρων, από τη μεσημβρινή πλευρά της οποίας παρέχεται θαυμάσια θέα της πεδιάδας της Μεγαλόπολης και του Ταΰγετου. Αποτελεί έδρα του διευρυμένου δήμου Γορτυνίας, ενώ η ιστορία της αρχίζει κατά τους Ομηρικούς χρόνους, όταν στη θέση της βρισκόταν η μικρή αρκαδική πόλη Τεύθις. Η Δημητσάνα έπαιξε σημαντικό ρόλο στην Επανάσταση ποικιλοτρόπως. Αφενός συνέβαλε στη διατήρηση και ανάπτυξη των γραμμάτων με την περίφημη Σχολή της Μονής Φιλοσόφου και με την Ελληνική Σχολή, μετά το 1764, και αφετέρου συνέβαλε τόσο στην οικονομία του τόπου όσο και στην επανάσταση με τους «μπαρουτόμυλους».

          Την τέχνη της κατασκευής της μπαρούτης στους Δημητσανίτες δίδαξαν συμπολίτες τους που γύρισαν από τη Μ. Ασία, τα Επτάνησα ή την Ιταλία, όπου και την είχαν μάθει. Η βιοτεχνία αυτή άνθισε στη Δημητσάνα από τα τέλη του 15ου αιώνα. Στην αρχή και για μερικούς αιώνες η τέχνη αυτή αποτελούσε οικιακή βιοτεχνία. Δεν υπήρχαν μπαρουτόμυλοι και οι Δημητσανίτες έφτιαναν τη μπαρούτη στα σπίτια τους με γουδιά, στα οποία ανακάτευαν πολλές ώρες τα υλικά της μπαρούτης. Αργότερα, στα τέλη του 18ου αιώνα ή μάλλον στις αρχές του 19ου κατασκευάσθηκαν οι υδροκίνητοι μπαρουτόμυλοι στο Κεφαλάρι του Αγίου Ιωάννη.

          Το 1819 δύο Δημητσανίτες έμποροι, οι αδελφοί Σπηλιωτόπουλοι (Νικόλαος και Σπύρος), που ήταν μέλη της Φιλικής Εταιρείας, επέστρεψαν στη Δημητσάνα, όπου έφτιαξαν μπαρουτόμυλους για να εμπορευτούν τη μπαρούτη, αλλά και για να προετοιμάσουν πυρομαχικά για την Επανάσταση. Αρχικά ανακαίνισαν τους δύο παλιούς μπαρουτόμυλους, που ήταν στο Κεφαλάρι του Αγιάννη, αλλά έφτιαξαν και άλλους μετατρέποντας ορισμένους αλευρόμυλους σε μπαρουτόμυλους. Στην περίοδο της Επανάστασης οι μπαρουτόμυλοι της Δημητσάνας ήταν περίπου 14 και εργάζονταν συνεχώς και συστηματικά για την παραγωγή μεγάλης ποσότητας μπαρούτης, για να εφοδιάζουν τα μαχόμενα ελληνικά στρατεύματα σε όλα τα μέρη. Παρήγαγαν τότε περίπου 500 κιλά την ημέρα και τα διέθεταν σχεδόν δωρεάν για τις ανάγκες του Αγώνα. Έπαιρναν μόνο μερικές αποδείξεις, για να πληρωθούν όταν ελευθερωθεί η χώρα.

          Για την υπηρεσία τους αυτή οι Δημητσανίτες απαλλάχθηκαν από τη στράτευση. Ο Θ. Κολοκοτρώνης γράφει στα Απομνημονεύματά του: «Επήραμε τη βιβλιοθήκη της Δημητσάνας και άλλων μοναστηριών και εδέναμε ψυσέκια. Μπαρούτη είχαμε, έκαμνε η Δημητσάνα. Του μπαρουτιού την υπόθεση είχαν πάρει απάνω τους τα αδέλφια οι Σπηλιωτόπουλοι, και διά να δουλεύσουν τη μπαρούτη δεν επαίρναμε πολλούς Δημητσανίτες στο στρατόπεδο, τους αφήναμε διά αυτήν την δούλευσιν» (Απομν. 1946, σελ. 73). Η παραγωγή και το εμπόριο της μπαρούτης συνεχίσθηκε στη Δημητσάνα ως την εποχή μας ως προνόμιο για τη συμβολή της στον Αγώνα του 1821 αλλά και ως παραδοσιακό επάγγελμα.

 Πηγή: «Θέματα Ιστορίας της Δημητσάνας» του Βασιλείου Χαραλαμπόπουλου (Φιλολόγου και Ιστορικού)

 

 

 

 


Κάντε το πρώτο σχόλιο

Υποβολή απάντησης