Η βίλα Καζούλη αποτελεί ένα από τα πιο ενδιαφέροντα νεοκλασικά κτήρια της Αττικής και ένα στολίδι της Κηφισιάς στα σύνορα με το Μαρούσι. Το ενδιαφέρον του συγκεκριμένου κτηρίου έγκειται όχι μόνο στην ιδιαίτερη αρχιτεκτονική του (μείγμα νεοκλασικισμού και αναγεννησιακής αρχιτεκτονικής) αλλά και στο γεγονός ότι, από τότε που εγκαινιάστηκε μέχρι και τις μέρες μας, έχει μετατραπεί από θερινή κατοικία σε φρουραρχείο, σε νοσοκομείο, σε καταφύγιο, σε σκηνικό για ελληνική κινηματογραφική ταινία («Υπολοχαγός Νατάσα») και σε δημόσιο κτήριο, δίνοντας με τον τρόπο αυτό το δικό του στίγμα στη νεότερη ελληνική ιστορία.
Το 1902 ο Νίκος Καζούλης, ένας Αιγυπτιώτης έμπορος από την Αλεξάνδρεια, αγόρασε ένα κτήμα 42 στρεμμάτων με είσοδο από την Κηφισίας στο ύψος της Κηφισιάς. Έχτισε (με άγνωστο αρχιτέκτονα) μια θερινή κατοικία που η αρχιτεκτονική της αποτελεί μείγμα αναγεννησιακού, κλασικού και εκλεκτικιστικού ρυθμού με γερμανικές τάσεις. Αποτελούνταν από δύο ορόφους (ισόγειο και δώμα) και δύο υπόγεια. Στο δεύτερο υπόγειο υπήρχαν βοηθητικοί χώροι (κυρίως αποθήκες) ενώ στο πρώτο συνεχόμενα δωμάτια εκατέρωθεν των διαδρόμων. Η ίδια διάταξη στα δωμάτια ισχύει και στο ισόγειο, ενώ εδώ οι διάδρομοι οδηγούν στον μεγαλοπρεπή χώρο υποδοχής. Αξίζει να αναφερθεί ο εντυπωσιακός τρούλος με τον λωτό που «δένει» όλο το οίκημα αλλά και τα δύο μαρμάρινα λιοντάρια, του γλύπτη Φιλιππότη, που διακοσμούν την είσοδό της.
Το γεγονός ότι η βίλα είναι χτισμένη πάνω σε τούρκικο νεκροταφείο ενέπνευσε θρύλους για φαντάσματα, που τριγυρνούν στους διαδρόμους και τα κρυφά περάσματα τις νύχτες, θρύλους που οι κατά καιρούς ιδιοκτήτες του κτηρίου ενίσχυσαν. Την περίοδο της γερμανικής κατοχής το κτήριο καταλήφθηκε από τους Γερμανούς, όπου εγκατέστησαν το φρουραρχείο των Ες – Ες και υπέβαλαν τους κρατούμενους σε απάνθρωπα βασανιστήρια. Δώδεκα Έλληνες έχασαν τη ζωή τους στα υπόγεια της βίλας και θάφτηκαν στον κήπο της. Από τον Οκτώβριο μέχρι και τον Δεκέμβριο του 1944 καταλήφθηκε από τον «ΕΛΑΣ».
Το 1949 ανακηρύχθηκε «δημόσιο κτήριο» και για τρία χρόνια χρησιμοποιήθηκε ως το πρώτο νοσοκομείο ΚΑΤ και μέχρι το 1955 αποτέλεσε χώρο φιλοξενίας για τους σεισμοπαθείς από τους σεισμούς στα Ιόνια νησιά. Στο διάστημα 1955-1996 η βίλα παρέμεινε ασυντήρητη και εγκαταλελειμμένη, με αποτέλεσμα όχι μόνο να αποτελέσει καταφύγιο τοξικομανών, αλλά και να κλαπούν και να καταστραφούν τα περισσότερα αγάλματα που κοσμούσαν τον κήπο της. Σήμερα στο μεγαλύτερο μέρος του κτήματος στεγάζεται το νοσοκομείο ΚΑΤ και στην ανακαινισμένη πλέον βίλα Καζούλη στεγάζεται το «Εθνικό Κέντρο Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης».
Ε. Κυριακάκη
Πηγές
https://www.in.gr
https://mixanitouxronou.gr
https://maroussi-news.gr
https://www.grekarchitects.gr
