Το Αρχοντικό Γρηγορίου Βούρκα είναι κτίσμα του 18ου αιώνα. Σύμφωνα με μαρμάρινη επιγραφή, που βρίσκεται εντοιχισμένη στο αρχοντικό και η οποία φέρει χαραγμένο σταυρό, το αρχοντικό χτίστηκε στις 10 Ιουνίου του 1748 και ανήκε στο Δημήτριο Μήσιου Νετιάνη. Προφανώς, αργότερα πέρασε στους Βουρκαίους, οι οποίοι ήταν έμποροι με αγοροπωλησίες στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη.
Σε μια εσωτερική ξύλινη πόρτα όμως υπάρχει ο αριθμός -του έτους προφανώς – 1746. Άρα έχει τουλάχιστον 278 χρόνια από τότε. Ένα χρόνο νωρίτερα 1745 είχε ανεγερθεί το διπλανό Επισκοπείο της Ιεράς Μητρόπολης και είχε μεταφερθεί η Επισκοπική έδρα από τα Σέρβια στην Κοζάνη. Το κτίσμα παρουσιάζει ενδιαφέρον από αρχιτεκτονικής κυρίως άποψης και έχει χαρακτηριστεί ως ιστορικό μνημείο. Διασώζει τον περίβολο και την αυλή του και αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα της αστικής μακεδονικής αρχιτεκτονικής.
Στο εσωτερικό του κτηρίου υπάρχουν ενδιαφέρουσες ξύλινες διακοσμημένες οροφές και μεσάντρες (ζωγραφιστές ντουλάπες). Η διακόσμηση στο αρχοντικό είναι οθωμανική, παρ’ όλα αυτά φρόντιζαν να εντάξουν και χριστιανικά στοιχεία, όπως μικρά σταυρουδάκια.
Στην Κοζάνη παλιά υπήρχαν πάνω από εκατό αρχοντικά αλλά σήμερα διασώζονται μόνο τρία, το μόνο επισκέψιμο όμως είναι αυτό του Γρηγορίου Βούρκα.
Η αρχιτεκτονική μορφή της Κοζανίτικης κατοικίας ολοκληρώθηκε περίπου στα μέσα του 18ου αιώνα, περίοδο κατά την οποία οι έμποροι και οι βιοτέχνες της πόλης απέκτησαν μεγάλη οικονομική δύναμη και ο τρόπος ζωής τους επηρεάστηκε από την κεντρική Ευρώπη. Η αρχιτεκτονική των Κοζανίτικων σπιτιών διαμορφωνόταν, συνήθως, ως εξής: Στο ισόγειο, γύρω από το πλακόστρωτο ευρύχωρο χειμωνιάτικο δωμάτιο, υπήρχαν το κελάρι, η αποθήκη, που ονομαζόταν «μαγαζές», καθώς και ο «καφέ-οντάς» και ο «μουσαφίροντας», που ήταν οι χώροι υποδοχής των καλεσμένων. Στο εσωτερικό η ξύλινη σκάλα οδηγούσε στους επάνω ορόφους, ενώ από τη μικρή αυλή στο πίσω μέρος του σπιτιού έφευγαν οι ένοικοι σε ώρες κινδύνου, μέσω της «απάνοιξης», ενός συστήματος επικοινωνίας των γειτονικών αυλών εκείνη την εποχή.
Βασικά υλικά κατασκευής των αρχοντικών ήταν η πέτρα, το ξύλο και τα πλιθιά. Εκτός της ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής εξωτερικής όψης, τα αρχοντικά διέθεταν μεγάλη ποικιλία εσωτερικής διακόσμησης με ξυλόγλυπτες οροφές, τζάκια και ζωγραφικές παραστάσεις.
Τέλος, το αρχοντικό Γρηγορίου Βούρκα βρίσκεται διακόσια μέτρα μακριά από την πλατεία. Αξίζει να το επισκεφτείτε και να μάθετε περισσότερα για αυτό.
Γράφει η Ευαγγελία Ζτούπα Γ1
Δείτε το παρακάτω βιντεάκι με φωτογραφικό υλικό από τον εξωτερικό και εσωτερικό χώρο του Αρχοντικού του Γρηγορίου Βούρκα
Αρχοντικό Γρηγορίου Βούρκα – Δημιουργήθηκε με το Clipchamp
Πηγές
https://www.touristorama.com/kozani_arxitektoniki_arxontika-01307
https://kozan.gr/archives/273367
Στον παρακάτω σύνδεσμο παρακολουθήστε το κατατοπιστικό βίντεο για το Αρχοντικό του Γρηγορίου Βούρκα
https://www.ertnews.gr/video/kozani-to-arxontiko-tou-grigoriou-vourka/
