Πασχαλινά Έθιμα της Λέσβου

Από τον Αλέξανδρο Κουβαλάκη

     Κάθε γωνιά της Ελλάδας γιορτάζει το Πάσχα με το δικό της μοναδικό τρόπο. Έθιμα και παραδόσεις ζωντανεύουν και πάλι στην πλουσιότερη, σε λαογραφικές εκδηλώσεις, γιορτή της χριστιανοσύνης. Ενδεικτικά σας παρουσιάζουμε πασχαλινά έθιμα του νησιού μας, κάποια από τα οποία τα συναντάμε μέχρι και σήμερα.

    Σε αρκετούς ναούς του νησιού γίνεται η αναπαράσταση της Καθόδου του Χριστού στον Άδη, ένα έθιμο που έρχεται από τη Βυζαντινή εποχή. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Χριστός, λίγο πριν αναστηθεί, κατέβηκε στον Άδη για να χαρίσει φως και αιώνια ζωή στους νεκρούς. Έτσι, τα μεσάνυχτα του Μεγάλου Σαββάτου, όταν όλη η πομπή με τους ιερείς και τον υπόλοιπο κόσμο έχουν γιορτάσει την Ανάσταση στο προαύλιο του ναού και πρόκειται να επιστρέψουν στο ναό, διαδραματίζονται τα ακόλουθα: Κλείνει η κεντρική πύλη του ναού και στο προαύλιό του μένει όλη η πομπή με τον επικεφαλής κληρικό, ενώ μέσα στο ναό συνήθως ένας ψάλτης. Ο επικεφαλής κληρικός αναπαριστά το Χριστό, ενώ ο άλλος αναπαριστά τον Άδη και γίνεται μία λογομαχία, ώστε να ανοιχτεί η πύλη του ναού. Με το που ανοίγει η πύλη, ο επικεφαλής κληρικός και όλη η πομπή μπαίνουν ορμητικά στο ναό ψάλλοντας όλοι μαζί δυνατά το «Χριστός Ανέστη». Ένα συγκινητικό έθιμο που καθηλώνει τους πιστούς.

    Το Πάσχα συνηθίζουνε να φτιάχνουν κούνιες με σκοινιά που δένουν ψηλά στα κλαριά των δέντρων. Παλιά οι νέοι έφτιαχναν μια κούνια σε κάθε γειτονιά και κουνούσαν όλους όσοι κάθονταν και περίμεναν στη σειρά τραγουδώντας τραγούδια «της κούνιας». Για αντάλλαγμα, δέχονταν λαμπριάτικα κουλούρια. Πολλά από αυτά τα κρέμαγαν στην κούνια. Στο τέλος η κούνια κατέληγε ολοστόλιστη. Tο παιχνίδι αυτό, ιδιαίτερα αγαπητό στα παιδιά, κράταγε ως της Αναλήψεως. Στον Πολιχνίτο και στην Κλειού ακόμα και σήμερα οι κούνιες της  Λαμπροδευτέρας συγκεντρώνουν όλο τον κοριτσόκοσμο.

    Στην Καλλονή την Λαμπροτρίτη οι κάτοικοι πήγαιναν στο εκκλησάκι του Χριστού στο Μετόχι και αναβίωναν το έθιμο της κούνιας ενώ από την κοσμοσυρροή, έπρεπε να περιμένεις ώρες ώσπου να έρθει η σειρά σου να ανέβεις.

     Ένα  σπουδαίο έθιμο που αναβιώνει ανελλιπώς μέχρι τις μέρες μας είναι οι κουκούρες. Σε πολλές περιοχές του νησιού οι νέοι κάθε χωριού από τις απόκριες και μετά αρχίζουν να μαζεύουν μεγάλους κορμούς δέντρων και ξερά κλαδιά, τα οποία το Σάββατο της Αναστάσεως τα στοιβάζουν στην πλατεία του χωριού. Στην κορυφή της κουκούρας, όπως ονομάζεται ο σωρός με τα ξύλα, στήνουν τον Ιούδα και βάζουν φωτιά. Το κάψιμο του Ιούδα, συμβολίζει την τιμωρία του για την προδοσία και οι φλόγες της φωτιάς που καίνε μέχρι το πρωί, συμβολίζουν τον εξαγνισμό των πιστών από τις κακές πράξεις.

 

Παραδοσιακά φαγητά

 

    Το Σάββατο του Λαζάρου οι γυναίκες της Λέσβου φτιάχνουν τα Λαζαράκια, μικρά γλυκά ψωμάκια σε σχήμα ανθρώπου γεμισμένα με σταφίδες. Tην Kυριακή των Bαΐων έχουν ως έθιμο να τρώνε ψάρια. Τη Μεγάλη Πέμπτη σε κάθε σπίτι οι νοικοκυρές βάφουν κόκκινα τα αυγά και φτιάχνουν τα γλυκά των ημερών, που είναι κουλούρια και τσουρέκια. Το Μεγάλο Σάββατο προετοιμάζουν το φαγητό που θα φάνε το βράδυ μετά την Aνάσταση. Το καθιερωμένο φαγητό που τρώνε το Μεγάλο Σάββατο το βράδυ είναι η μαγειρίτσα. Τα πασχαλινά φαγητά στη Μυτιλήνη είναι το αρνί γεμιστό ψημένο στο φούρνο και ο οβελίας. Οι ντόπιες μαγείρισσες, τηρούν τις δικές τους παραδόσεις όπου το έθιμο θέλει κατσίκι γεμιστό στο φούρνο με ρύζι, πράσινα αρωματικά μυρωδικά.

    Είναι τόσο μεγάλη η αξία αυτών  των παραδόσεων! Οι σημερινοί νέοι θα έπρεπε να τις διατηρούμε, αφού  αποτελούν μέρος της τόσο όμορφης πολιτιστικής κληρονομιάς του νησιού μας!

pasxa

Σχολιάστε

Top