Του Αλέξανδρου Κουβαλάκη.

Το χωριό Χύδηρα ή Χίδηρα βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της Λέσβου, σε υψόμετρο 350μ., απέχει 75 χλμ. από τη Μυτιλήνη και αποτελεί ένα από τα πιο όμορφα και γραφικά χωριά της Λέσβου.  Η ονομασία του προέρχεται από το επίρρημα ‘Χύδην’ και το ρήμα ‘ρέω’, χωριό δηλαδή με πολλά νερά. Είναι μια κοινότητα 448 κατοίκων σύμφωνα με την απογραφή του 2001, παραδοσιακά κτηνοτροφική και γεωργική. Χτισμένα στην πλαγιά του όρους Κοιράνια, τα Χύδηρα περιβάλλονται από πλούσια βλάστηση και άφθονα νερά. «Κοιρανός» στη γλώσσα του Ομήρου σημαίνει «Τύραννος» δηλαδή βασιλιάς. Η ονομασία αυτή αλλά και τα ερείπια παλαιολιθικής ακρόπολης που βρέθηκαν στην περιοχή μαρτυρούν ότι τα Χύδηρα υπήρξαν κέντρο προϊστορικού οικισμού.

Η ζωή στο χωριό τα παλιά χρόνια ως το 1952 γινόταν μόνο με άλογα και γαϊδουράκια ενώ το ηλεκτρικό ρεύμα έφτασε στο χωριό μόλις τη δεκαετία του 70.

Τα στολίδια του χωριού

             Στα Χύδηρα της Λέσβου στη γενέτειρα του ζωγράφου Γεώργιου Ιακωβίδη, έχει δημιουργηθεί το πρώτο εξ ολοκλήρου Ψηφιακό Μουσείο Τέχνης στην Ελλάδα. Διαμορφωμένο σύμφωνα με ειδική μουσειολογική μελέτη βασισμένη στις νέες τεχνολογίες, αναδεικνύει πιστά τη ζωή και το έργο του καταξιωμένου Έλληνα ζωγράφου μέσα από μια ποικιλία ηλεκτρονικών συστημάτων ψηφιακής προβολής και διάδρασης. Επίσης το οινοποιείο «Μεθυμναίος»,  όπου θα γευθεί το ομώνυμο κρασί βιολογικής καλλιέργειας, που προέρχεται από την αρχαία αναβιωμένη ποικιλία του λεσβιακού κρασοστάφυλου. Ακόμη το τυροκομείο της «Γαλακτοκομικής Λέσβου» με τα εξαιρετικής ποιότητας προϊόντα του, όπως το εκλεκτό λαδοτύρι, τη φέτα, τη γραβιέρα κλπ.

          Οι φυσιολάτρες έχουν πολλούς λόγους για να επισκεφτούν τα Χύδηρα. Μια περιήγηση στην περιοχή μπορεί να αποκαλύψει ένα καταπράσινο τοπίο, που συγκεντρώνει φυσικές πηγές, ποτάμια (όπως το Βούλγαρη) γραφικούς υδρόμυλους, το δάσος που αποτελεί καταφύγιο για μπεκάτσες, αγριόπαπιες και αγριόχηνες. Σ’αυτό θα βρείτε φυτά όπως ο ‘αγουίδουρας’ μοναδικά στο νησί. Όλη η περιοχή γύρω από τα Χύδηρα έχει χαρακτηρισθεί διατηρητέο μνημείο της φύσης και για αυτό όσοι κατευθύνονται προς την Ερεσό και το Σίγρι, αξίζει να κάνουν μια στάση στα Χύδηρα.

           Στο μέσο του χωριού βρίσκεται η Πλατεία, που πλαισιώνεται από πολύ όμορφα και παραδοσιακά καφενεία. Στην πλατεία, βρίσκεται η πανέμορφη εκκλησία, ρυθμού Βασιλικής, η οποία είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Λένε πως η εκκλησία χτίστηκε εδώ, αφού η Παναγία επέλεξε το μέρος αυτό Ξέρετε, το χωριό στην αρχαιότητα βρισκόταν στην παραθαλάσσια περιοχή των Λαψάρνων. Υπό την απειλή των πειρατών, οι κάτοικοι φοβισμένοι εγκατέλειψαν τα σπίτια τους.. Η Παναγία τους βοήθησε όμως, οδηγώντας τους σε ένα από τα πιο απομακρυσμένα από θάλασσα σημεία του νησιού στο οποίο ήταν ασφαλείς και έχτισαν το χωριό με τη βοήθειά της.

          Στο χωριό υπήρχαν πολυάριθμες σκαλιστές βρύσες σκορπισμένες στις γειτονιές από την Τουρκοκρατία, νερόμυλοι και πολλά πέτρινα πηγάδια  Επίσης, υπήρχαν πίνακες του Ιακωβίδη μοναδικής καλλιτεχνικής αξίας όπως και το σπίτι του ζωγράφου το οποίο υπήρχε στην είσοδο του χωριού με δικές του τοιχογραφίες που δυστυχώς έχουν χαθεί λόγω της άγνοιας των κατοίκων.

Κυρίως όμως η απλότητα των χωρικών και η αίσθηση ότι το χωριό παραμένει ανεπηρέαστο στο πέρασμα των χρόνων διατηρώντας τα ήθη και τα έθιμα του που διαφέρουν από άλλα μέρη του νησιού μας, διατηρούν τη γοητεία του. Είναι ένα χωριό άγνωστο στο νησί, στο τέλος του δρόμου που περιμένει να το επισκεφθείτε….