Του  Θεολόγου μας Μαντζουράνη Βασίλη

ΤΡΙΩΔΙΟ ονομάζεται η λειτουργική περίοδος που προηγείται του Πάσχα. Είναι μια απ’ τις πνευματικότερες περιόδους της Χριστιανικής ζωής. Περιλαμβάνει συνολικά δέκα εβδομάδες, αρχίζει την Κυριακή κατά την οποία στην Εκκλησία μας διαβάζεται το ευαγγελικό ανάγνωσμα με την παραβολή του Τελώνου και του Φαρισαίου και τελειώνει το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου.

    Κύριο χαρακτηριστικό αυτής της περιόδου είναι η κατάνυξη, η μετάνοια. Έτσι αρχίζει με τον τελωνικό αναστεναγμό «ο Θεός ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ» και κορυφώνεται με την κραυγή του μετανοιωμένου ληστή πάνω στο σταυρό «μνήσθητι μου Κύριε εν τη βασιλεία Σου».

    Η  ονομασία αυτής της περιόδου («Τριώδιο»), οφείλεται στο ότι οι κανόνες της ακολουθίας του Όρθρου που διαβάζονται αυτήν την περίοδο, αποτελούνται από τρείς ωδές (ομάδες τροπαρίων).

    Οι πρώτες 3 εβδομάδες του Τριωδίου είναι προπαρασκευαστικές και αποτελούνται από τις Κυριακές:

·                     Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου (θεμέλιο της πνευματικής ζωής μπαίνει η υψοποιός ταπείνωση)

·                     Κυριακή του Ασώτου (τονίζεται η Αγάπη του Θεού Πατέρα και η σωτήριος μετάνοια)

·                     Κυριακή της Απόκρεω (γίνεται υπενθύμιση της Β’ Παρουσίας του Κυρίου και της Κρίσεως. Γι’ αυτό το λόγο η προηγούμενη μέρα είναι Ψυχοσάββατο και η Εκκλησία μας προσεύχεται για όλους τους κεκοιμημένους). Η ονομασία «Απόκρεω»  σημαίνει ότι αυτή είναι η τελευταία ημέρα της κρεατοφαγίας μέχρι την Ανάσταση του Κυρίου. Γι’ αυτό και το έθιμο της τσικνοπέμπτης. Την ίδια σημασία έχει και η λέξη «καρναβάλι» (προέρχεται απ’ το λατινικό carnevale = αντίο κρέας). Τα καρναβαλικά λαογραφικά έθιμα όμως, όχι μόνο  δεν έχουν σχέση με το Χριστιανικό Τριώδιο, αλλά ο 62^ος κανόνας της Πενθέκτης Οικουμενικής Συνόδου τα καταδικάζει ως κατάλοιπα ειδωλολατρίας.

·                    Κυριακή της Τυρινής (είναι η Κυριακή της συγχώρεσης. Αυτή την ημέρα γίνεται ανάμνηση της πτώσης των πρωτοπλάστων από τον Παράδεισο της χαράς). Η ονομασία «Τυρινή» οφείλεται στο γεγονός ότι όλη την προηγούμενη εβδομάδα τρώμε απ’ όλα τα φαγητά πλην κρέατος – η κατάλυσή του έχει τελειώσει την Κυριακή της Απόκρεω, όπως είπαμε. Θυμίζει την εντολή του Θεού στους πρωτόπλαστους ότι μπορούν να τρώνε από τους καρπούς όλων των δέντρων δεν έπρεπε όμως να γευθούν τον καρπό της «γνώσης του καλού και του κακού» (το καλό το γνώριζαν, με την παρακοή θα έμπαινε το κακό στη ζωή τους).

     Η εκούσια απομάκρυνση των ανθρώπων  απ’ το Θεό και η αμετανοησία τους, τους οδήγησε στον πνευματικό και σωματικό θάνατο. Έτσι, την επόμενη μέρα (Καθαρά Δευτέρα) αρχίζει ο αγώνας της επιστροφής στο Θεό. Αρχίζει η Μεγάλη και Αγία Σαρακοστή, η οποία περιλαμβάνει πέντε Κυριακές (της Ορθοδοξίας, του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, της Σταυροπροσκυνήσεως, του Αγίου Ιωάννου της Κλίμακος και της Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας). Ακολουθεί η ανάμνηση της θριαμβευτικής εισόδου του Χριστού στα Ιεροσόλυμα (Κυριακή των Βαΐων) και το Τριώδιο κορυφώνεται την Μεγάλη εβδομάδα με τα φρικτά και σωτήρια Πάθη του Κυρίου μας.