Δέσποινα Παπαζιώγα
Η Θεσσαλονίκη έχοντας σταθεί, πλέον, στα «πόδια της», προσπερνώντας πολλά δεινά (καταστροφή στη πυρκαγιά, σεισμό, πολέμους κλπ.) έκανε το μεγάλο άλμα στην εξέλιξή της και ανέδειξε την πολυπολιτισμική της πτυχή με έναν διαφορετικό τρόπο. Αν και μέσω της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης (ΔΕΘ), ιδρυτής της οποίας είχε την τιμή να είναι ο Νικόλαος Γερμανός, ανελίχθηκε οικονομικά, το εγχείρημα αυτό αντιμετώπισε αρκετά μη αναμενόμενα εμπόδια.
Η πρώτη ΔΕΘ πραγματοποιήθηκε το 1926 στο πεδίο του Άρεως, απέναντι από το κτίριο της Ηλεκτρικής Εταιρείας . «Κάθε Έλλην έχει ιστορικό καθήκον να επισκεφτεί την 1η ΔΕΘ που εμπνέει αληθινά αίσθημα εθνικής υπερηφάνειας», γραφόταν χαρακτηριστικά στις εφημερίδες.
Η ΔΕΘ τον επόμενο χρόνο (1927) επεκτάθηκε, καθώς χτίστηκαν νέα περίπτερα από ελληνικές επιχειρήσεις παρά την άσχημη οικονομική κατάσταση στην οποία είχε περιέλθει η χώρα, η οποία προχώρησε σε έκδοση δανείου υπό την εγγύηση της Κοινωνίας των Εθνών. Ο αριθμός των επισκεπτών αυξήθηκε σημαντικά και επικράτησε ένα πολύ ευχάριστο κλίμα. Το απόγευμα της 27ης Σεπτεμβρίου, όμως, συσκοτίστηκε η μισή έκθεση εξαιτίας διακοπής της ηλεκτροδότησης! Και σαν να μην έφτανε αυτό, την επόμενη μέρα γνωστοποιήθηκε σε εφημερίδα ότι ομάδα κομιτατζήδων σχεδίαζε χτύπημα στη γεμάτη από κόσμο ΔΕΘ.
Η 3η Διεθνής Έκθεση (1928) μετά την επεισοδιακή έκθεση του προηγούμενου χρόνου υλοποιήθηκε κανονικά με μειωμένο, όμως, εισιτήριο λόγω του κύματος δάγκειου πυρετού που είχε χτυπήσει την Ελλάδα. Τα αξιοπερίεργα εκθέματά της κίνησαν το ενδιαφέρον των επισκεπτών. Απ’ ότι φάνηκε, μάλιστα, μεγαλύτερη απήχηση είχε ένα συγκεκριμένο είδος πούρων, τα οποία και «εξαφανίστηκαν» μετά από διάρρηξη στα γραφεία διοίκησης. Επίσης, για πρώτη φορά ο τότε Έλληνας πρωθυπουργός, Ελευθέριος Βενιζέλος, επισκέφθηκε την έκθεση και έλαβε ως δώρο, από το περίπτερο ταπητουργίας, ένα χαλί.
Στην 5η ΔΕΘ (1930), εντύπωση προκάλεσε σε παιδιά και ενήλικες το εξακύλινδρο αυτοκίνητο της Dodge με τα υδραυλικά φρένα. Στο περίπτερο του «Φύτριχ», από την άλλη, οι φαλακροί περίμεναν στην ουρά για να ανακαλύψουν πώς μπορούν να βγάλουν μαλλιά! Το 1931 η ΔΕΘ σκιάστηκε από τρία δυστυχήματα στον χώρο του λούνα-παρκ, καθώς άτομα εκτινάχθηκαν από τις κούνιες. Το 1932 κατά τη διάρκεια της ΔΕΘ ισχυροί σεισμοί στη Χαλκιδική προκάλεσαν αρκετές υλικές, ευτυχώς, ζημιές και μέρος των εσόδων της διεθνούς έκθεσης διατέθηκε υπέρ σεισμοπλήκτων. Το 1934 στο περίπτερο του Ερυθρού Σταυρού πραγματοποιήθηκε εγχείρηση σκωληκοειδίτιδας!
Τον Ιανουάριο του 1935, έφυγε από τη ζωή ο ιδρυτής της ΔΕΘ, ο Νικόλαος Γερμανός, και η έκθεση υλοποιήθηκε για πρώτη φορά χωρίς αυτόν, μετρώντας περισσότερους από 300.000 επισκέπτες. Προτού αποβιώσει, όμως, εξασφάλισε νέους χώρους για την επέκταση της ΔΕΘ. Στην επόμενη έκθεση (1936), με τον Μεταξά ήδη στην εξουσία, παρουσιάστηκαν οι πρώτες μάσκες προστασίας από χημικό πόλεμο. Η 13η ΔΕΘ (1938), μετά την άνοδο του Χίτλερ, μεταφέρθηκε από το Πεδίον του Άρεως στον σημερινό της χώρο, και μεταξύ των σημαιών που κυματίζουν στις πύλες της είναι κι αυτή με τη σβάστικα. Η Γερμανία φαίνεται να συμμετείχε και επίσημα στη ΔΕΘ. Την ίδια χρονιά, κατασκευάστηκε περίπτερο με Πύργο 23 μέτρων από την Αλβανία. Η ΔΕΘ του 1940 έλαβε χώρα λίγο καιρό προτού ακουστεί το «Όχι» της 28ης Οκτωβρίου. Ο πόλεμος ξέσπασε, αιφνιδιάζοντας πολλούς εκθέτες, οι οποίοι δεν πρόλαβαν ούτε να πάρουν τα προϊόντα τους από τους χώρους της έκθεσης. Την περίοδο της Κατοχής, τα περίπτερα της ΔΕΘ αξιοποιήθηκαν από τους Γερμανούς ως αποθήκες, ενώ οι ίδιοι ανατίναξαν τα κτίριά της πριν αποχωρήσουν από τη Θεσσαλονίκη.
Λόγω των όσων διαδραματίστηκαν τα προηγούμενα χρόνια, η ΔΕΘ έμεινε κλειστή για δέκα χρόνια. Η πρώτη μεταπολεμική έκθεση πραγματοποιήθηκε το 1951, όταν πρωθυπουργός διατελούσε ο Νικόλαος Πλαστήρας, μέσα στο δυσχερές οικονομικό πλαίσιο της περιόδου εκείνης. Είναι πολύ σημαντικό, όμως, παρά τις δυσκολίες που αντιμετώπισε, όχι μόνο η ΔΕΘ, αλλά και ολόκληρη η Θεσσαλονίκη, το γεγονός ότι βρήκε το σθένος να τις υπερβεί και να φτάσει μέχρι εδώ που βρίσκεται σήμερα.
Βιβλιογραφία:
https://www.thessalonikiartsandculture.gr/thessaloniki/palia-thessaloniki/i-istoria-tis-deth-istoria-tis-thessalonikis/
