Από την στιγμή που η χώρα μας εισήλθε στην ευρωπαϊκή οικογένεια άρχισε να διαμορφώνεται μία βαρύνουσας σημασίας σχέση η οποία βασιζόταν στην αλληλεγγύη μεταξύ των εταίρων και αποσκοπούσε σε αρμονική συνεργασία για την επίτευξη κοινών στόχων και επιδιώξεων. Μάλιστα, χαρακτηριστικό είναι το γεγονός πως με την πάροδο των χρόνων η σχέση αυτή ολοένα και ενδυναμώνεται με στόχο την κοινή ωφέλεια και ανάπτυξη των συμμετεχόντων.
Παρόλα αυτά ο δρόμος για να δημιουργηθεί αυτός ο δεσμός δεν ήταν πάντα ρόδινος. Υπήρξαν και περιπτώσεις στις οποίες Ελλάδα και Ευρώπη βρέθηκαν απέναντι καθώς διαφώνησαν για κάποια αρκετά σημαντικά θέματα. Στο άρθρο αυτό θα διερευνήσουμε κάποιες από τις περιπτώσεις στις οποίες υπήρξε σημαντική διαφωνία καθώς και τον λόγο δημιουργίας της. Κι αυτό γιατί γνωρίζοντας το παρελθόν μπορούμε να φτιάξουμε ένα καλύτερο μέλλον με την Ελλάδα και την Ευρώπη να είναι συνοδοιπόροι σε πλαίσια αλληλοσεβασμού και αλληλοϋποστήριξης.
1982 Η ΠΡΩΤΗ ΔΙΑΦΩΝΙΑ
Το 1982 ήταν ένα έτος-τομή στις σχέσεις Ελλάδας και ΕΕ (τότε ΕΟΚ). Η χώρα μας μετά από σύντομη παραμονή στην ευρωπαϊκή οικογένεια βρέθηκε μπροστά σε ένα δίλημμα.
Παραμονή ή έξοδος από την Ευρωπαϊκή Ένωση?
Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα ήταν για πολλούς και διάφορους λόγους η παραμονή. Αλλά, με συγκεκριμένους όρους που η Ελλάδα θεωρούσε απαραίτητους για την επιβίωσή της μέσα στη μεγάλη αυτή οικογένεια. Οι όροι αυτοί εκφράστηκαν στην Ευρώπη μέσα από ένα μνημόνιο (αλλιώς συμφωνία) που η Ελλάδα υπέβαλλε για έγκριση στους εταίρους της. Η χώρα μας επιθυμούσε συμμετοχή στην Ένωση, στο πλαίσιο, όμως, ενός ειδικού καθεστώτος. Η κοινότητα δεν συμφώνησε με την πρόταση αυτή, καθώς με την εφαρμογή ενός ειδικού καθεστώτος για μία χώρα ,θα δημιουργούνταν κακό προηγούμενο για το μέλλον. Η Ευρώπη αντιπρότεινε στην Ελλάδα την υιοθέτηση ενός προγράμματος προσαρμογής, αλλαγών και σύγκλισης, επιδίωξη που κατέληξε τελικά στην εφαρμογή των περίφημων Μεσογειακών Ολοκληρωμένων Προγραμμάτων (Μ.Ο.Π) μέσα από τα οποία η Ελλάδα ωφελήθηκε σημαντικά, οικονομικά.
1991 ΠΑΚΕΤΟ ΠΙΝΕΪΡΟ
Το 1991 ήταν μία ιδιαίτερη χρονιά για τον πλανήτη, ιδίως σε διπλωματικό πεδίο. Άλλοτε πολύ ισχυρά κράτη, όπως η Σοβιετική Ένωση και η Γιουγκοσλαβία, διαλυόταν και μέσα από την τέφρα τους δημιουργούνταν καινούργια μικρότερα κράτη. Ένα από αυτά που δημιουργήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 1991 από την διάλυση της Γιουγκοσλαβίας δημιούργησε τεράστια πολιτική και διπλωματική κρίση που επηρέασε, αρνητικά, τις σχέσεις Ελλάδας και Ευρώπης. Η γειτονική νέα χώρα ονομάστηκε από την Βουλή της «Μακεδονία», ένα όνομα που η Ελληνική πλευρά δεν μπορούσε να το αποδεχθεί.
Τη διαφωνία αυτή προσπάθησε να επιλύσει με παρέμβασή του ο Υπουργός Εξωτερικών της Πορτογαλίας και προεδρεύων του Συμβουλίου Υπουργών Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, Ζοάο Ντε Ντέους Πινέιρο. Σε συνεργασία με τα 12 (τότε) κράτη της ΕΟΚ πρότεινε να υπάρξει ένα πρόγραμμα αναπτυξιακής βοήθειας στη νέα χώρα σε συνδυασμό με την αναγνώριση της και από την Ελλάδα με την ονομασία Νέα Μακεδονία. Το πρόγραμμα αυτό και η πρόταση για την ονομασία της μετέπειτα ΠΓΔΜ, που είναι γνωστό ως «Πακέτο Πινέιρο», απορρίφθηκε αρχικά από την ελληνική πλευρά.
Μετά από συνεχείς συναντήσεις, πιέσεις αλλά και αμοιβαίες υποχωρήσεις η Ελλάδα με την απειλή του βέτο πέτυχε να συμπεριληφθούν στο τελικό κείμενο-ψήφισμα κάποιοι επιπλέον όροι στο πακέτο αυτών των μέτρων προκειμένου να συναινέσει στην αναγνώριση της χώρας αυτής από τους Ευρωπαίους εταίρους της. Ουσιαστικά, το τελικό σχέδιο της συνθήκης του Πινέιρο όριζε να αναγνωριστεί η καινούργια αυτή χώρα, αρκεί να αποκηρύξει κάποια ευαίσθητα σημεία του συντάγματός της. Συγκεκριμένα, θα έπρεπε το νέο αυτό κράτος να εγγυηθεί: α) ότι δεν έχει εδαφικές διεκδικήσεις έναντι γειτονικών χωρών, β) ότι δεν ασκεί εχθρική προπαγάνδα και γ) ότι δεν χρησιμοποιεί ονομασία που υπονοεί εδαφικές διεκδικήσεις.
Με τον τρόπο αυτό Ελλάδα και Ευρωπαϊκή Ένωση προσπέρασαν προσωρινά τον σκόπελο αυτής της διαφωνίας.
2010 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ
Το 2010 η Ελλάδα έπειτα από μία σειρά γεγονότων (όπως η παγκόσμια οικονομική κρίση, η αύξηση των ελλειμμάτων) έμπαινε στην δύσκολη εποχή (που θα διαρκούσε δέκα ολόκληρα χρόνια) της οικονομικής κρίσης. Όταν, πλέον, στα μέσα του 2010 φαινόταν ότι τα χειρότερα ήταν μπροστά μας, η Ελλάδα απευθύνθηκε στην ΕΕ. Η λύση που πρότεινε η δεύτερη ήταν η εισαγωγή της χώρας σε πρόγραμμα λιτότητας εντός των ορίων του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Τελικά, μετά από ατελείωτες διαβουλεύσεις, συναντήσεις και συνομιλίες -εντός και εκτός συνόρων- δημιουργήθηκε ένα πραγματιστικό πλαίσιο για την παραμονή της Ελλάδας εντός της Ένωσης. Η αποδοχή του έφερε και την λήξη της ισχυρής διαφωνίας που είχε δημιουργηθεί.
