Την τελευταία τριαντακονταετία είναι έντονο το ενδιαφέρον των σύγχρονων ερευνητών για τη δεκαετία του 1940, η οποία θεωρείται από τους πιο σημαντικούς σταθμούς της νεοελληνικής Ιστορίας του 20ου αιώνα. Η περίοδος της Κατοχής και του Εμφυλίου αποτελούν καμπή στην εξέλιξη της μετέπειτα ιστορικής πορείας του νεοελληνικού κράτους και ερμηνευτικό κλειδί για τα μεταγενέστερα γεγονότα.
Η ανακίνηση του ενδιαφέροντος για τη δεκαετία του 1940 συμπίπτει χρονικά με τον εμπλουτισμό της ιστορικής έρευνας και με την αξιοποίηση μεθόδων που χρησιμοποιούν άλλες επιστήμες, όπως η κοινωνιολογία, η ανθρωπολογία και οι πολιτικές επιστήμες. Μέσα σε αυτά τα εργαλεία συγκαταλέγονται και οι συνεντεύξεις απλών ανθρώπων. Από τη δεκαετία του 1980 η προφορική ιστορία αναπτύσσεται δυναμικά, φέρνει στο προσκήνιο έναν ολόκληρο προβληματισμό σχετικά με ζητήματα μνήμης και αποκαλύπτει με ποιον τρόπο τα μεγάλα διπλωματικά, πολιτικά, στρατιωτικά γεγονότα και οι πρωταγωνιστές τους επηρεάζουν τους καθημερινούς άγνωστους ανθρώπους, πώς κατανοούνται από αυτούς, πώς αλληλεπιδρούν με αυτούς.
Με αφορμή το έντονο ενδιαφέρον για τη δεκαετία του 1940 και την ανάδειξη της προφορικής ιστορίας, σχεδιάστηκε ένα μεσοπρόθεσμο project με τους μαθητές της Γ΄ Γυμνασίου στα πλαίσια της διδασκαλίας του μαθήματος της Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας. Σκοπός του προγράμματος ήταν να γνωρίσουν οι μαθητές την περίοδο της βουλγαρικής Κατοχής στην περιοχή τους μέσα από γραπτές πηγές και από συνεντεύξεις μαρτύρων.
Το project περιλάμβανε τρία στάδια: α) μελέτη πηγών, με την οποία οι μαθητές σχημάτισαν μια εικόνα για την κατάσταση που επικρατούσε γενικά στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη επί βουλγαρικής κατοχής, β) συζήτηση με τον διδάσκοντα στην οποία διατυπώθηκαν οι ερωτήσεις προς τους μάρτυρες και διευκρινίστηκε ο τρόπος λήψης μιας συνέντευξης, γ) συνεντεύξεις από τους παππούδες ή τις γιαγιάδες τους και δ) επεξεργασία των συνεντεύξεων και συγγραφή μικρών άρθρων με ξεχωριστές θεματικές.
Συνολικά οι μαθητές κατάφεραν να πάρουν συνεντεύξεις από 9 άτομα που κατάγονται από τα χωριά Πάχνη, Γλαύκη, Κένταυρος. Οι περισσότεροι από τους μάρτυρες έζησαν τα γεγονότα, ενώ όσοι γεννήθηκαν λίγο αργότερα μεταφέρουν τις εμπειρίες των δικών τους γονιών. Ειδικότερα, μάρτυρες ήταν οι:
1) Μ.Σ. (Γλαύκη, 1934)
2) Α.Σ. (Γλαύκη, 1956)
3) Κ.Φ. (Γλαύκη, 1930)
4) Κ.Σ. (Πάχνη, 1938)
5) Ι.Κ.Σ. (Πάχνη, 1938)
6) Κ.Μ. (Κένταυρος, 1939)
7) Σ.Χ. (Κένταυρος, 1943)
8) X.Φ. (Κένταυρος, 1941)
9) K.Α. (Κένταυρος, 1945)
