ΕΠΑ.Λ ΝΑΞΟΥ

Το κάστρο του Απαλίρου βρίσκεται στην κεντρική Νάξο, κτισμένο στην κορυφή ενός λόφου, στην αγροτική περιοχή ανάμεσα στο Σαγκρί και στην Αγιασσό. Υπήρξε η καρδιά της βυζαντινής Νάξου μέχρι τον 13ο αιώνα που ήρθαν οι Ενετοί.

Το όνομα του κάστρου προέρχεται από ένα είδος θάμνου, τις απαλιριές, που φυτρώνουν στην περιοχή. Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες Νορβηγών μελετητών, το κάστρο, παρότι ήταν ψηλά στο βουνό, δεν ήταν μόνο καταφύγιο στις επιθέσεις των πειρατών αλλά για αρκετούς αιώνες στα χρόνια του Βυζαντίου υπήρξε μια ζωντανή πόλη με αρκετούς κατοίκους. Δεν υπάρχουν στοιχεία για τον ακριβή χρόνο ίδρυσης του οικισμού, υπάρχουν όμως ενδείξεις για μια χρονολόγηση κτίσης πριν από τον 7ο αιώνα, ενώ είναι βέβαιο ότι εγκαταλείφθηκε τον 13ο αιώνα, όταν το κατέλαβαν οι Ενετοί του Μάρκου Σανούδου. Το κάστρο στη βυζαντινή εποχή ήταν ουσιαστικά η ακρόπολη της πρωτεύουσας του νησιού, που βρισκόταν στους πρόποδες του λόφου, κάτω από το κάστρο. Η θέση του είναι εξαιρετικά οχυρή, αφού βρίσκεται σε απρόσιτο βράχο με σχετικά μεγάλο υψόμετρο (375 μ. περίπου).

Μετά την κατάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας από τους Φράγκους της Δ΄ Σταυροφορίας, ο Ενετός Μάρκος Σανούδος με τον στόλο του επιτέθηκε στη Νάξο (1207) και πολιόρκησε το κάστρο, που εκείνη την εποχή κατείχαν Γενουάτες πειρατές. Για 40 ολόκληρες ημέρες δεν μπορούσαν οι Ενετοί να το κυριεύσουν και οι μισθοφόροι του Σανούδου ήταν έτοιμοι να υποχωρήσουν. Τότε ο Σανούδος, καθώς ήταν αποφασισμένος να καταλάβει το νησί, έκαψε όλα του τα πλοία. Με τον τρόπο αυτό ανάγκασε τους στρατιώτες του να πολεμήσουν μέχρι τέλος. Όταν κατέλαβε το κάστρο και το νησί, αποφάσισε να χτίσει το κάστρο του στη Χώρα, για να είναι κοντά στο λιμάνι. Υπάρχουν αναφορές ότι το κάστρο καταστράφηκε αμέσως μετά από τον Σανούδο που φοβόταν μήπως πέσει στα χέρια πειρατών ή των Βυζαντινών.

Με την πτώση του κάστρου του Απαλίρου άρχισε η μακρά περίοδος της ενετικής κυριαρχίας στη Νάξο, που έληξε με την κατάλυση του Δουκάτου του Αιγαίου από τους Οθωμανούς το 1579.

Σήμερα στο κάστρο σώζεται μεγάλο μέρος των τειχών με πύργους και προμαχώνες, στέρνες, όπως επίσης και λείψανα περίπου 250 κατοικιών, εκκλησιών, φούρνου, ελαιοτριβείου κ.ά.

Πηγή: www.kastra.eu